ഉള്ളടക്കത്തിലേക്ക് പോവുക

പ്രംബനൻ

Coordinates: 7°45′8″S 110°29′30″E / 7.75222°S 110.49167°E / -7.75222; 110.49167
വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
(Prambanan എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)
പ്രമ്പനൻ
പ്രമ്പനൻ ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ടുകൾ
Locationബൊക്കോഹാർജോ, പ്രംബനൻ, സ്ലെമാൻ റീജൻസി, യോഗ്യക്കാർത്തയുടെ പ്രത്യേക മേഖല & പ്രംബനൻ, ക്ലാറ്റൻ റീജൻസി, സെൻട്രൽ ജാവ, ഇന്തോനേഷ്യ
Coordinates7°45′8″S 110°29′30″E / 7.75222°S 110.49167°E / -7.75222; 110.49167
Builtആദ്യം 850 CE-ൽ ഹിന്ദു സഞ്ജയ രാജവംശം ഭരണകാലത്ത് നിർമ്മിച്ചത്
TypeCultural
Criteriai, iv
Designated1991 (15th session)
Part ofPrambanan Temple Compounds
Reference no.642
RegionSoutheast Asia
പ്രംബനൻ is located in Java
പ്രംബനൻ
Location within Java
പ്രംബനൻ is located in Indonesia
പ്രംബനൻ
പ്രംബനൻ (Indonesia)
Candi Prambanan
അടിസ്ഥാന വിവരങ്ങൾ
മതവിഭാഗംHinduism

പ്രംബനൻ , Hanacaraka:ꦫꦫꦗꦺꦴꦁꦒꦿꦁ) 9-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ [[ഹിന്ദു] ക്ഷേത്രമാണ്| ] ക്ഷേത്രം സംയുക്തം തെക്കൻ ജാവ, ഇന്തോനേഷ്യ, യോഗ്യകാർത്തയുടെ പ്രത്യേക മേഖല, സ്രഷ്ടാവ് (ബ്രഹ്മ) എന്ന ദൈവത്തിൻ്റെ ആവിഷ്‌കാരമായ ത്രിമൂർത്തി, സംരക്ഷകനും (വിഷ്ണു) നശിപ്പിക്കുന്നവനും (ശിവൻ). സെൻട്രൽ ജാവ, യോഗ്യക്കാർത്ത പ്രവിശ്യകൾ എന്നിവയ്‌ക്കിടയിലുള്ള അതിർത്തിയിൽ യോഗ്യക്കാർത്ത നഗരത്തിൻ്റെ വടക്കുകിഴക്കായി ഏകദേശം 17 കി.മീ ആണ് ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ട് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. [1]

ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ട്, UNESCO ലോക പൈതൃക സ്ഥലം, ഇന്തോനേഷ്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രവും രണ്ടാമത്തെ-ഏറ്റവും തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ [അങ്കോർ വാട്ട്]].[1] ഹിന്ദുവിൻ്റേത് പോലെയുള്ള ഉയരവും കൂർത്ത വാസ്തുവിദ്യയും ഇതിൻ്റെ സവിശേഷതയാണ്. വാസ്തുവിദ്യ, കൂടാതെ ഉയരം കൂടിയ 47-മീറ്റർ-high (154 അടി) ഒരു വലിയ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തിനുള്ളിലെ കേന്ദ്ര കെട്ടിടം.[2] പുരാതന ജാവയുടെ ഹിന്ദു കലയുടെയും വാസ്തുവിദ്യയുടെയും മഹത്വത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന 240 ക്ഷേത്ര നിർമ്മിതികളാണ് പ്രമ്പനൻ ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ടുകളിൽ ഉണ്ടായിരുന്നത്, കൂടാതെ ഇന്തോനേഷ്യയിലെ ക്ലാസിക്കൽ കാലഘട്ടത്തിലെ ഒരു മാസ്റ്റർപീസായി ഇത് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.[1] പ്രമ്പനൻ പലരെയും ആകർഷിക്കുന്നു. ലോകമെമ്പാടുമുള്ള സന്ദർശകർ.

ചരിത്രം

[തിരുത്തുക]

നിർമ്മാണം

[തിരുത്തുക]
പ്രമ്പാനനിലെ റിലീഫുകളും അതിന് സമാനമായ ആധുനിക വീടുകളുടെ (1920-കളിലെ) ഘടനകളും.

പുരാതന ജാവയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രമാണ് പ്രംബനൻ ക്ഷേത്രം, ആദ്യ കെട്ടിടം ഒമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ മധ്യത്തിൽ പൂർത്തിയായി. ഇത് രാകായി പിക്കാടൻ ആരംഭിക്കുകയും അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പിൻഗാമിയായ ലോകപാല രാജാവ് ഉദ്ഘാടനം ചെയ്യുകയും ചെയ്‌തിരിക്കാം. ദ്വന്ദ രാജവംശ സിദ്ധാന്തം പിന്തുടരുന്ന ചില ചരിത്രകാരന്മാർ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്, ബുദ്ധമത ശൈലേന്ദ്ര രാജവംശത്തിന് ഹിന്ദുവിൻ്റെ സഞ്ജയ രാജവംശത്തിൻ്റെ ഉത്തരമായിരിക്കാം പ്രംബനൻ്റെ നിർമ്മാണം എന്നാണ്. ബോറോബുദൂർ കൂടാതെ സേവു ക്ഷേത്രങ്ങളും സമീപത്തായിരുന്നു, ഏതാണ്ട് ഒരു നൂറ്റാണ്ടോളം ബുദ്ധ ശൈലേന്ദ്ര രാജവംശത്തിൻ്റെ ആധിപത്യത്തിന് ശേഷം സെൻട്രൽ ജാവയിൽ ഹിന്ദു സഞ്ജയ രാജവംശം അധികാരത്തിലേക്കുള്ള തിരിച്ചുവരവിനെ അടയാളപ്പെടുത്താൻ ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളതാണ്. എന്നിരുന്നാലും, ഈ ബൃഹത്തായ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ നിർമ്മാണം മാതരം കോടതിയുടെ രക്ഷാകർതൃത്വം മഹായാന ബുദ്ധമതം ൽ നിന്ന് ശൈവ ഹിന്ദുമതം ലേക്ക് മാറ്റുന്നതിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.

ഏകദേശം 850 CE-ൽ രാകായി പിക്കാടൻ ഒരു ക്ഷേത്രം നിർമ്മിക്കുകയും ലോകപാല കൂടാതെ സഞ്ജയ രാജാവായ ബലിതുങ് മഹാ സാംബു വിപുലമായി വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. മാതരം രാജ്യം. ക്ഷേത്രനിർമ്മാണത്തിൻ്റെ തുടക്കത്തിന് ഉത്തരവാദി പിക്കാടൻ രാജാവാണെന്ന് സ്ഥിരീകരിക്കുന്ന ശിവക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ മുകൾഭാഗത്തെ ഫിനിയലുകളിൽ ഒന്നിൽ "പിക്കാടൻ" എന്ന പേരുള്ള ഒരു ചെറിയ ചുവന്ന പെയിൻ്റ് സ്ക്രിപ്റ്റ് കണ്ടെത്തി.[3]:22

ലോകപാല രാജാവ് പുറപ്പെടുവിച്ച 856-ലെ ശിവഗൃഹ ലിഖിതവുമായി ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു, ഇത് പ്രമ്പനനെപ്പോലെയുള്ള ഒരു ശിവക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ടിനെ വിവരിക്കുന്നു. ഈ ലിഖിതം അനുസരിച്ച് 856 നവംബർ 12-ന് ശിവക്ഷേത്രം ഉദ്ഘാടനം ചെയ്യപ്പെട്ടു.[3]:20 ഈ ലിഖിതമനുസരിച്ച്, ഈ ക്ഷേത്രം ശിവനെ ബഹുമാനിക്കുന്നതിനായി നിർമ്മിച്ചതാണ്, അതിൻ്റെ യഥാർത്ഥ പേര് ശിവ-ഗൃഹ (ശിവൻ്റെ ഭവനം) അല്ലെങ്കിൽ ശിവ-ാലയ (ശിവൻ്റെ മണ്ഡലം).[4]

ശിവഗ്രഹ ലിഖിതം അനുസരിച്ച്, ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ നിർമ്മാണ സമയത്ത് ശിവഗ്രഹ ക്ഷേത്രത്തിന് സമീപമുള്ള ഒരു നദിയുടെ ഗതി മാറ്റുന്നതിനുള്ള ഒരു പൊതു ജല പദ്ധതി ഏറ്റെടുത്തു. ഒപാക് നദി എന്ന് തിരിച്ചറിയപ്പെടുന്ന നദി ഇപ്പോൾ പ്രമ്പനൻ ക്ഷേത്ര വളപ്പിൻ്റെ പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്ത് വടക്ക് നിന്ന് തെക്കോട്ട് ഒഴുകുന്നു. യഥാർത്ഥത്തിൽ നദി കിഴക്കോട്ട് വളഞ്ഞിരുന്നുവെന്നും പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിന് വളരെ അടുത്തായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നുവെന്നും ചരിത്രകാരന്മാർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. മെറാപ്പി അഗ്നിപർവ്വതത്തിൽ നിന്നുള്ള ലഹാർ അഗ്നിപർവ്വത പദാർത്ഥങ്ങൾ കവിഞ്ഞൊഴുകുന്നതിൽ നിന്ന് ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തെ സംരക്ഷിക്കാനാണ് നദിയുടെ മാറ്റം എന്ന് വിദഗ്ധർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു.[5] ശിവഗ്രഹ ക്ഷേത്ര വളപ്പിൻ്റെ പുറം ഭിത്തിയിൽ വടക്ക് മുതൽ തെക്ക് വരെ അച്ചുതണ്ടിൽ നദി വെട്ടിമാറ്റിയാണ് പദ്ധതി ചെയ്തത്. ക്ഷേത്ര വിപുലീകരണത്തിന് വിശാലമായ ഇടം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി മുൻ നദിയുടെ ഒഴുക്ക് നികത്തി നിരപ്പാക്കി, "പെർവര" (അനുബന്ധ) ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ നിരകൾ.

