ധന്വന്തരി
| ധന്വന്തരി | |
|---|---|
| ദേവനാഗിരി | धन्वंतरी |
| പദവി | ആദിനാരായണൻ |
| ആയുധങ്ങൾ | ശംഖ്‌, സുദർശനചക്രം, അമൃതകലശം |
| വാഹനം | ഗരുഡൻ |
ഔഷധവിജ്ഞാനത്തെയും പ്രയോഗത്തെയും രണ്ടായി വിഭജിച്ച പ്രാചീന വൈദ്യ പ്രതിഭയായിരുന്നു ശ്രീ ധന്വന്തരി(ദേവനാഗരി: धन्वंतरी; ഇംഗ്ലീഷ്: Dhanwantari). പ്രമാണം, പ്രത്യക്ഷം, അനുമാനം, ഉപമാനം, ആപ്‌തോപദേശം എന്നിവയെ അടിസ്ഥാനമാക്കി ആയുർവേദത്തെ ഒരു ശാസ്‌ത്രമായി ധന്വന്തരി പരിപോഷിപ്പിച്ചു. ആയുർവേദത്തെ എട്ടുഭാഗങ്ങളായി (അഷ്‌ടാംഗങ്ങൾ) വിഭജിച്ചു. ഹൈന്ദവ, വൈഷ്ണവ വിശ്വാസപ്രകാരം പരബ്രഹ്മൻ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ അവതാരമായി കണക്കാക്കുന്ന ധന്വന്തരിയെ, വേദങ്ങളും പുരാണങ്ങളും ആരോഗ്യത്തിന്റെയും ചികിത്സയുടേയും ആയുസ്സിന്റെയും ദൈവമായി വർണ്ണിക്കുന്നു. രോഗനിവാരണ ദൈവം, രോഗശമനമൂർത്തി, ആരോഗ്യദായകൻ, മഹാവൈദ്യൻ എന്നൊക്കെ ധന്വന്തരി അറിയപ്പെടുന്നു. അതിനാൽ രോഗികളും ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരും ഒരുപോലെ ആരാധിക്കുന്ന ഭഗവാനാണ് ധന്വന്തരി.
| “ | നമാമി ധന്വന്തരിമാദിദേവം സുരാസുരൈർ വ്വന്ദിതപാദപത്മം
ലോകേ ജരാരുഗ്ഭയമൃത്യുനാശം ധാതാരമീശം വിവിധൌഷധീനാം” |
” |
ഔപധേനവൻ, ഔരദ്രൻ, പൗഷ്‌കലാവതൻ, കരവീര്യൻ, ഗോപുര രക്ഷിതൻ, വൈതരണൻ, ഭോജൻ, നിമി, കങ്കായണൻ, ഗാർഗ്യൻ, ഗാലവൻ എന്നിവർ ധന്വന്തരിയുടെ ശിഷ്യരായിരുന്നു.
വിവിധതരം ശസ്‌ത്രക്രിയകളെപ്പറ്റിയും ധന്വന്തരിക്ക്‌ അറിവുണ്ടായിരുന്നു. ഒട്ടേറെ ശസ്‌ത്രക്രിയോപകരണങ്ങൾ അദ്ദേഹം ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു എന്നും കരുതുന്നു. മൂർച്ചയുള്ള 20 തരവും അല്ലാത്ത 101 തരവും ശസ്‌ത്രക്രിയോപകരണങ്ങൾ ധന്വന്തരി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നതായി സുശ്രുതസംഹിതയിൽ നിന്ന്‌ മനസ്സിലാക്കാം.
സ്‌കന്ദ-ഗരുഡ-മാർക്കണ്ഡേയ പുരാണങ്ങളനുസരിച്ച്‌ ത്രേതായുഗത്തിലാണ്‌ ധന്വന്തരി ജീവിച്ചിരുന്നത്‌. എന്നാൽ, വിക്രമാദിത്യ സദസ്സിലെ നവ രത്‌നങ്ങളിലൊരാളായിരുന്നു ധന്വന്തരിയെന്നാണ്‌ പൊതുവെ കരുതപ്പെടുന്നത്‌.
ക്രി.വ. നാലാം ശതകത്തിന്റെ അവസാനമോ അഞ്ചാം ശതകത്തിന്റെ തുടക്കത്തിലോ ജീവിച്ചിരുന്ന ദിവോദാസ ധന്വന്തരിയാണ്‌ പിൽക്കാലത്ത്‌ ധന്വന്തരിയെന്ന പേരിൽ പ്രശസ്‌തയാർജ്ജിച്ചതെന്നു കരുതുന്നു.
