ഛോട്ടാ ചാർ ധാം
.jpg)
| Chota Char Dham | |
|---|---|
| അടിസ്ഥാന വിവരങ്ങൾ | |
| മതവിഭാഗം | ഹിന്ദുയിസം |
| ആരാധനാമൂർത്തി | Vishnu (Badrinath) Shiva (Kedarnath) Ganga (Gangotri) Yamuna (Yamunotri) |
| സംസ്ഥാനം | Uttarakhand |
| രാജ്യം | India |
| വാസ്തുവിദ്യാ വിവരങ്ങൾ | |
| വാസ്തുവിദ്യാ തരം | North Indian architecture |
| പൂർത്തിയാക്കിയ വർഷം | Unknown |
ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനമായ ഉത്തരാഖണ്ഡിൽ ഹിമാലയത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രധാന ഹിന്ദു തീർത്ഥാടന സർക്യൂട്ടാണ് ചോട്ടാ ചാർ ധാം (വിവർത്തനം-ചെറിയ നാല് വാസസ്ഥലങ്ങൾ/ഇരിപ്പിടങ്ങൾ[1]). ഉത്തരാഖണ്ഡ് സംസ്ഥാനത്തിലെ ഗർവാൾ മേഖലയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ സർക്യൂട്ട് ഗംഗോത്രി, യമുനോത്രി, കേദാർനാഥ്, ബദരീനാഥ് എന്നീ നാല് സ്ഥലങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു.[2] ഛോട്ടാ ചാർ ധാമിൽ വരുന്ന ബദ്രീനാഥ് ദൈർഘ്യമേറിയ (ഓരോ ലക്ഷ്യസ്ഥാനവും രാജ്യത്തിന്റെ വിവിധ കോണുകളിലായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു) ചാർധാമിന്റെ നാല് ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്, ഇതിൽ നിന്നായിരിക്കും ഛോട്ടാ ചാർ ധാമിന് ഈ പേര് ലഭിച്ചിരിക്കുക.[3][4]
ഛോട്ടാ ചാർ ധാം യാത്ര അക്ഷയ തൃതീയ (ഗ്രിഗോറിയൻ കലണ്ടറിൽ ഏപ്രിൽ അല്ലെങ്കിൽ മെയ്മാസത്തിൽ വരുന്ന) നാളിൽ ആരംഭിക്കുകയും ദീപാവലിക്ക് 2 ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷം ഭായ്-ബിജ് (അല്ലെങ്കിൽ ഭായ് ദൂജ്) ദിനത്തിൽ അവസാനിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.[5] മെയ്, ജൂൺ മാസങ്ങളിൽ വലിയ അളവിൽ വിനോദസഞ്ചാരികൾ ഒഴുകിയെത്തുന്നു. ജൂലൈ അവസാനത്തിലും ഓഗസ്റ്റ് മാസത്തിലും (മൺസൂൺ സീസൺ) തീർഥാടകരുടെ എണ്ണക്കൂടുതലും കനത്ത മഴയും കാരണം തീർഥാടകർ, റോഡ് തടസ്സങ്ങൾ / മണ്ണിടിച്ചിലുകൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്.
2013-ലെ ഉത്തരാഖണ്ഡ് വെള്ളപ്പൊക്കം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടതിനുശേഷം താൽക്കാലികമായി നിർത്തിവച്ച വാർഷിക ചോട്ടാ ചാർ ധാം യാത്ര 2014 മെയ് മാസത്തിൽ പുനരാരംഭിച്ചു. ഉത്തരാഖണ്ഡ് സർക്കാരിന്റെ സജീവമായ നടപടികൾ കാരണം കാൽനടയാത്ര ഇപ്പോൾ മെച്ചപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.[6] 2022-ൽ, വെറും 2 മാസത്തിനുള്ളിൽ (ജൂൺ 10 - ഓഗസ്റ്റ് 10), 2.8 ദശലക്ഷം തീർത്ഥാടകർ ഈ നാല് ക്ഷേത്രങ്ങൾ സന്ദർശിച്ചു. [7]