മഹാദേവൻ്റെ പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിനുള്ളിലെ ശിവ

പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിലെ ഗർഭഗൃഹ (സെൻട്രൽ ചേമ്പർ)യിലുള്ള ശിവ പ്രതിമ രാജാവ് ബലിതുങ് മാതൃകയിൽ നിർമ്മിച്ചതാണെന്ന് ചില പുരാവസ്തു ഗവേഷകർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു, ഇത് മരണാനന്തരം തൻ്റെ ദൈവമാക്കപ്പെട്ട വ്യക്തിത്വത്തിൻ്റെ ചിത്രീകരണമായി വർത്തിക്കുന്നു. [6] ദക്ഷ, തുലോഡോംഗ് തുടങ്ങിയ മാതരം രാജാക്കന്മാർ നൂറുകണക്കിന് പെർവര ക്ഷേത്രങ്ങൾ ചേർത്ത് ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ട് വിപുലീകരിച്ചു. പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിനു ചുറ്റും.

പ്രധാന പ്രസാദ ഗോപുരം 47 മീറ്റർ വരെ ഉയരത്തിൽ, 240 ഘടനകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിശാലമായ മതിലുകളുള്ള ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം, ശിവഗ്രഹ ത്രിമൂർത്തി ക്ഷേത്രം അക്കാലത്തെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയതും മഹത്തായതും ആയിരുന്നു.[1] തീർച്ചയായും , ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം പുരാതന ജാവയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രമാണ്, മറ്റ് ജാവനീസ് ക്ഷേത്രങ്ങളൊന്നും അതിൻ്റെ സ്കെയിൽ ഒരിക്കലും മറികടന്നിട്ടില്ല. മാതരം രാജ്യത്തിൻ്റെ രാജകീയ ക്ഷേത്രമായി പ്രംബനൻ സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു, സംസ്ഥാനത്തെ മിക്ക മതപരമായ ചടങ്ങുകളും യാഗങ്ങളും അവിടെ നടത്തി. രാജ്യത്തിൻ്റെ ഉന്നതിയിൽ, നൂറുകണക്കിന് ബ്രാഹ്മണർ അവരുടെ ശിഷ്യന്മാരോടൊപ്പം ക്ഷേത്ര വളപ്പിൻ്റെ പുറം മതിലിനുള്ളിൽ താമസിച്ചിരുന്നതായി പണ്ഡിതന്മാർ കണക്കാക്കുന്നു. പ്രമ്പാനൻ സമതലത്തിൽ എവിടെയോ സമീപത്തായിരുന്നു മാതരത്തിൻ്റെ നഗര കേന്ദ്രവും കോടതിയും.

പരിത്യാഗം

[തിരുത്തുക]
പശ്ചാത്തലത്തിൽ മെറാപ്പി അഗ്നിപർവ്വതം ഉള്ള പ്രംബനൻ ക്ഷേത്ര വളപ്പ്.

ഏകദേശം 80 വർഷത്തോളം ഉപയോഗിക്കുകയും വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്ത ശേഷം, പത്താം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ പകുതിയോടെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ നിഗൂഢമായി ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. 930-കളിൽ, ഇസ്യാന രാജവംശം സ്ഥാപിച്ച എംപു സിന്ദോക്ക് ജാവനീസ് കോടതിയെ കിഴക്കൻ ജാവ ലേക്ക് മാറ്റി. എന്നിരുന്നാലും, ഈ ജാവനീസ് മാതരം രാജ്യം സെൻട്രൽ ജാവ സാമ്രാജ്യം ഉപേക്ഷിച്ചതിന് പിന്നിലെ യഥാർത്ഥ കാരണം വ്യക്തമല്ല. സെൻട്രൽ ജാവയിലെ പ്രംബനനിൽ നിന്ന് 25 കിലോമീറ്റർ വടക്ക് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന മൗണ്ട് മെറാപ്പി അഗ്നിപർവ്വതത്തിൻ്റെ വിനാശകരമായ 1006 പൊട്ടിത്തെറിയോ അധികാര തർക്കമോ ഈ മാറ്റത്തിന് കാരണമായിരിക്കാം. ആ സംഭവം ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ അധഃപതനത്തിന് തുടക്കമിട്ടു, കാരണം അത് ഉടൻ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെടുകയും ജീർണ്ണിക്കുകയും ചെയ്തു.

പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഉണ്ടായ ഒരു വലിയ ഭൂകമ്പത്തിൽ ക്ഷേത്രങ്ങൾ തകർന്നു. ക്ഷേത്രം ഒരു പ്രധാന ആരാധനാകേന്ദ്രമായി മാറിയെങ്കിലും, പ്രദേശത്തിന് ചുറ്റും ചിതറിക്കിടക്കുന്ന അവശിഷ്ടങ്ങൾ ഇപ്പോഴും തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയുന്നവയായിരുന്നു, പിൽക്കാലത്ത് പ്രാദേശിക ജാവനീസ് ആളുകൾക്ക് അറിയാമായിരുന്നു. പ്രതിമകളും അവശിഷ്ടങ്ങളും രാര ജോങ്ഗ്രാങ് നാടോടിക്കഥ പ്രമേയവും പ്രചോദനവും ആയി.

ഔപചാരികമായ പുനർനിർമ്മാണത്തിന് മുമ്പ് ചുറ്റുമുള്ള ഗ്രാമങ്ങളിലെ ജാവനീസ് പ്രദേശവാസികൾക്ക് ക്ഷേത്രാവശിഷ്ടങ്ങളെക്കുറിച്ച് അറിയാമായിരുന്നു, എന്നാൽ അതിൻ്റെ ചരിത്രപരമായ പശ്ചാത്തലത്തെക്കുറിച്ച് അവർക്ക് അറിയില്ലായിരുന്നു: ഏത് രാജ്യങ്ങളാണ് ഭരിച്ചത് അല്ലെങ്കിൽ ഏത് രാജാവാണ് സ്മാരകങ്ങളുടെ നിർമ്മാണം നടത്തിയത്. തൽഫലമായി, രാക്ഷസന്മാരുടെയും ശപിക്കപ്പെട്ട രാജകുമാരിയുടെയും ഐതിഹ്യങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ ഉത്ഭവം വിശദീകരിക്കാൻ പ്രദേശവാസികൾ കഥകളും ഐതിഹ്യങ്ങളും വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. അവർ പ്രമ്പനനും സെവുവിനും ഒരു അത്ഭുതകരമായ ഉത്ഭവം നൽകി; ഇവ രാര ജോങ്ഗ്രാങ് ഐതിഹ്യത്തിൽ ബന്ദൂങ് ബോണ്ടോവോസോയുടെ ക്രമപ്രകാരം ഒരു കൂട്ടം പിശാചുക്കൾ സൃഷ്ടിച്ചതായി പറയുന്നു.

വീണ്ടും കണ്ടെത്തൽ

[തിരുത്തുക]
1852-ൽ പ്രംബനൻ നാശത്തിൻ്റെ ലിത്തോഗ്രാഫ്.

1733-ൽ, VOC ജീവനക്കാരനായ കൊർണേലിസ് ആൻ്റണി ലോൺസ് തൻ്റെ ജേണലിൽ പ്രംബനൻ ക്ഷേത്രത്തെക്കുറിച്ച് ആദ്യ റിപ്പോർട്ട് നൽകി. വടക്കുകിഴക്കൻ ജാവ തീരത്തെ VOC കമ്മീഷണറായ ജൂലിയസ് ഫ്രെഡറിക് കോയെറ്റ്, ശക്തമായ പ്രാദേശിക ജാവനീസ് രാജ്യത്തിൻ്റെ അന്നത്തെ മാതരം തലസ്ഥാനമായ കർത്താസുര ലേക്ക് ലോൺസ് അകമ്പടി സേവിക്കുകയായിരുന്നു. സെൻട്രൽ ജാവയിലെ തൻ്റെ താമസത്തിനിടയിൽ, കല്ലുകളുടെ പർവതത്തോട് സാമ്യമുള്ള "ബ്രാഹ്മണ ക്ഷേത്രങ്ങൾ" എന്ന് അദ്ദേഹം വിശേഷിപ്പിച്ച പ്രംബനൻ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ സന്ദർശിക്കാൻ അദ്ദേഹത്തിന് അവസരം ലഭിച്ചു.[3]{{rp|17} }