ധന്വന്തരി നിഘണ്ടു, ചികിത്സാദർശനം, ചികിത്സാകൗമുദി, ചികിത്സാ സാരസംഗ്രഹം, യോഗചിന്താമണി തുടങ്ങി പന്ത്രണ്ടോളം ഗ്രന്ഥങ്ങൾ ധന്വന്തരിയുടേതായി അറിയപ്പെടുന്നു.
വിശ്വാസം, പുരാണം
[തിരുത്തുക]രോഗികളും എല്ലാ വിഭാഗം ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരും ഒരുപോലെ ആരാധിക്കുന്ന ഭഗവാനാണ് ധന്വന്തരി. വിശ്വാസികൾ ചികിത്സ ആരംഭിക്കുന്നതിനു മുൻപ് ധന്വന്തരിയെ പ്രാർഥിക്കുന്നത് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ധന്വന്തരി പൂജയും നടത്തുന്നതും കാണാം. പാലാഴി മഥനവേളയിൽ അമൃതകുംഭവുമായി മഹാവിഷ്ണു ധന്വന്തരി ഭാവത്തിൽ അവതരിച്ചു എന്ന് ഭാഗവതം പറയുന്നു. ദേവന്മാർ ജരാനരകൾ അകന്നു ആരോഗ്യവും അമരത്വവും പ്രാപിച്ചത് അമൃതപാനം കൊണ്ടാണെന്നു പുരാണങ്ങൾ വർണ്ണിക്കുന്നു. ധന്വന്ദരിയെ പൊതുവേ ചതുർബാഹു രൂപത്തിലാണ് പൂജിക്കുന്നത്. ധന്വന്തരിയെ ആരാധിച്ചാൽ രോഗങ്ങൾ അകന്ന് ആരോഗ്യവും ആയുസും സിദ്ധിക്കും എന്നാണ് ഹൈന്ദവവിശ്വാസം.
ധന്വന്തരി ജയന്തി
[തിരുത്തുക]മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ 24 അവതാരങ്ങളെ കുറിച്ച് ഭാഗവതം പ്രഥമ സ്കന്ധത്തിലെ തൃതീയ അധ്യായത്തിൽ വിവരിക്കുന്നുണ്ട്. അക്കൂട്ടത്തിൽ പന്ത്രണ്ടാമത്തെ അവതാരമായാണ് ധന്വന്തരി മൂർത്തിയെ പരാമർശിക്കുന്നത്. ചാന്ദ്രസമ്പ്രദായ പ്രകാരമുള്ള ആശ്വിന മാസത്തിലെ കൃഷ്ണപക്ഷ ത്രയോദശി ദിവസമാണ് ഭഗവാൻ ക്ഷീരസമുദ്രത്തിൽ നിന്നും ഉയർന്നുവന്നത്. അതിനാൽ ഈ ദിനം ധന്വന്തരി ജയന്തി എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. ധന്വന്തരി ത്രയോദശി എന്നു കൂടി ഈ ദിവസത്തെ വിശേഷിപ്പിക്കാറുണ്ട്. അന്നേ ദിവസം ധന്വന്തരീ ക്ഷേത്രത്തിൽ നടത്തുന്ന പൂജകൾക്കും വഴിപാടുകൾക്കും പ്രാർഥനകൾക്കും സവിശേഷ ഫലസിദ്ധിയുണ്ട് എന്നാണ് വിശ്വാസം. ആയുരാരോഗ്യ സമ്പദ്സമൃദ്ധിക്കു ധന്വന്തരി ജയന്തി ദിനത്തിൽ വ്രതം എടുത്തു ക്ഷേത്രദർശനം നടത്തുന്നതും ഗുണകരമാണ് എന്നാണ് സങ്കല്പം.