2022 ൽ[8] 4.1 ദശലക്ഷം തീർത്ഥാടകർ ഛോട്ടാ ചാർധാം സന്ദർശിച്ചു. 1.4 ദശലക്ഷത്തിലധികം തീർത്ഥാടകർ ഇതിനകം കേദാർനാഥ് സന്ദർശിച്ചു, 600,000-ത്തിലധികം പേർ ഗംഗോത്രി സന്ദർശിച്ചു, 500,000-ത്തിലധികം പേർ യമുനോത്രി സന്ദർശിച്ചു. ഏകദേശം 1.5 ദശലക്ഷം തീർത്ഥാടകർ അതേ വർഷം തന്നെ ബദരീനാഥ് സന്ദർശിച്ചിട്ടുണ്ട്.[9]
ഉത്ഭവവും യഥാർത്ഥ ചാർ ധാമും
[തിരുത്തുക]
യഥാർത്ഥത്തിൽ, ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലെ നാല് പ്രധാന പോയിന്റുകളിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന നാല് പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങളായ പുരി, രാമേശ്വരം, ദ്വാരക, ബദരീനാഥ് എന്നിവയാണ് ചാർ ധാം എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നത്. ഒരു പുരാതന അഖിലേന്ത്യാ തീർത്ഥാടന സർക്യൂട്ട് ആയ യഥാർത്ഥ ചാർ ധാമിന്റെ രൂപീകരണം എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ മഹാനായ പരിഷ്കർത്താവും തത്ത്വചിന്തകനുമായ ശങ്കരാചാര്യ (ആദി ശങ്കരൻ) യുടേതാണ്. യഥാർത്ഥ ചാർധാമിൽ, നാല് സ്ഥലങ്ങളിൽ മൂന്നെണ്ണം വൈഷ്ണവ (പുരി, ദ്വാരക, ബദരീനാഥ്) ആരാധന ഉള്ളത് ആണെങ്കിൽ ഒന്ന് ശൈവ (രാമേശ്വരം) ആണ്. രണ്ട് ശക്തി (ദേവത) ആരാധന സ്ഥലങ്ങൾ (യമുനോത്രി, ഗംഗോത്രി), ഒരു ശൈവ ആരാധന കേന്ദ്രം (കേദാർനാഥ്), ഒരു വൈഷ്ണവ ആരാധന കേന്ദ്രം (ബദ്രിനാഥ്) എന്നിങ്ങനെ, ശൈവം, ശാക്തേയം, വൈഷ്ണവം എന്നീ മൂന്ന് പ്രധാന ഹിന്ദു പാരമ്പര്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ആരാധനാലയങ്ങൾ ചോട്ടാ ചാർ ധാമിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.
1950-കൾ വരെ 4000 മീറ്ററിലധികം ഉയരമുള്ള മലയോരപ്രദേശത്ത് ആയാസരഹിതവും ദൈർഘ്യമേറിയതുമായ നടപ്പാതകളിലൂടെ മാത്രമേ എത്തിച്ചേരാൻ കഴിയുമായിരുന്നുള്ളൂ, അതിനാൽ തന്നെ സന്യാസിമാരും ഈ സാഹസിക യാത്ര താങ്ങാൻ കഴിയുന്ന മതവിശ്വാസികളും മാത്രമായിരുന്നു ഛോട്ടാ ചാർ ധാം സന്ദർശനം പതിവായി നടത്തിയിരുന്നത്. വ്യക്തിഗത സൈറ്റുകളും സർക്യൂട്ടും താഴെയുള്ള സമതലങ്ങളിലെ ഹിന്ദുക്കൾക്ക് നന്നായി അറിയാമായിരുന്നെങ്കിലും, അവ വാർഷിക മത യാത്രകളുടെ വശമായിരുന്നില്ല. 1962-ലെ ഇന്ത്യയും ചൈനയും തമ്മിലുള്ള യുദ്ധത്തിനുശേഷം, അതിർത്തി പ്രദേശത്തേക്കുള്ള വൻതോതിലുള്ള റോഡ് നിർമ്മാണവും മറ്റ് അടിസ്ഥാന സൗകര്യ വികസനവും ഇന്ത്യ ഏറ്റെടുത്തതിനാൽ ഛോട്ടാ ചാർ ധാമിലേക്കുള്ള യാത്ര മെച്ചപ്പെട്ടു. തീർഥാടകർക്ക് മിനി ബസുകളിലും ജീപ്പുകളിലും കാറുകളിലും നാല് ആരാധനാലയങ്ങളുടെ അടുത്തുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യാൻ കഴിഞ്ഞതിനാൽ, ഇടത്തരം വരുമാനമുള്ള ആളുകൾക്ക് ഛോട്ടാ ചാർ ധാം സർക്യൂട്ട് എത്തിച്ചേരാവുന്ന ദൂരത്തിലായി മാറി. വാഹനങ്ങൾ ബദരീനാഥ് ക്ഷേത്രത്തിലേക്കും ഗംഗോത്രി, യമുനോത്രി, കേദാർനാഥ് എന്നിവിടങ്ങളിലേക്കും 10 മുതൽ 15 വരെ കി.മീ ദൂരത്തിൽ വരെ എത്തുന്ന സ്ഥിതിയായി.