1755-ൽ മാതരം സുൽത്താനത്ത് വിഭജിക്കപ്പെട്ടതിനുശേഷം, ക്ഷേത്രാവശിഷ്ടങ്ങളും ഒപാക് നദിയും യോഗ്യകാർത്ത, സുരക്കാർത്ത സുൽത്താനേറ്റുകളുടെ അതിർത്തി നിർണ്ണയിക്കാൻ ഉപയോഗിച്ചു, ഇത് [[[[] തമ്മിലുള്ള നിലവിലെ അതിർത്തിയായി സ്വീകരിച്ചു. യോഗ്യക്കാർത്ത]] കൂടാതെ മധ്യ ജാവ പ്രവിശ്യയും. thumb|വലത്|പ്രമ്പനൻ്റെ ശിവക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ സി. 1895. പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ തുടക്കത്തിൽ ഈ ക്ഷേത്രം അന്താരാഷ്ട്ര ശ്രദ്ധ ആകർഷിച്ചു. 1803-ൽ, ജാവയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ തീരത്തിൻ്റെ ഗവർണറായിരുന്ന നിക്കോളാസ് ഏംഗൽഹാർഡ്, രണ്ട് ജാവനീസ് സുൽത്താൻമാരെ ഔദ്യോഗിക സന്ദർശനത്തിനിടെ പ്രംബനനിൽ നിർത്തി. ക്ഷേത്രാവശിഷ്ടങ്ങളിൽ ആകൃഷ്ടനായി, 1805-ൽ എംഗൽഹാർഡ് എച്ച്.സി. ക്ലാറ്റനിൽ നിലയുറപ്പിച്ച ഒരു എഞ്ചിനീയറായ കൊർണേലിയസ്, ഭൂമിയിൽ നിന്നും സസ്യജാലങ്ങളിൽ നിന്നും സൈറ്റ് വൃത്തിയാക്കാനും വിസ്തീർണ്ണം അളക്കാനും ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ ചിത്രങ്ങൾ വരയ്ക്കാനും തുടങ്ങി. പ്രംബനൻ ക്ഷേത്രം പഠിക്കാനും പുനഃസ്ഥാപിക്കാനുമുള്ള ആദ്യ ശ്രമമായിരുന്നു ഇത്.[3]:17

1811-ൽ ബ്രിട്ടീഷ് ഡച്ച് ഈസ്റ്റ് ഇൻഡീസ് അധിനിവേശ സമയത്ത്, സർ തോമസ് സ്റ്റാംഫോർഡ് റാഫിൾസ് സേവനത്തിൽ ഒരു സർവേയറായിരുന്നു കോളിൻ മക്കെൻസി. ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആകസ്മികമായി. സർ തോമസ് പിന്നീട് അവശിഷ്ടങ്ങളുടെ ഒരു സമ്പൂർണ സർവേ ചുമതലപ്പെടുത്തിയെങ്കിലും അവ പതിറ്റാണ്ടുകളായി അവഗണിക്കപ്പെട്ടു. ഡച്ച് നിവാസികൾ പൂന്തോട്ട ആഭരണങ്ങളായി ശിൽപങ്ങൾ കൊണ്ടുപോയി, തദ്ദേശവാസികൾ നിർമ്മാണ സാമഗ്രികൾക്കായി അടിസ്ഥാന കല്ലുകൾ ഉപയോഗിച്ചു. 1880-കളിൽ പുരാവസ്തു ഗവേഷകർ നടത്തിയ ഖനനങ്ങൾ കൊള്ളയടിക്ക് പ്രതികൂലമായി സഹായിച്ചു, കാരണം നിരവധി ക്ഷേത്ര ശിൽപങ്ങൾ ശേഖരങ്ങളായി എടുത്തുകളഞ്ഞു.

പുനർനിർമ്മാണം

[തിരുത്തുക]

[[ഫയൽ:ശേഖരം ട്രോപ്പൻമ്യൂസിയം റെസ്റ്റോററ്റി വാൻ ഡി ആൻ ശിവ ഗെവിജ്ഡെ ടെമ്പൽ ഒപ് ഡി കാൻഡി ലാറ ജോങ്ഗ്രാങ് പലപ്പോഴും പ്രംബനൻ ടെംപൽ കോംപ്ലക്സ് ടിഎംഎൻആർ 10016160.jpg|thumb|വലത്|ഫെബ്രുവരിയിലെ പ്രംബനൻ ശിവക്ഷേത്രം പുനഃസ്ഥാപിക്കൽ.]9 1918-ൽ, ഡച്ച് കൊളോണിയൽ ഗവൺമെൻ്റ് കോമ്പൗണ്ടിൻ്റെ പുനർനിർമ്മാണം ആരംഭിച്ചുവെങ്കിലും ശരിയായ പുനരുദ്ധാരണം 1930-ൽ മാത്രമാണ് ആരംഭിച്ചത്. വൻതോതിലുള്ള അളവും ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ എണ്ണവും കാരണം, പുനരുദ്ധാരണത്തിനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ ഇന്നും തുടരുന്നു. 1930-കളോടെ, ഡച്ച് ഈസ്റ്റ് ഇൻഡീസ് ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവീസിൻ്റെ പുനർനിർമ്മാണ പദ്ധതി സെൻട്രൽ കോർട്ടിലെ രണ്ട് അപിറ്റ് (പാർശ്വഭാഗം) ക്ഷേത്രങ്ങളും രണ്ട് ചെറിയ പെർവാര അല്ലെങ്കിൽ (അനുബന്ധ) ക്ഷേത്രങ്ങളും വിജയകരമായി പുനഃസ്ഥാപിച്ചു. പുനർനിർമ്മാണത്തിൽ അനാസ്റ്റിലോസിസ് രീതി ഉപയോഗിച്ചു, അതിൽ നശിച്ചുപോയ ഒരു ക്ഷേത്രം കഴിയുന്നത്ര യഥാർത്ഥ കല്ലുകൾ ഉപയോഗിച്ച് പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നു.

1930കളിലെ [[മഹത്തായ മാന്ദ്യം|സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധി] പുനഃസ്ഥാപന ശ്രമങ്ങളെ തടസ്സപ്പെടുത്തി, ഒടുവിൽ രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധം പസഫിക് യുദ്ധം (1942-1945) പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടതിനാൽ അത് പൂർണ്ണമായും നിലച്ചു. ഇന്തോനേഷ്യൻ ദേശീയ വിപ്ലവം (1945-1949). യുദ്ധാനന്തരം, 1949-ൽ ക്ഷേത്ര പുനർനിർമ്മാണം പുനരാരംഭിച്ചു, യുദ്ധസമയത്ത് നിരവധി സാങ്കേതിക ഡ്രോയിംഗുകളും ഫോട്ടോഗ്രാഫുകളും കേടാകുകയോ നഷ്ടപ്പെടുകയോ ചെയ്തു. പ്രധാന ശിവക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ പുനർനിർമ്മാണം 1953-ൽ പൂർത്തിയാകുകയും ഇന്തോനേഷ്യയുടെ ആദ്യ പ്രസിഡൻ്റ് [[സുകർണോ] ഉദ്ഘാടനം ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. [[ഫയൽ:ഇന്തോനേഷ്യ 1957 5r r.jpg|thumb|left|ഇന്തോനേഷ്യൻ 5 രൂപിയ 1957 ലെ നോർത്ത് അപിത് ക്ഷേത്രം പ്രംബനനെ ചിത്രീകരിക്കുന്നു.]] ഇന്തോനേഷ്യൻ ഗവൺമെൻ്റ് ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ട് പൂർത്തിയാക്കാനുള്ള പുനർനിർമ്മാണ ശ്രമം തുടർന്നു. 1978 നും 1987 നും ഇടയിലാണ് ബ്രഹ്മ ക്ഷേത്രം പുനർനിർമ്മിച്ചത്. 1982 മുതൽ 1991 വരെ വിഷ്ണു ക്ഷേത്രം പുനർനിർമിച്ചു.[3]:28 കിഴക്കൻ നിരകളിലെ വാഹന ക്ഷേത്രങ്ങളും ചില ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങളും 1991 മുതൽ 1993 വരെ പൂർത്തിയായി. അങ്ങനെ 1993-ഓടെ മുഴുവൻ പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങളും ഉയർന്നു. പ്രംബനൻ സെൻട്രൽ സോണിൻ്റെ നിർമ്മാണം പൂർത്തിയാക്കി, അതേ സമയം രാഷ്ട്രപതി സുഹാർട്ടോ ഉദ്‌ഘാടനം ചെയ്‌തു, ഒപ്പം സമീപത്തുള്ള സേവു കോമ്പൗണ്ട് സെൻട്രൽ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ ഉദ്ഘാടനവും.[7]

യഥാർത്ഥ ശിലാഫലകങ്ങളിൽ ഭൂരിഭാഗവും മോഷ്ടിക്കപ്പെടുകയും വിദൂര നിർമ്മാണ സൈറ്റുകളിൽ വീണ്ടും ഉപയോഗിക്കുകയും ചെയ്തതിനാൽ, പുനരുദ്ധാരണം ഗണ്യമായി തടസ്സപ്പെട്ടു. ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തിൻ്റെ വ്യാപ്തി കണക്കിലെടുക്കുമ്പോൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ അനാസ്റ്റിലോസിസ് അച്ചടക്കത്തിന് അനുസൃതമായി, അവയുടെ യഥാർത്ഥ കൊത്തുപണിയുടെ 75% ലഭ്യമാണെങ്കിൽ മാത്രമേ പുനർനിർമിക്കാവൂ എന്ന് സർക്കാർ തീരുമാനിച്ചു. പുനർനിർമ്മാണം ഇന്നും തുടരുന്നു, ഇപ്പോൾ ശ്രമങ്ങൾ ബാഹ്യ കോമ്പൗണ്ടിലെ പെർവാര (അനുബന്ധ) ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. 2017 ഡിസംബറിൽ കിഴക്ക് വശത്തെ രണ്ടാം നിര നമ്പർ 35-ൻ്റെ ഒരു പെർവാര ക്ഷേത്രം പൂർത്തിയായി.[8]