ധന്വന്തരീ സ്തുതി
[തിരുത്തുക]ധന്വന്തരീ ധ്യാനം
[തിരുത്തുക]ഓം നമാമി ധന്വന്തരിം ആദിദേവം
സുരാസുരൈഃ വന്ദിത പാദപത്മം
ലോകേ ജരാരുഗ്ഭയ മൃത്യുനാശം
ദാതാരമീശം വിവിധൗഷധീനാം
ധന്വന്തരീ സ്തുതി
ഓം നമോ ഭഗവതേ വാസുദേവായ ധന്വന്തരേ
അമൃതകലശ ഹസ്തായ സർവാമയ വിനാശനായ
ത്രൈലോക്യനാഥായ മഹാവിഷ്ണവേ നമഃ
മറ്റൊരു സ്തുതി ഇപ്രകാരമാണ്
"ധന്വന്തരീ മഹം വന്ദേ
വിഷ്ണുരൂപം ജനാർദ്ദനം
യസ്യ കാരുണ്യ ഭാവേന
രോഗമുക്താ ഭവേഞ്ജനാ"
ധന്വന്തരീ ഗായത്രി
[തിരുത്തുക]ഓം ആദിവൈദ്യായ വിദ്മഹേ
ആരോഗ്യ അനുഗ്രഹ ധീമഹീ
തന്നോ ധന്വന്തരി പ്രചോദയാത് "
കേരളത്തിലെ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രങ്ങൾ
[തിരുത്തുക]കേരളത്തിൽ മിക്ക ജില്ലയിലും ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രങ്ങൾ കാണപ്പെടുന്നു. ചില ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഉപദേവനായും ധന്വന്തരിയെ കാണാം. കൂടാതെ പല വിഷ്ണുക്ഷേത്രങ്ങളിലും, ശ്രീകൃഷ്ണ ക്ഷേത്രങ്ങളിലും അമൃതകലശം ധരിച്ച പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. ഇതും ധന്വന്തരീഭാവം തന്നെ. പല ക്ഷേത്രങ്ങളിലും മഹാവിഷ്ണുവിനെ അഥവാ കൃഷ്ണനെ ധന്വന്തരിയായി സങ്കൽപ്പിച്ചു പൂജകൾ നടത്താറുണ്ട്. പ്രസിദ്ധമായ ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഭഗവാൻ നാരായണീയം എഴുതി സമർപ്പിച്ച മേൽപ്പത്തൂർ ഭട്ടതിരിയുടെ വിട്ടുമാറാത്ത വാതരോഗം ഭേദമാക്കി എന്ന് കഥയുണ്ട്. ധന്വന്തരിയെയും പരമശിവനെയും ഒരുപോലെ ആരാധിക്കുന്നത് രോഗശമനത്തിനും ദീർഘായുസിനും നല്ലതാണ് എന്നാണ് ഹൈന്ദവ വിശ്വാസം. മരുന്നുകൾ കഴിക്കുമ്പോൾ അവ ധന്വന്തരിയെ പ്രാർഥിച്ചു കൊണ്ട് പ്രസാദമാക്കി സേവിച്ചാൽ വേഗത്തിൽ രോഗമുക്തി നേടും എന്നും ഭക്തർ വിശ്വസിക്കുന്നു.
- നെല്ലുവായ് ധന്വന്തരീ ക്ഷേത്രം, എരുമപ്പെട്ടി, തൃശ്ശൂർ ജില്ല. (കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ധന്വന്തരിക്ഷേത്രമാണ് ഇത്. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന് അഭിമുഖമായാണ് ഇവിടുത്തെ പ്രതിഷ്ഠ എന്നാണ് സങ്കല്പം.)
- മരുത്തോർവട്ടം ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, ചേർത്തല, ആലപ്പുഴ ജില്ല. (ഇവിടത്തെ മുക്കുടി നിവേദ്യവും താൾക്കറിയും രോഗശമനത്തിന് പ്രസിദ്ധമാണ്.)
- തോട്ടുവാ ധന്വന്തരിക്ഷേത്രം, പെരുമ്പാവൂർ, എറണാകുളം ജില്ല
- പാറമ്പുഴക്കര വൈകുണ്ഠപുരം ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, തിരുവഞ്ചൂർ, കോട്ടയം ജില്ല
- ഇടവെട്ടി ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം, തൊടുപുഴ, ഇടുക്കി ജില്ല (ധന്വന്തരിസങ്കല്പം, ഔഷധസേവ പ്രസിദ്ധം)
- പെരിങ്ങാവ് ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂർ.
- ആനയ്ക്കൽ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂർ
- താനിയത്തുകുന്ന് ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂർ
- കീരംകുളങ്ങര ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, തൃശൂർ ടൌൺ.
- ചിയ്യാരം മാധവപുരം ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, തൃശൂർ
- പറപ്പൂർ ശ്രീ ധന്വന്തരീ ക്ഷേത്രം, തൃശൂർ
- മാരാരിക്കുളം മഹാദേവക്ഷേത്രം, ആലപ്പുഴ ജില്ല (ഇവിടെ തുല്യപ്രാധാന്യത്തിൽ ധന്വന്തരിപ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്).