സമീപകാല വികസനം
[തിരുത്തുക]ഇന്ന് ദക്ഷിണേഷ്യയിൽ നിന്നുമുള്ള തീർത്ഥാടകരുടെ പ്രധാന കേന്ദ്രമായി ചോട്ടാ ചാർ ധാം മാറിയിരിക്കുന്നു. ഇന്ന്, ഒരു ശരാശരി തീർത്ഥാടന സീസണിൽ ലക്ഷക്കണക്കിന് സന്ദർശകർ ഇവിടം സന്ദർശിക്കുന്നു, തീർത്ഥാടന കാലം ഏകദേശം ഏപ്രിൽ 15 മുതൽ ദീപാവലി വരെ (ചിലപ്പോൾ നവംബറിൽ) നീണ്ടുനിൽക്കും. സാധാരണയായി ജൂലൈ അവസാനത്തോടെ വരുന്ന മൺസൂണിന് മുമ്പുള്ള രണ്ട് മാസ കാലയളവിലാണ് സീസൺ ഏറ്റവും കനത്തത്. മഴ തുടങ്ങിയ ശേഷം, സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള യാത്ര അത്യന്തം അപകടകരമാണ്. മഴ ആരംഭിക്കുന്നതിന് മുമ്പുതന്നെ, സുരക്ഷ ഒരു പ്രധാന ആശങ്കയാണ്, കാരണം വിശാലമായ റോഡ് നിർമ്മാണവും കനത്ത ഗതാഗതവും പാറകളെ ഗുരുതരമായി അസ്ഥിരപ്പെടുത്തുകയും മാരകമായ മണ്ണിടിച്ചിലുകളും ബസ്/ജീപ്പ് അപകടങ്ങളും സ്ഥിരം സംഭവമാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒരു സീസണിലെ മരണനിരക്ക് പലപ്പോഴും 200 കവിയുന്നു.
ചില തീർത്ഥാടകർ മഴ അവസാനിച്ചതിന് ശേഷം, മഞ്ഞുവീഴ്ച കാരണം സൈറ്റുകൾ സഞ്ചാരയോഗ്യമല്ലാതാകുന്നതിന് മുമ്പു ഈ ക്ഷേത്രങ്ങൾ സന്ദർശിക്കാറുണ്ട്. ഒക്ടോബർ, നവംബർ മാസങ്ങളിലെ ശൈത്യകാലത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ആരാധനാലയങ്ങളിലെ താപനില വാസയോഗ്യമല്ലെങ്കിലും, മഴയ്ക്ക് ശേഷം സൈറ്റുകൾക്ക് ചുറ്റുമുള്ള പർവതദൃശ്യങ്ങൾ ഏറ്റവും ദൃശ്യമാകുമെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.
2013ലെ ഉത്തരേന്ത്യൻ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിൽ ചോട്ടാ ചാർധാം ഒലിച്ചുപോയി. 2013 ജൂണിൽ ഉണ്ടായ ഏറ്റവും വലിയ വെള്ളപ്പൊക്കം ഛോട്ടാ ചാർ ധാമിന്റെ പല ഭാഗങ്ങൾക്കും കനത്ത നാശം വിതച്ചു, പ്രത്യേകിച്ച് കേദാർനാഥ് പട്ടണം ഏറെക്കുറെ നശിച്ചു.[10]
432.92 ബില്യൺ രൂപ (6.6 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ചെലവ് വരുന്ന, 321 കിലോമീറ്റർ ദൈർഘ്യമുള്ള ഛോട്ടാ ചാർ ധാം റെയിൽവേ പദ്ധതിയുടെ നിർമ്മാണം 2017 മെയ് മാസത്തിൽ ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് ഫൈനൽ ലൊക്കേഷൻ സർവേ (എഫ്എസ്എൽ) ഉപയോഗിച്ച് ആരംഭിച്ചു.[1][11]
തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രങ്ങൾ
[തിരുത്തുക]
ഹരിദ്വാറിൽ നിന്നോ ഋഷികേശിൽ നിന്നോ ഡെറാഡൂണിൽ നിന്നോ ആണ് തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം. ഇനിപ്പറയുന്ന ക്രമത്തിൽ സൈറ്റുകൾ സന്ദർശിക്കുക എന്നതാണ് ആചാരം:[12]
- യമുനാ നദിയുടെ ഉത്ഭവസ്ഥാനവും യമുനാദേവിയുടെ തലയുമായ യമുനോത്രി.
- ഗംഗയുടെ (ഗംഗ നദി) ഉത്ഭവസ്ഥാനവും ഗംഗാദേവിയുടെ തലയുമായ ഗംഗോത്രി.
- ഹിന്ദു ദേവനായ ശിവന്റെ 12 ജ്യോതിർലിംഗങ്ങളിൽ ഒന്നായി ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന കേദാർനാഥ്, ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ പഞ്ച് കേദാർ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഏറ്റവും മുൻപന്തിയിൽ നിൽക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണിത്.