ഫെബ്രുവരി 2023 പ്രകാരം, യഥാർത്ഥത്തിൽ 224 പേർവര ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന്, അവയിൽ 6 എണ്ണം മാത്രമേ പൂർണമായി പുനർനിർമ്മിച്ചിട്ടുള്ളൂ; 4 കിഴക്ക്, 1 തെക്ക്, 1 വടക്ക്. പെർവാര ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ രണ്ടെണ്ണം; 1930-കളിൽ ഡച്ച് ഈസ്റ്റ് ഇൻഡീസ് കൊളോണിയൽ കാലഘട്ടത്തിൽ, വടക്കുകിഴക്കൻ കോണിൽ ഇരട്ട പോർട്ടിക്കോകളുള്ള ഒരു കോർണർ പെർവാര ക്ഷേത്രവും കിഴക്ക് ഭാഗത്ത് ഒരു പെർവര ക്ഷേത്രവും പുനർനിർമ്മിച്ചു. മറ്റ് 4 പേർവാര ക്ഷേത്രങ്ങൾ യഥാക്രമം 2015, 2017, 2019, 2021 വർഷങ്ങളിൽ പൂർത്തിയാക്കി. മിക്ക ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങളും ഇപ്പോൾ അവയുടെ അടിത്തറയിൽ മാത്രം ദൃശ്യമാണ്. പെർവാര ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ പുനരുദ്ധാരണം ഘട്ടംഘട്ടമായി നടത്തും. 224 പേർവാര ക്ഷേത്രങ്ങളും പൂർണമായി പുനഃസ്ഥാപിക്കണമെങ്കിൽ, കുറഞ്ഞത് 200 വർഷമെങ്കിലും എടുക്കും, കാരണം ഒരു പെർവാര ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ അനസ്‌റ്റിലോസിസ് പുനർനിർമ്മാണം പൂർത്തിയാകാൻ ഏകദേശം 8 മുതൽ 12 മാസം വരെ എടുക്കും.[9] thumb|right|ത്രിമൂർത്തി ഓപ്പൺ എയർ സ്റ്റേജിൽ നിന്നുള്ള പ്രംബനൻ രാത്രി കാഴ്ച. 1990-കളുടെ തുടക്കത്തിൽ സർക്കാർ ക്ഷേത്രത്തിന് സമീപം ഉയർന്നുവന്ന മാർക്കറ്റ് നീക്കം ചെയ്യുകയും ചുറ്റുമുള്ള ഗ്രാമങ്ങളും നെൽപ്പാടങ്ങളും ഒരു പുരാവസ്തു പാർക്കായി പുനർവികസിപ്പിച്ചെടുക്കുകയും ചെയ്തു. തെക്ക് യോഗ്യക്കാർത്ത-സോളോ മെയിൻ റോഡിൽ നിന്ന്, മുഴുവൻ പ്രംബനൻ സമുച്ചയവും, ലംബുംഗ്, ബുബ്രാ ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ അവശിഷ്ടങ്ങളും, വടക്ക് സെവു ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ടും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു വലിയ പ്രദേശം ഈ പാർക്ക് ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. 1992-ൽ ഇന്തോനേഷ്യൻ ഗവൺമെൻ്റ് ഒരു സംസ്ഥാന ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള ലിമിറ്റഡ് ലയബിലിറ്റി എൻ്റർപ്രൈസ് (പെർസെറോ) സൃഷ്ടിച്ചു, "പിടി തമൻ വിസാറ്റ കാൻഡി ബോറോബുദൂർ, പ്രംബനൻ, ഡാൻ റതു ബോക്കോ". ബോറോബുദൂർ പ്രംബനൻ റതു ബോക്കോയുടെയും പരിസര പ്രദേശത്തിൻ്റെയും പാർക്ക് മാനേജ്‌മെൻ്റിൻ്റെ അതോറിറ്റിയാണ് ഈ സംരംഭം. ഇന്തോനേഷ്യയിൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിലൊന്നാണ് പ്രമ്പാനൻ.

പരമ്പരാഗത രാമായണം ഇതിഹാസത്തിൻ്റെ ബാലെ അരങ്ങേറുന്നതിനുവേണ്ടിയാണ് ഒപാക് നദി ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ പടിഞ്ഞാറ് വശത്തുള്ള ത്രിമൂർത്തി ഓപ്പൺ-എയർ സ്റ്റേജുകളും ഇൻഡോർ സ്റ്റേജുകളും നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഈ പരമ്പരാഗത ജാവനീസ് നൃത്തം ജാവനീസ് കോടതിയുടെ നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള നൃത്തമാണ്. 1960 മുതൽ എല്ലാ പൗർണ്ണമി രാത്രിയിലും പ്രമ്പനൻ ക്ഷേത്രത്തിൽ ഇത് അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. അതിനുശേഷം, ഇന്തോനേഷ്യയിലെ പ്രധാന പുരാവസ്തു, സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിലൊന്നായി പ്രമ്പനൻ മാറി.

ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം

[തിരുത്തുക]
This information does not take account of damage caused by the 2006 Yogyakarta earthquake
മുഴുവൻ പ്രംബനൻ ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ടിൻ്റെ ക്രോസ് സെക്ഷൻ്റെ പുനർനിർമ്മാണ ഡ്രോയിംഗ്, മൂന്ന് പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിന് ചുറ്റുമുള്ള പെർവാര ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ നാല് നിരകൾ
പ്രമാണം:പ്രംബനൻ ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ട് മാപ്പ് en.svg
പ്രമ്പാനൻ ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ടിൻ്റെ ഭൂപടം, കേന്ദ്രീകൃത മണ്ഡല വിന്യാസം കാണിക്കുന്നു

യഥാർത്ഥത്തിൽ പ്രമ്പനത്തിൽ ആകെ '240 ക്ഷേത്രങ്ങൾ നിലനിന്നിരുന്നു. പ്രമ്പനൻ ക്ഷേത്ര കോമ്പൗണ്ടിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു:

  • 3 ത്രിമൂർത്തി ക്ഷേത്രങ്ങൾ: ശിവൻ, വിഷ്ണു, ബ്രഹ്മ എന്നിവർക്കായി സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന മൂന്ന് പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങൾ
  • 3 വാഹന ക്ഷേത്രങ്ങൾ: ഓരോ ദേവന്മാരുടെയും വാഹന ത്രിമൂർത്തി ക്ഷേത്രങ്ങൾക്ക് മുന്നിൽ മൂന്ന് ക്ഷേത്രങ്ങൾ; നന്ദി, ഗരുഡൻ, ഹംസ
  • 2 അപിത് ക്ഷേത്രങ്ങൾ: ത്രിമൂർത്തികളുടെയും വാഹന ക്ഷേത്രങ്ങളുടെയും വരികൾക്കിടയിൽ വടക്കും തെക്കും വശത്തായി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങൾ
  • 4 കേളിർ ക്ഷേത്രങ്ങൾ: ആന്തരിക മേഖലയുടെ 4 പ്രധാന കവാടങ്ങൾക്കപ്പുറം 4 പ്രധാന ദിശകളിലായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന നാല് ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങൾ
  • 4 പടോക്ക് ക്ഷേത്രങ്ങൾ: ഉൾമേഖലയുടെ 4 കോണുകളിലായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന നാല് ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങൾ
  • 224 പെർവാര ക്ഷേത്രങ്ങൾ: 4 കേന്ദ്രീകൃത ചതുര വരികളിലായി ക്രമീകരിച്ചിരിക്കുന്ന നൂറുകണക്കിന് ക്ഷേത്രങ്ങൾ; അകത്തെ വരി മുതൽ പുറത്തെ വരി വരെയുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ എണ്ണം: 44, 52, 60, 68

പ്രംബനൻ സംയുക്തം രാര ജോങ്ഗ്രാങ് സമുച്ചയം എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു, രാര ജോങ്ഗ്രാങ് എന്ന ഇതിഹാസത്തിൻ്റെ പേരിലാണ് ഇത് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഈ ശിവൈറ്റ് ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തിൽ ഒരു കാലത്ത് ചെറുതോ വലുതോ ആയ 240 ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു.[10]:8 ഇന്ന്, ഉൾമേഖലയിലെ എട്ട് പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങളും എട്ട് ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങളും പുനർനിർമ്മിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്, എന്നാൽ യഥാർത്ഥ 224 പേർവാര ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ആറെണ്ണം മാത്രമേ പുനരുദ്ധരിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളൂ. അവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും അധഃപതിച്ചിരിക്കുന്നു; അവശേഷിക്കുന്നത് ചിതറിയ കല്ലുകൾ മാത്രം. പ്രമ്പനൻ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം മൂന്ന് മേഖലകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു; ആദ്യം പുറം മേഖല, രണ്ടാമത് നൂറുകണക്കിന് ചെറിയ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന മധ്യമേഖല, മൂന്നാമത് എട്ട് പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങളും എട്ട് ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങളും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഏറ്റവും വിശുദ്ധമായ ആന്തരിക മേഖല.

പ്രമ്പനൻ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തിൻ്റെ വാസ്തുവിദ്യാ മാതൃക; ഈ ക്ഷേത്ര വളപ്പിൽ ആദ്യം 240 ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു

പ്രംബനനിലെ ഹിന്ദു ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം ഒരു ചതുരാകൃതിയിലുള്ള പ്ലാനിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്, അതിൽ ആകെ മൂന്ന് സോൺ യാർഡുകൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, അവയിൽ ഓരോന്നിനും നാല് വലിയ ഗേറ്റുകളാൽ തുളച്ചിരിക്കുന്ന നാല് മതിലുകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ചതുരാകൃതിയിലുള്ള ഭിത്തിയാൽ അടയാളപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്ന ഒരു വലിയ ഇടമാണ് ബാഹ്യ മേഖല. ഒരു വശത്ത് ഏകദേശം 390 മീറ്ററായിരുന്നു ആദ്യം അളന്ന ചുറ്റുമതിലിൻ്റെ പുറംഭാഗം വടക്കുകിഴക്ക്-തെക്ക് പടിഞ്ഞാറ് ദിശയിൽ ആയിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, അതിൻ്റെ തെക്കൻ കവാടം ഒഴികെ, ഈ ചുറ്റുപാടിൽ അധികമൊന്നും ഇന്നുവരെ നിലനിന്നിട്ടില്ല. യഥാർത്ഥ പ്രവർത്തനം അജ്ഞാതമാണ്; ഇത് ഒരു വിശുദ്ധ പാർക്ക് അല്ലെങ്കിൽ പുരോഹിതരുടെ ബോർഡിംഗ് സ്കൂൾ (ആശ്രമം) ആയിരിക്കാനാണ് സാധ്യത. ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തിനുള്ള പിന്തുണയുള്ള കെട്ടിടങ്ങൾ ജൈവ വസ്തുക്കളാൽ നിർമ്മിച്ചതാണ്; അനന്തരഫലമായി അവശിഷ്ടങ്ങളൊന്നും സംഭവിക്കുന്നില്ല.