- മണ്ണഞ്ചേരി കണക്കൂർ ശ്രീ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, ആലപ്പുഴ ജില്ല.
- പ്രായിക്കര ധന്വന്തരിക്ഷേത്രം, മാവേലിക്കര, ആലപ്പുഴ.
- ചെങ്ങന്നൂർ കോടിയാട്ടുകര ശ്രീകൃഷ്ണ സ്വാമി ക്ഷേത്രം, ആലപ്പുഴ (ഇവിടെ ധന്വന്തരീ പ്രതിഷ്ഠയാണ്)[1].
- വെളിയിൽ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, പള്ളുരുത്തി, എറണാകുളം
- നെല്യക്കാട്ട് ഔഷധേശ്വരി ക്ഷേത്രം, കൂത്താട്ടുകുളം, എറണാകുളം
- വൈക്കം കുലശേഖരമംഗലം തേവലക്കാട് ശ്രീ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, കോട്ടയം
- ചങ്ങനാശ്ശേരി ശ്രീ വാസുദേവപുരം ധന്വന്തരീ ക്ഷേത്രം, കോട്ടയം
- പുലാമന്തോൾ ശ്രീ രുദ്ര ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, മലപ്പുറം ജില്ല
- ആൽക്കൽമണ്ണ ശ്രീ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, അങ്ങാടിപ്പുറം, പെരിന്തൽമണ്ണ, മലപ്പുറം ജില്ല
- ചേളന്നൂർ അമ്പലത്തുകുളങ്ങര കോരായി ശ്രീ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, കോഴിക്കോട് ജില്ല
- കൂഴക്കോട് ധന്വന്തരി നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, ചാത്തമംഗലം, കുന്നമംഗലം, കോഴിക്കോട്
- ചിറക്കൽ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, കണ്ണൂർ ജില്ല
- ജഗതി ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരം ജില്ല (ഇവിടെ ധന്വന്തരി സങ്കല്പത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠ)
- കഷായത്ത് ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, മുത്തൂർ, തിരുവല്ല, പത്തനംതിട്ട
- ഭൂതക്കുളം ശ്രീ മുരാരി ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, പരവൂർ, കൊല്ലം ജില്ല
- തോട്ടക്കാരൻ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, രണ്ടാം കുറ്റി, കൊല്ലം. (പഴയ കൊട്ടാരം വൈദ്യൻ MP കൃഷ്ണൻ വൈദ്യൻ സ്ഥാപിച്ചത്)
- കുറുവട്ടൂർ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, തിരുവഴിയോട്, പാലക്കാട്‌ ജില്ല.
- വടക്കന്തറ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, പാലക്കാട്‌ ജില്ല. (ധന്വന്തരിയുടെ പ്രത്യേകം പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്)
- ഉളിയ മധൂർ ശ്രീ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, കാസർഗോഡ് ജില്ല[2]
അവലംബം
[തിരുത്തുക]- ↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2015-02-23. Retrieved 2013-02-04.
- ↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2014-07-28. Retrieved 2016-03-08.
പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ
[തിരുത്തുക]- Lord Dhanvantari Archived 2007-05-07 at the Wayback Machine.
- Hindu God Dhanwantari: The promulgator of Ayurveda.
- Does Ayurveda begin with Dhanvantari, the ancient physician? By D.P. Agrawal
- Dhanvantari in the Bhagavata Purana Archived 2007-09-30 at the Wayback Machine.
| ദശാവതാരങ്ങൾ |  | |
|---|---|---|
| മറ്റ് അവതാരങ്ങൾ | നാലു കുമാരന്മാർ · നാരദൻ · നരനാരായണന്മാർ · കപിലൻ · ദത്താത്രേയൻ · യജ്ഞൻ · ഋഷഭൻ · പ്രിഥു · ധന്വന്തരി · മോഹിനി · വ്യാസൻ · ഹയഗ്രീവൻ · ഹംസം | |
*തെക്കേയിന്ത്യയിൽ ബലരാമനും വടക്കേയിന്ത്യയിൽ ബുദ്ധനുമാണ് വിഷ്ണുവിന്റെ ഒൻപതാമത്തെ അവതാരമായി കരുതിപ്പോരുന്നത്. | ||
|
ഹിന്ദു പുരാണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഈ ലേഖനം അപൂർണ്ണമാണ്‌. ഇതു വികസിപ്പിക്കുവാൻ സഹായിക്കുക. സഹായത്തിനു ഈ ലേഖനത്തിന്റെ ഇംഗ്ലീഷ് പതിപ്പും കാണുക. |