- 108 ദിവ്യദേശങ്ങളിൽ ഒന്നായ ബദരീനാഥ്, ബദ്രിനാരായണന്റെ ഭാവത്തിൽ ഉള്ള, ഹിന്ദു ദേവനായ വിഷ്ണുവിന്റെ ഇരിപ്പിടമാണ്.
ഉത്തരാഖണ്ഡ് ചാർ ധാം: തുറക്കുന്നതും അവസാനിക്കുന്നതുമായ തീയതികൾ 2023
[തിരുത്തുക]എല്ലാ വർഷവും, വേനൽ ആരംഭിക്കുന്നതിനാൽ ഏപ്രിൽ അല്ലെങ്കിൽ മെയ് മാസങ്ങളിൽ ചാർധാമിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ തുറക്കുകയും , ഒക്ടോബർ അല്ലെങ്കിൽ നവംബർ മാസങ്ങളിൽ ശൈത്യകാലം ആരംഭിക്കുന്നതോടെ അടയ്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഏപ്രിൽ മുതൽ മെയ് വരെ ഒക്ടോബർ മുതൽ നവംബർ വരെ തീർത്ഥാടകർക്ക് കേദാർനാഥ്, ബദരീനാഥ്, ഗംഗോത്രി, യമുനോത്രി എന്നിവ സന്ദർശിക്കാം. എല്ലാ ആരാധനാലയങ്ങളും ശൈത്യകാലം മുഴുവൻ അടച്ചിരിക്കും, എന്നിരുന്നാലും ഈ സമയത്ത് ഭക്തിക്കായി ഇവിടം സന്ദർശിക്കാവുന്നതാണ് . [13]
ചാർ ധാം തുറക്കുന്നതും അവസാനിക്കുന്നതുമായ തീയതികൾ 2023[14]
| ചാർധാം ക്ഷേത്രങ്ങൾ | ആരംഭിക്കുന്ന തീയതി | അവസാനിക്കുന്ന തിയ്യതി |
|---|---|---|
| കേദാർനാഥ് | 2023 ഏപ്രിൽ 25 | 14 നവംബർ 2023 (താൽക്കാലികം) |
| ബദരീനാഥ് | 27 ഏപ്രിൽ 2023 | 21 നവംബർ 2023 (താൽക്കാലികം) |
| ഗംഗോത്രി | 22 ഏപ്രിൽ 2023 | 13 നവംബർ 2023 (താൽക്കാലികം) |
| യമുനോത്രി | 22 ഏപ്രിൽ 2023 | 14 നവംബർ 2023 (താൽക്കാലികം) |
അവലംബം
[തിരുത്തുക]- ↑ 1.0 1.1 Chardham to get rail connectivity; Indian Railways pilgrimage linking project to cost Rs 43.29k crore, India.com, 12 May 2017
- ↑ Chard Dham Yatra Archived 12 May 2009 at the Wayback Machine. – Govt. of Uttarakhand (Official website)
- ↑ Char Dham yatra kicks off as portals open – Hindustan Times
- ↑ Destination Profiles of the Holy Char Dhams, Uttarakhand
- ↑ "Char Dham Yatra Opening Dates – Badrinath Kedarnath Gangotri Temples 2021 Closing Opening Dates". chardham.euttaranchal.com. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ "Char Dham and Hemkund Sahib Yatra to restart from May 2014". IANS. news.biharprabha.com. Retrieved 24 April 2014.
- ↑ "Uttarakhand: 28 lakh pilgrims visit Char Dham in 60 days, choppers flying like auto-rickshaws, experts warn of consequences". The Times of India. 10 August 2022. Retrieved 12 August 2022.
- ↑ "Char Dham Yatra | Travel Guide to Char Dham (2022)".
- ↑ "PM Modi Dons Traditional 'Chola Dora' Hand Made by Chamba Women for Prayers in Uttarakhand". 21 October 2022.
- ↑ Chār Dhām Yātra: Ecstatic Flight Into Himalayas, by G. R. Venkatraman. Published by Bharatiya Vidya Bhavan, 1988.
- ↑ Railway minister lays foundation stone for final location survey on char dham route, India Times news, 13-May-2017
- ↑ sin, dan (2023-04-13). "Char Dham Names". clevercrumb (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Archived from the original on 2023-04-12. Retrieved 2023-04-13.
- ↑ pal, amrish (2023-01-07). "Chardham Yatra opening dates 2023". nanda travels (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2023-01-07.
- ↑ pal, amrish (2023-02-18). "Chardham Yatra opening dates 2023". Bhaktikaro (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2023-02-18.