ശിവക്ഷേത്രം

[തിരുത്തുക]
പ്രംബനൻ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തിലെ ശിവ പ്രതിഷ്ഠയുള്ള പ്രധാന ക്ഷേത്രം
ശിവക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ വടക്കേ കളത്തിലുള്ള ദുർഗ്ഗ മഹിഷാസുരമർദിനി പ്രതിമ

മൂന്ന് മേഖലകളിൽ ഏറ്റവും വിശുദ്ധമായത് ആന്തരിക മേഖല അല്ലെങ്കിൽ കേന്ദ്ര സംയുക്തമാണ്. ചതുരാകൃതിയിലുള്ള എലവേറ്റഡ് പ്ലാറ്റ്‌ഫോം, ചുറ്റും ചതുരാകൃതിയിലുള്ള കല്ല് മതിലുകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു, ഓരോ നാല് പ്രധാന പോയിൻ്റുകളിലും കൽവാതിലുകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഈ വിശുദ്ധ സംയുക്തം എട്ട് പ്രധാന ആരാധനാലയങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ കാൻഡി ചേർന്നതാണ്. ത്രിമൂർത്തി ("മൂന്ന് രൂപങ്ങൾ") എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന മൂന്ന് പ്രധാന ആരാധനാലയങ്ങൾ മൂന്ന് ദൈവങ്ങൾക്ക് സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു: ബ്രഹ്മ സ്രഷ്ടാവ്, [[വിഷ്ണു] ] പാലകൻ, കൂടാതെ ശിവ ദി ഡിസ്ട്രോയർ.

പ്രംബനൻ രാര ജോങ്ഗ്രാങ് സമുച്ചയത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയരമുള്ളതും വലുതുമായ കെട്ടിടമാണ് ശിവക്ഷേത്രം; ഇതിന് 47 മീറ്റർ ഉയരവും 34 മീറ്റർ വീതിയും ഉണ്ട്. പ്രധാന പടവുകൾ കിഴക്ക് ഭാഗത്താണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ശിവക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ കിഴക്കേ കവാടത്തിൽ കാവൽ ദൈവങ്ങളായ മഹാകാല, നന്ദീശ്വരൻ എന്നിവർക്കായി സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന രണ്ട് ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങൾ ഉണ്ട്. ശിവക്ഷേത്രത്തിന് ചുറ്റും ഗാലറികൾ കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു ബാസ്-റിലീഫ് ബാലസ്ട്രേഡുകളുടെ ആന്തരിക ചുവരുകളിൽ കൊത്തിയ രാമായണ കഥ പറയുന്നു. കഥ കൃത്യമായി പിന്തുടരുന്നതിന്, സന്ദർശകർ കിഴക്ക് വശത്ത് നിന്ന് പ്രവേശിച്ച് പ്രദക്ഷിണ അല്ലെങ്കിൽ പ്രദക്ഷിണം ഘടികാരദിശയിൽ നടത്തണം. ബ്രഹ്മ ക്ഷേത്ര ഗാലറികളിലേക്ക് രാമായണത്തിൻ്റെ അടിസ്ഥാന ശിലകൾ തുടരുന്നു.

ശിവക്ഷേത്രം മധ്യഭാഗത്തായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു, അതിൽ അഞ്ച് അറകളും എല്ലാ പ്രധാന ദിശയിലും നാല് ചെറിയ അറകളും ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ മധ്യഭാഗത്ത് ഒരു വലിയ പ്രധാന അറയും അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. കിഴക്കേ അറ, പ്രംബനനിലെ ഏറ്റവും വലിയ മൂർത്തി ഉള്ള കേന്ദ്ര അറയുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു, ശിവ മഹാദേവ (പരമേശ്വരൻ) യുടെ മൂന്ന് മീറ്റർ ഉയരമുള്ള പ്രതിമ. കിരീടത്തിൽ തലയോട്ടി, അരിവാൾ (ചന്ദ്രക്കണ്ണ്), നെറ്റിയിൽ മൂന്നാം കണ്ണ് എന്നിങ്ങനെയുള്ള ശിവൻ്റെ ലകാന (ഗുണങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ ചിഹ്നം) പ്രതിമ വഹിക്കുന്നു; ശിവൻ്റെ ചിഹ്നങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന നാല് കൈകളും: അക്ഷമാല (പ്രാർത്ഥനാമണികൾ, ചാമരം (ഈച്ച-വിസ്ക്), ത്രിശൂല (ത്രിശൂലം) . ശിവനെ മഹാദേവനായി ചിത്രീകരിക്കുന്നത് ബലിതുങ് രാജാവിനെ ശിവൻ്റെ പുനർജന്മമായി ചിത്രീകരിക്കാൻ വേണ്ടിയാണെന്ന് ചില ചരിത്രകാരന്മാർ വിശ്വസിക്കുന്നു. അതിനാൽ, അദ്ദേഹം മരിച്ചപ്പോൾ, അദ്ദേഹത്തെ ശിവനായി അനുസ്മരിക്കാൻ ഒരു ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചു.[10]:11–12 ശിവൻ്റെ പ്രതിമ ഒരു യോനി താമരയിൽ നിൽക്കുന്നു. പീഠത്തിൻ്റെ വടക്ക് ഭാഗത്ത് നാഗ സർപ്പങ്ങളുടെ കൊത്തുപണികൾ വഹിക്കുന്ന പീഠം.

മറ്റ് മൂന്ന് ചെറിയ അറകളിൽ ശിവനുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഹിന്ദു ദൈവങ്ങളുടെ പ്രതിമകളുണ്ട്: അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ഭാര്യ ദുർഗ, ഋഷി അഗസ്ത്യ, ഗണേശൻ, അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ മകൻ. തെക്കേ അറയിൽ അഗസ്ത്യ പ്രതിമയും, പടിഞ്ഞാറെ അറയിൽ ഗണേശൻ പ്രതിമയും, വടക്കേ അറയിൽ "ദുർഗ്ഗ മഹിഷാസുരമർദിനി" പ്രതിമയും ദുർഗ പ്രതിമയും ഉണ്ട്. കാള ഭൂതം. രാജകുമാരിയുടെ രാര ജോങ്ഗ്രാങ് ജാവനീസ് ഇതിഹാസത്തിൻ്റെ പേരിൽ ദുർഗ്ഗയുടെ ദേവാലയത്തെ രാര ജോങ്ഗ്രാങ് (ജാവനീസ്: മെലിഞ്ഞ കന്യക) ക്ഷേത്രം എന്നും വിളിക്കുന്നു.

ബ്രഹ്മ, വിഷ്ണു ക്ഷേത്രങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

ശിവക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ വടക്കുഭാഗത്തുള്ള വിഷ്ണു, തെക്ക് ബ്രഹ്മ എന്നിവയാണ് മറ്റ് രണ്ട് പ്രധാന ആരാധനാലയങ്ങൾ. രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങളും കിഴക്കോട്ട് അഭിമുഖമായി നിൽക്കുന്നു, ഓരോന്നിനും ഒരു വലിയ അറ മാത്രമേ ഉള്ളൂ, ഓരോന്നും ബഹുമാന്യരായ ദൈവങ്ങൾക്കായി സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു; ബ്രഹ്മാ ക്ഷേത്രത്തിൽ ബ്രഹ്മാവിൻ്റെ പ്രതിമയും വിഷ്ണു ക്ഷേത്രത്തിൽ വിഷ്ണുവിൻ്റെ പ്രതിമയും ഉണ്ട്. ബ്രഹ്മാവിൻ്റെയും വിഷ്ണുവിൻ്റെയും ക്ഷേത്രത്തിന് 20 മീറ്റർ വീതിയും 33 മീറ്റർ ഉയരവുമുണ്ട്.

വാഹന ക്ഷേത്രങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]
നന്ദി ക്ഷേത്രത്തിനകത്തോ മധ്യ വാഹന ക്ഷേത്രത്തിനകത്തോ ഉള്ള നന്ദി പ്രതിമ.

മൂന്ന് പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങൾക്ക് മുന്നിലുള്ള മറ്റ് മൂന്ന് ആരാധനാലയങ്ങൾ അതാത് ദേവന്മാരുടെ വാഹനങ്ങൾക്ക് (വാഹന) സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു - കാള നന്ദി ശിവന്, പവിത്രമായ ഹംസ ഹംസ ബ്രഹ്മാവിനും വിഷ്ണുവിൻ്റെ പട്ടം ഗരുഡൻ. കൃത്യമായി പറഞ്ഞാൽ ശിവക്ഷേത്രത്തിന് മുന്നിലാണ് നന്ദി ക്ഷേത്രം, അതിൽ നന്ദി കാളയുടെ പ്രതിമയുണ്ട്. അതിനടുത്തായി, മറ്റ് പ്രതിമകളും ഉണ്ട്, ചന്ദ്ര ചന്ദ്രൻ്റെയും സൂര്യ സൂര്യൻ്റെയും പ്രതിമ. 10 കുതിരകൾ വലിക്കുന്ന വണ്ടിയിൽ ചന്ദ്രൻ നിൽക്കുന്നു, 7 കുതിരകൾ വലിക്കുന്ന വണ്ടിയിൽ സൂര്യൻ്റെ പ്രതിമയും നിൽക്കുന്നു.[10]:26 ബ്രഹ്മ ക്ഷേത്രത്തിന് അഭിമുഖമായി ഹംസ ക്ഷേത്രം അല്ലെങ്കിൽ അംഗ്സ. ഈ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ അറയിൽ ഒരു പ്രതിമയും ഇല്ല, പക്ഷേ പണ്ട് പവിത്രമായ ഹംസത്തിൻ്റെ ഒരു പ്രതിമ ഉണ്ടായിരുന്നതായി തോന്നുന്നു. വിഷ്ണു ക്ഷേത്രത്തിന് മുന്നിൽ ഗരുഡൻ പ്രതിഷ്ഠയുള്ള ക്ഷേത്രമുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും, ഹംസ ക്ഷേത്രം പോലെ, ഗരുഡ ക്ഷേത്രത്തിലും പ്രതിമയില്ല, പക്ഷേ ഒരിക്കൽ ഗരുഡൻ്റെ പ്രതിമ ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കാം. ഇന്തോനേഷ്യ, ഇന്തോനേഷ്യയുടെ ദേശീയ ചിഹ്നം കൂടാതെ എയർലൈനിൻ്റെ ഗരുഡ ഇന്തോനേഷ്യ എന്ന പേരിലും ഗരുഡയ്ക്ക് ഒരു പ്രധാന പങ്കുണ്ട്.

അപിറ്റ് ക്ഷേത്രങ്ങളും ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങളും

[തിരുത്തുക]
ഒരു അപിറ്റ് ക്ഷേത്രം, ഏകദേശം 1930-കളിൽ പുനർനിർമ്മിച്ചു

പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ ഈ വരികൾക്കിടയിൽ, വടക്കും തെക്കും വശത്തായി, രണ്ട് കാൻഡി ആപിറ്റ് ക്ഷേത്രങ്ങൾ നിലകൊള്ളുന്നു. ജാവാനീസ് ഭാഷയിൽ അപിറ്റ് എന്നാൽ "പാർശ്വഭാഗം" എന്നാണ്. അകത്തെ മുറ്റത്തിന് വടക്കും തെക്കും വശങ്ങളിലായി രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ സ്ഥാനത്തെ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ആപിറ്റ് ക്ഷേത്രങ്ങൾക്കുള്ളിലെ മുറി ഇപ്പോൾ ശൂന്യമാണ്. ഈ അപിത് ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഏത് ദേവന്മാർക്കാണ് സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്നതെന്ന് വ്യക്തമല്ല. എന്നിരുന്നാലും, പുറത്തെ ഭിത്തിയിലെ തെക്കൻ അപിറ്റ് ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ ശിലാഫലകങ്ങൾ പരിശോധിക്കുമ്പോൾ, ഒരു സ്ത്രീ ദേവതയെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു, മിക്കവാറും സരസ്വതി, ബ്രഹ്മാവിൻ്റെ ശക്തി (പത്നി). പ്രംബനൻ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന ഹിന്ദു ദേവാലയം പരിഗണിക്കുമ്പോൾ, തെക്കൻ അപിത് ക്ഷേത്രം സരസ്വതിക്ക് സമർപ്പിച്ചിരിക്കാം, അതേസമയം വടക്കൻ അപിത് ക്ഷേത്രം ലക്ഷ്മി പ്രതിഷ്ഠയായിരുന്നു.

ഈ 8 പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങൾ കൂടാതെ, 8 ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങളും ഉണ്ട്; 4 പ്രവേശന കവാടത്തിൻ്റെ നാല് പ്രധാന ദിശകളിൽ കാൻഡി കെലിർ, കൂടാതെ 4 കാൻഡി പടോക്ക് അകത്തെ സോണിൻ്റെ നാല് കോണുകളിലും. ജാവനീസ് എന്നതിൽ കേളിർ എന്നാൽ "സ്ക്രീൻ" എന്നാണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്, പ്രത്യേകിച്ച് വയാങ് കുളിറ്റ്, ഫാബ്രിക് സ്ക്രീനിനെ പരാമർശിക്കുന്നു. ഇത് ഗോപുര പ്രധാന കർദ്ദിനാൾ പ്രവേശനത്തെ തടസ്സപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു ഘടനയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ഇത് ബാലിനീസ് വാസ്തുവിദ്യയിൽ അലിംഗ്-അലിംഗ് എന്നതിന് സമാനമാണ്. ജാവനീസ് ഭാഷയിൽ പടോക് എന്നാൽ "കുറ്റി" എന്നാണ് അർത്ഥം. ഇത് അകത്തെ കോമ്പൗണ്ടിൻ്റെ നാല് മൂലകളിലുള്ള ശ്രീകോവിലിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.

പെർവാര ക്ഷേത്രങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]
ഇരട്ട പോർട്ടിക്കോകളുള്ള വടക്കുകിഴക്കൻ മൂലയിൽ ഒരു പെർവാര ക്ഷേത്രം, ഏകദേശം 1930-കളിൽ പുനർനിർമ്മിച്ചു

ഉള്ളിലേക്ക് ശേഷിക്കുന്ന രണ്ട് യാർഡുകൾക്ക് ചുറ്റുമുള്ള രണ്ട് മതിലുകളുള്ള ചുറ്റളവുകൾ നാല് പ്രധാന പോയിൻ്റുകളിലേക്കാണ്. 44, 52, 60, 68 പെർവാര ക്ഷേത്രങ്ങൾ അടങ്ങുന്ന നാല് നിരകൾ അടങ്ങുന്ന ഒരു ടെറസ് പ്രദേശത്തെ ചുറ്റുന്ന രണ്ടാം മുറ്റത്തിൻ്റെ ചുറ്റുമതിലുണ്ട്, മൊത്തം 224 ഘടനകൾ. യഥാക്രമം, ഓരോന്നിനും 14 മീറ്റർ ഉയരവും അടിയിൽ 6×6 മീറ്ററും ഉണ്ട്. വരികളുടെ കോണുകളിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന പതിനാറ് ക്ഷേത്രങ്ങൾ രണ്ട് ദിശകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നു; ബാക്കിയുള്ള 208 ഘടനകൾ നാല് പ്രധാന ദിശകളിൽ ഒന്നിലേക്ക് മാത്രം തുറന്നിരിക്കുന്നു.[11]

മധ്യമേഖലയിൽ 224 വ്യക്തിഗത ചെറിയ ആരാധനാലയങ്ങളുടെ നാല് വരികൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ഈ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ധാരാളം ഉണ്ട്, എന്നാൽ അവയിൽ മിക്കതും ഇപ്പോഴും നാശത്തിലാണ്, ചിലത് മാത്രമേ പുനർനിർമ്മിച്ചിട്ടുള്ളൂ. രണ്ട് പോർട്ടിക്കോ ഉള്ള കോർണർ പെർവാര ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഒഴികെ, കോണിപ്പടികളും പോർട്ടിക്കോകളും പുറത്തേക്ക് അഭിമുഖീകരിക്കുന്ന തരത്തിൽ ഒരേ രൂപകൽപ്പനയിലാണ് ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ ഈ കേന്ദ്രീകൃത വരികൾ നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. മധ്യഭാഗത്തേക്കുള്ള ഓരോ വരിയും ചെറുതായി ഉയർത്തിയിരിക്കുന്നു.

ഈ ആരാധനാലയങ്ങളെ ഇന്തോനേഷ്യൻ അല്ലെങ്കിൽ പെർവാര ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ "കാൻഡി പെർവാര" എന്ന് വിളിക്കുന്നു, അതിനർത്ഥം അനുബന്ധ, സംരക്ഷക അല്ലെങ്കിൽ പൂരക ക്ഷേത്രങ്ങൾ, പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ അധിക കെട്ടിടങ്ങൾ എന്നാണ്. സമർപ്പണത്തിൻ്റെ അടയാളമായി പ്രാദേശിക ഭരണാധികാരികളും പ്രഭുക്കന്മാരും രാജാവിന് വാഗ്ദാനം ചെയ്തതായി ചിലർ വിശ്വസിച്ചു. മധ്യക്ഷേത്രങ്ങൾക്ക് ചുറ്റും നാല് നിരകളിലായാണ് പെർവരകൾ ക്രമീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. നാല് ജാതി വിഭാഗങ്ങളുമായി ഇതിന് എന്തെങ്കിലും ബന്ധമുണ്ടെന്ന് ചിലർ വിശ്വസിച്ചു, അവയിൽ പ്രവേശിക്കാൻ അനുവദിച്ചിരിക്കുന്ന ആളുകളുടെ റാങ്ക് അനുസരിച്ച് നിർമ്മിച്ചതാണ്; സെൻട്രൽ കോമ്പൗണ്ടിനോട് ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള വരി പുരോഹിതന്മാർക്ക് മാത്രമായിരുന്നു, മറ്റ് മൂന്നെണ്ണം യഥാക്രമം പ്രഭുക്കന്മാർക്കും നൈറ്റ്‌മാർക്കും ലളിതമായ ആളുകൾക്കും വേണ്ടി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്നു. പെർവരയുടെ നാല് നിരകൾക്ക് നാല് ജാതികളുമായി യാതൊരു ബന്ധവുമില്ലെന്ന് മറ്റൊരാൾ വിശ്വസിച്ചപ്പോൾ, ഇത് പുരോഹിതന്മാരുടെ ധ്യാന സ്ഥലമായും ഭക്തർക്കുള്ള ആരാധനാലയമായും നിർമ്മിച്ചു.

കവാടങ്ങളും മതിലുകളും

[തിരുത്തുക]
അകത്തെ സോണിൻ്റെ വടക്കൻ പാദുരക്ഷ ഗേറ്റ്

യഥാർത്ഥ ചുറ്റുമതിലുകളും ബാഹ്യ കോമ്പൗണ്ടിന് ചുറ്റുമുള്ള ഗാപുര ഗേറ്റുകളും കാണുന്നില്ല, മതിലിൻ്റെ അടിത്തറയുടെ അംശം മാത്രം അവശേഷിക്കുന്നു. പെർവാര ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ നിരകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന മധ്യഭാഗത്തെ കോമ്പൗണ്ടിനെ വേർതിരിക്കുന്ന മതിലുകളും ഗേറ്റുകളും കൂടുതലും ഇല്ലാതായി, തെക്കൻ കവാടം വിജയകരമായി പുനർനിർമ്മിച്ചതൊഴിച്ചാൽ.

അകത്തെ സംയുക്തത്തിലേക്കുള്ള പാദുരക്ഷ ഗേറ്റുകൾ മിക്കവാറും പൂർണ്ണമായും പുനർനിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നു; അതായത് തെക്ക്, പടിഞ്ഞാറ്, വടക്ക് പാദുരക്ഷ കവാടങ്ങൾ, ഇതുവരെ പുനർനിർമിച്ചിട്ടില്ലാത്ത കിഴക്കൻ കവാടം ഒഴികെ.

വാസ്തുവിദ്യ

[തിരുത്തുക]
ശിവക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ ക്രോസ്-സെക്ഷൻ

പ്രംബനൻ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ വാസ്തുവിദ്യ വാസ്തു ശാസ്ത്രം അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള സാധാരണ ഹിന്ദു വാസ്തുവിദ്യ പാരമ്പര്യങ്ങൾ പിന്തുടരുന്നു. ക്ഷേത്ര രൂപകൽപ്പനയിൽ മണ്ഡല ക്ഷേത്ര പ്ലാൻ ക്രമീകരണങ്ങളും ഹിന്ദു ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ സാധാരണ ഉയർന്ന ഗോപുരങ്ങളും ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. പ്രംബനൻ യഥാർത്ഥത്തിൽ ശിവഗൃഹം എന്ന് നാമകരണം ചെയ്യപ്പെട്ടു, ശിവൻ ദൈവത്തിന് സമർപ്പിച്ചു. മേരു, വിശുദ്ധ പർവ്വതം, ഹിന്ദു ദൈവങ്ങളുടെ വാസസ്ഥലം, ശിവൻ്റെ ഭവനം എന്നിവയെ അനുകരിക്കുന്ന തരത്തിലാണ് ക്ഷേത്രം രൂപകൽപ്പന ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം മുഴുവനും ഹിന്ദു പ്രപഞ്ചശാസ്ത്രം, ലോക പാളികൾ അനുസരിച്ച് ഹിന്ദു പ്രപഞ്ചത്തിൻ്റെ മാതൃകയാണ്.

ബോറോബുദൂർ പോലെ, പ്രംബനൻ ക്ഷേത്ര മേഖലകളുടെ ശ്രേണിയെ തിരിച്ചറിയുന്നു, ഇത് വിശുദ്ധം കുറഞ്ഞ പ്രദേശങ്ങൾ മുതൽ വിശുദ്ധ മേഖലകൾ വരെ വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്നു. ഓരോ ഹിന്ദു, ബുദ്ധ സങ്കൽപ്പങ്ങൾക്കും അതിൻ്റേതായ നിബന്ധനകളുണ്ട്, എന്നാൽ ആശയങ്ങൾ അടിസ്ഥാനപരമായി സമാനമാണ്. ഒന്നുകിൽ കോമ്പൗണ്ട് സൈറ്റ് പ്ലാൻ (തിരശ്ചീനമായി) അല്ലെങ്കിൽ ക്ഷേത്ര ഘടന (ലംബമായി) മൂന്ന് സോണുകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു:[12]

  • ഭൂർലോക (ബുദ്ധമതത്തിൽ: കാമധാതു), സാധാരണ മനുഷ്യരുടെ ഏറ്റവും താഴ്ന്ന മേഖല; മനുഷ്യരും മൃഗങ്ങളും ഭൂതങ്ങളും. മനുഷ്യർ ഇപ്പോഴും അവരുടെ കാമവും ആഗ്രഹവും അവിശുദ്ധ ജീവിതരീതിയും കൊണ്ട് ബന്ധിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നിടത്ത്. ഓരോ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെയും പുറത്തെ മുറ്റവും കാൽ (അടിസ്ഥാനം) ഭാഗവും ഭൂർലോക മണ്ഡലത്തെ പ്രതീകപ്പെടുത്തുന്നു.
  • ഭുവർലോക (ബുദ്ധമതത്തിൽ: രൂപധാതു), ഋഷികളും സന്യാസിമാരും ചെറിയ ദൈവങ്ങളും കൈവശപ്പെടുത്തിയ വിശുദ്ധരുടെ മധ്യമേഖല . ഇവിടെയുള്ള ആളുകൾ സത്യത്തിൻ്റെ വെളിച്ചം കാണാൻ തുടങ്ങുന്നു. ഓരോ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെയും നടുമുറ്റവും ശരീരവും "ഭുവർലോക" മണ്ഡലത്തെ പ്രതീകപ്പെടുത്തുന്നു.
  • സ്വർലോകം (ബുദ്ധമതത്തിൽ: അരൂപധാതു), ദേവന്മാർക്കായി സംവരണം ചെയ്തിരിക്കുന്ന ഏറ്റവും ഉയർന്നതും വിശുദ്ധവുമായ മണ്ഡലം. സ്വർഗ്ഗലോകം എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഓരോ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെയും അകത്തെ മുറ്റവും മേൽക്കൂരയും "സ്വർലോക" മണ്ഡലത്തെ പ്രതീകപ്പെടുത്തുന്നു. പ്രംബനൻ ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ മേൽക്കൂര രത്ന (സംസ്കൃതം: രത്നം) കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു, പ്രംബനൻ രത്നത്തിൻ്റെ ആകൃതി വജ്ര എന്നതിൻ്റെ മാറ്റം വരുത്തി. അത് വജ്രങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. പുരാതന ജാവ ക്ഷേത്ര വാസ്തുവിദ്യയിൽ, രത്ന എന്നത് ബുദ്ധമതത്തിൻ്റെ സ്തൂപം എന്നതിൻ്റെ ഹൈന്ദവ പ്രതിരൂപമാണ്, കൂടാതെ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ പരകോടിയായി വർത്തിക്കുകയും ചെയ്തു. 30 പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങൾക്കൊപ്പം 140-ലധികം ആന്തരിക ക്ഷേത്രങ്ങളും ഇവിടെയുണ്ട്.

പുനരുദ്ധാരണ വേളയിൽ, ശിവക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ മധ്യഭാഗത്തായി ഒരു പ്രിപിഹ് (കല്ല് പേടകം) അടങ്ങിയ ഒരു കിണർ കണ്ടെത്തി. പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിന് 5.75 മീറ്റർ ആഴമുള്ള ഒരു കിണർ ഉണ്ട്, അതിൽ ഒരു കല്ല് പെട്ടി മുകളിൽ കരി, മണ്ണ്, കത്തിച്ച മൃഗങ്ങളുടെ അസ്ഥികളുടെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ എന്നിവ കണ്ടെത്തി. വരുണ (കടലിൻ്റെ ദൈവം), പർവ്വത (പർവതങ്ങളുടെ ദൈവം) എന്നീ ലിഖിതങ്ങളുള്ള സ്വർണ്ണ ഇലകളുടെ ഷീറ്റുകൾ ഇവിടെ കണ്ടെത്തി. ചെമ്പ്, കരി, ഭസ്മം, മണ്ണ്, 20 നാണയങ്ങൾ, ആഭരണങ്ങൾ, ഗ്ലാസ്, സ്വർണ്ണക്കഷ്ണങ്ങൾ, വെള്ളി ഇലകൾ, കടൽപ്പക്ഷി, 12 സ്വർണം എന്നിവയുടെ ഷീറ്റുകൾ ആ ശിലാ പേടകത്തിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഇലകൾ (ആമ, നാഗ സർപ്പം, പത്മ, ബലിപീഠം, ഒരു മുട്ടയും).[13]

കൊത്തുപണി

[തിരുത്തുക]
രാവണൻ അവളെ തട്ടിക്കൊണ്ടുപോകാൻ ശ്രമിച്ചു. പ്രമ്പനൻ ബേസ്-റിലീഫ്

രാമായണവും ഭാഗവത പുരാണവും

[തിരുത്തുക]

ഹൈന്ദവ ഇതിഹാസമായ രാമായണം, ഭാഗവത പുരാണ എന്നിവയുടെ കഥ പറയുന്ന ബാസ്-റിലീഫ് പാനലുകളാൽ ഈ ക്ഷേത്രം അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. മൂന്ന് പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങൾക്ക് ചുറ്റുമുള്ള ഗാലറിയിൽ അകത്തെ ബാലുസ്ട്രേഡുകൾ ചുവരിൽ ആഖ്യാനപരമായ അടിസ്ഥാന-റിലീഫ് പാനലുകൾ കൊത്തിയെടുത്തിട്ടുണ്ട്.

ബാലസ്ട്രേഡിലെ ആഖ്യാന പാനലുകൾ ഇടത്തുനിന്ന് വലത്തോട്ട് വായിക്കുന്നു. കിഴക്കേ കവാടത്തിൽ നിന്നാണ് കഥ ആരംഭിക്കുന്നത്, സന്ദർശകർ ഇടത്തോട്ട് തിരിഞ്ഞ് ക്ഷേത്ര ഗാലറിക്ക് ചുറ്റും ഘടികാരദിശയിൽ നീങ്ങുന്നു. ഇത് പ്രദക്ഷിണം എന്നതുമായി പൊരുത്തപ്പെടുന്നു, സങ്കേതം വലതുവശത്ത് സൂക്ഷിക്കുമ്പോൾ ഘടികാരദിശയിൽ സഞ്ചരിക്കുന്ന തീർത്ഥാടകർ നടത്തുന്ന പ്രദക്ഷിണം. രാമായണത്തിൻ്റെ കഥ ശിവക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് ആരംഭിച്ച് ബ്രഹ്മ ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് തുടരുന്നു. വിഷ്ണു ക്ഷേത്രത്തിലെ ബാലസ്ട്രേഡുകളിൽ ഭാഗവത പുരാണത്തിലെ ഭഗവാൻ്റെ [[കൃഷ്ണ] കഥകൾ ചിത്രീകരിക്കുന്ന ബേസ്-റിലീഫ് പാനലുകൾ ഉണ്ട്.

രാമൻ്റെ ഭാര്യയായ സീത, രാവണൻ എങ്ങനെയാണ് അപഹരിക്കപ്പെട്ടതെന്ന് രാമായണത്തിൻ്റെ അടിസ്ഥാന റിലീഫ് വ്യക്തമാക്കുന്നു. രാമനെ സഹായിക്കാനും സീതയെ രക്ഷിക്കാനും വാനരരാജാവ് [[ഹനുമാൻ] തൻ്റെ സൈന്യത്തെ കൊണ്ടുവരുന്നു. പ്രകാശപൂരിതമായ പ്രമ്പനൻ സമുച്ചയത്തിൻ്റെ പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്തുള്ള ത്രിമൂർത്തി ഓപ്പൺ എയർ തിയേറ്ററിൽ പൂർണ്ണചന്ദ്രനിൽ പതിവായി അവതരിപ്പിക്കുന്ന രാമായണ ബാലെ ഈ കഥയും കാണിക്കുന്നു.

ലോകപാലന്മാരും ബ്രാഹ്മണരും ദേവതകളും

[തിരുത്തുക]

ആഖ്യാന പാനലുകളുടെ മറുവശത്ത്, ഗാലറിയോട് ചേർന്നുള്ള ക്ഷേത്ര മതിൽ ദേവതാമാരുടെയും ബ്രാഹ്മണ സന്യാസിമാരുടെയും പ്രതിമകളും പ്രതിമകളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ലോകപാല, ദിക്കുകളുടെ ആകാശ സംരക്ഷകരുടെ രൂപങ്ങൾ ശിവക്ഷേത്രത്തിൽ കാണാം. വേദത്തിൻ്റെ ബ്രാഹ്മണ സന്യാസി എഡിറ്റർമാർ ബ്രഹ്മ ക്ഷേത്ര ചുവരിൽ കൊത്തിയെടുത്തിട്ടുണ്ട്, വിഷ്ണു ക്ഷേത്രത്തിൽ പുരുഷ ദേവതകളുടെ ദേവത രൂപങ്ങൾ രണ്ട് അപ്സര കൾ കൊണ്ട് ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.

പ്രമ്പനൻ പാനൽ, രണ്ട് വശങ്ങളിൽ ഓരോ അരികുകളുള്ള മരങ്ങൾ, സിംഹം കിന്നാരങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ മൃഗങ്ങൾ.

പ്രമ്പനൻ പാനൽ: സിംഹവും കൽപ്പതരും

[തിരുത്തുക]

ഈ ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ താഴത്തെ പുറംഭിത്തിയിൽ സമൃദ്ധമായ കൽപ്പതരു (കൽപ്പവൃക്ഷ) മരങ്ങളെ ചിത്രീകരിക്കുന്ന രണ്ട് പാനലുകളാൽ ചുറ്റുമായി സിംഹ (ഒരു സിംഹം) പ്രതിമ അടങ്ങുന്ന ഒരു നിര ചെറിയ ഇടങ്ങൾ കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഹിന്ദു-ബുദ്ധമത വിശ്വാസമനുസരിച്ച്, ആഗ്രഹങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്ന ഈ പുണ്യവൃക്ഷങ്ങൾക്ക് ഇരുവശത്തും കിന്നര അല്ലെങ്കിൽ മൃഗങ്ങളായ ജോഡി പക്ഷികൾ, മാൻ, ആട്, കുരങ്ങുകൾ, കുതിരകൾ, ആനകൾ മുതലായവ സിംഹത്തിൻ്റെ മാതൃകയുണ്ട്. കൽപ്പതരു മരങ്ങളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങളിൽ പ്രമ്പനൻ ക്ഷേത്ര വളപ്പിൽ സാധാരണമാണ്, അതിനാൽ ഇതിനെ "പ്രമ്പനൻ പാനൽ" എന്ന് വിളിക്കുന്നു.

ചിത്രശാല

[തിരുത്തുക]

കൊത്തുപണികൾ

[തിരുത്തുക]

നിർമ്മിതികൾ

[തിരുത്തുക]

അവലംബം

[തിരുത്തുക]
  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "പ്രമ്പാനൻ ക്ഷേത്രം സംയുക്തങ്ങൾ". UNESCO ലോക പൈതൃകം കേന്ദ്രം. Archived from the original on 2020-01-14. Retrieved 2020-12-24. {{cite web}}: Unknown parameter |ഭാഷ= ignored (help)
  2. -complex.html "പ്രമ്പാനൻ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം". Archived from [http:// www.borobudurpark.co.id/prambanan-temple-complex.html the original] on 2011-10-06. Retrieved 2011-08-12. {{cite web}}: Check |archive-url= value (help); Check |url= value (help)
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Tjahjono Prasodjo; തോമസ് എം. വേടൻ മിനാർട്ടി. മാന്ത്രിക പ്രംബനൻ. PT (Persero) തമൻ വിസാറ്റ കാൻഡി ബോറോബുദൂർ, പ്രംബനൻ & രതു ബോക്കോ. ISBN 978-602-98279-1-0. Archived from the original on 2021-02-26. Retrieved 2024-12-31. {{cite book}}: Unknown parameter |ആക്സസ്-തിയതി= ignored (help); Unknown parameter |ആർക്കൈവ്-തിയതി= ignored (help); Unknown parameter |ആർക്കൈവ്-യുആർഎൽ= ignored (help); Unknown parameter |ലൊക്കേഷൻ= ignored (help); Unknown parameter |വർഷം= ignored (help)
  4. ശിവഗൃഹ ലിഖിതം, ദേശീയ മ്യൂസിയം ഇന്തോനേഷ്യയുടെ
  5. Guna, Anwar സാദത്ത് (6 November 2011). "Alur Sungai Opak di Candi Prambanan Pernah Dibelokkan". Tribunnews.com (in ഇന്തോനേഷ്യൻ). Archived from the original on 2021-03-04. Retrieved 2020-12-27.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  6. Soetarno, Dr. ആർ. രണ്ടാം പതിപ്പ് (2002). അനേക കാൻഡി കുനോ ഡി ഇന്തോനേഷ്യ (ഇന്തോനേഷ്യയിലെ പുരാതന ക്ഷേത്രങ്ങൾ), പേജ്. 16. ദഹാരാ സമ്മാനം. സെമരംഗ്. ISBN 979-501-098-0.
  7. Balai Pelestarian Cagar Budaya D.I. യോഗ്യക്കാർത്ത (in ഇന്തോനേഷ്യൻ) https://bpcbdiy.kemdikbud.go.id/cagarbudaya-kompleks-candi-prambanan. Archived from the original on 2021-03-03. Retrieved 2020-12-25. {{cite web}}: Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |തലക്കെട്ട്= ignored (help)
  8. Hanafi, Ristu (14 ഡിസംബർ 2017). "Mendikbud Resmikan Purnapugar Candi Perwara പ്രംബനൻ". detiknews (in ഇന്തോനേഷ്യൻ). Archived from the original on 2022-05-29. Retrieved 2020-12-25.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  9. Razak, അബ്ദുൽ ഹമീദ്. "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2023-02-20. Retrieved 2023-02-20. {{cite news}}: Unknown parameter |ആർക്കൈവ്-തീയതി= ignored (help); Unknown parameter |തിയതി= ignored (help); Unknown parameter |ഭാഷ= ignored (help); Unknown parameter |വെബ്‌സൈറ്റ്= ignored (help); Unknown parameter |ശീർഷകം= ignored (help)
  10. 10.0 10.1 10.2 പ്രംബനൻ. Jakarta=date-date: Intermasa. 1993. ISBN 9798114574. Archived from the original on 2021-12-06. Retrieved 2024-12-31. {{cite book}}: Text "202 0-12-24" ignored (help); Unknown parameter |അവസാനം= ignored (help)
  11. https://web.archive.org/web/20030509075141/http://www.borobudur.tv/prambanan_01.htm. {{cite web}}: |archive-url= requires |archive-date= (help); Invalid |url-status=മരിച്ചു (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |ആർക്കൈവ്-തീയതി= ignored (help); Unknown parameter |തലക്കെട്ട്= ignored (help); Unknown parameter |പ്രവേശന തീയതി= ignored (help); Unknown parameter |പ്രസാധകൻ= ignored (help)
  12. Konservasi Borobudur Archived 2022-03-29 at the Wayback Machine (ഇന്തോനേഷ്യൻ ഭാഷയിൽ)
  13. "Candi Lara Jonggrang". Archived from the original on 2011-02-09. Retrieved 2010-06-16.

7°45′8″S 110°29′30″E / 7.75222°S 110.49167°E / -7.75222; 110.49167{{#coordinates:}}: ഒരു താളിൽ ഒന്നിലധികം പ്രാഥമിക ടാഗ് എടുക്കാനാവില്ല

$

"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=പ്രംബനൻ&oldid=4399343" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്