പോഷകം
ഒരു ജീവിയെ അതിജീവിക്കാനും വളരാനും പുനരുൽപ്പാദിപ്പിക്കാനും സഹായിക്കുന്ന പദാർത്ഥങ്ങളാാണ് പോഷകങ്ങൾ. മൃഗങ്ങൾ, സസ്യങ്ങൾ, ഫംഗസ്, പ്രോട്ടീസ്റ്റുകൾ എന്നിവയ്ക്ക് ഭക്ഷണത്തിലെ പോഷകങ്ങൾ ആവശ്യമാണ്. ഉപാപചയ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി പോഷകങ്ങളെ കോശങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുത്താം അല്ലെങ്കിൽ മുടി, ചെതുമ്പൽ, തൂവലുകൾ അല്ലെങ്കിൽ എക്സോസ്കലെറ്റോണുകൾ പോലുള്ള സെല്ലുലാർ അല്ലാത്ത ഘടനകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിന് കോശങ്ങളിൽ നിന്നും പുറന്തള്ളാം . ഊർജ്ജം പുറത്തുവിടുന്ന പ്രക്രിയയിൽ ചില പോഷകങ്ങളെ ഉപാപചയമായി ചെറിയ തന്മാത്രകളാക്കി മാറ്റാം, കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ്, ലിപിഡ്, പ്രോട്ടീൻ, ഫെർമെൻ്റേഷൻ ഉൽപന്നങ്ങൾ (എത്തനോൾ അല്ലെങ്കിൽ വിനാഗിരി) എന്നിവ ജലത്തിന്റെയും കാർബൺ ഡൈ ഓക്സൈഡിന്റെയും അന്തിമ ഉൽപ്പന്നങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. എല്ലാ ജീവജാലങ്ങൾക്കും വെള്ളം ആവശ്യമാണ്. ഊർജ്ജ സ്രോതസ്സുകൾ, പ്രോട്ടീനുകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി സംയോജിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ചില അമിനോ ആസിഡുകൾ, ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ, വിറ്റാമിനുകൾ, ചില ധാതുക്കൾ എന്നിവയാണ് മൃഗങ്ങൾക്ക് ആവശ്യമായ പോഷകങ്ങൾ. ചെടികൾക്ക് വേരുകളിലൂടെ ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുന്ന വൈവിധ്യമാർന്ന ധാതുക്കളും ഇലകളിലൂടെ ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുന്ന കാർബൺ ഡൈ ഓക്സൈഡും ഓക്സിജനും ആവശ്യമാണ്. ഫംഗസ് ചത്തതോ ജീവിച്ചിരിക്കുന്നതോ ആയ ജൈവവസ്തുക്കളിൽ ജീവിക്കുകയും അവയുടെ ഹോസ്റ്റിൽ നിന്ന് പോഷക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുകയും ചെയ്യുന്നു.
വ്യത്യസ്ത തരം ജീവികൾക്ക് വ്യത്യസ്ത തരം അവശ്യ പോഷകങ്ങളുണ്ട്. അസ്കോർബിക് ആസിഡ് ( വിറ്റാമിൻ സി ) മനുഷ്യർക്കും ചില ജന്തുജാലങ്ങൾക്കും അത്യാവശ്യമാണ്, അതിനാൽ ഇത് വേണ്ടത്ര അളവിൽ കഴിക്കണം, പക്ഷേ എല്ലാ മൃഗങ്ങൾക്കും അങ്ങനെയല്ല. വിറ്റാമിൻ സി സമന്വയിപ്പിക്കാൻ കഴിയുന്ന സസ്യങ്ങൾക്കും ഇത് ആവശ്യമില്ല. പോഷകങ്ങൾ ജൈവ അല്ലെങ്കിൽ അജൈവമാകാം: ജൈവ സംയുക്തങ്ങളിൽ കാർബൺ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന മിക്ക സംയുക്തങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു, മറ്റെല്ലാ രാസവസ്തുക്കളും അജൈവമാണ്. അജൈവ പോഷകങ്ങളിൽ ഇരുമ്പ്, സെലിനിയം, സിങ്ക് തുടങ്ങിയ പോഷകങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു, ജൈവ പോഷകങ്ങളിൽ ഊർജ്ജം നൽകുന്ന സംയുക്തങ്ങളും വിറ്റാമിനുകളും ഉൾപ്പെടുന്നു.
ഒരു വർഗ്ഗീകരണം പോഷകങ്ങളെ മാക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകളായും മൈക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകളായും വിഭജിക്കുന്നു. താരതമ്യേന വലിയ അളവിൽ ( ഗ്രാം അല്ലെങ്കിൽ ഔൺസ് ) ഉപയോഗിക്കുന്ന മാക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകൾ ( കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ്, കൊഴുപ്പ്, പ്രോട്ടീൻ, ജലം) പ്രാഥമികമായി ഊർജ്ജം ഉൽപാദിപ്പിക്കുന്നതിനോ അല്ലെങ്കിൽ വളർച്ചയ്ക്കും നന്നാക്കലിനുമായി ടിഷ്യൂകളിൽ സംയോജിപ്പിക്കുന്നതിനോ ഉപയോഗിക്കുന്നു. ചെറിയ അളവിൽ ( മില്ലിഗ്രാം അല്ലെങ്കിൽ മൈക്രോഗ്രാം ) ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്ന മൈക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകൾക്ക് വാസ്കുലർ ഫംഗ്ഷനുകൾ അല്ലെങ്കിൽ നാഡി ചാലകം പോലുള്ള സെല്ലുലാർ പ്രക്രിയകളിൽ സൂക്ഷ്മമായ ബയോകെമിക്കൽ, ഫിസിയോളജിക്കൽ റോളുകൾ ഉണ്ട്. അവശ്യ പോഷകങ്ങളുടെ അപര്യാപ്തമായ അളവ്, അല്ലെങ്കിൽ ആഗിരണം തടസ്സപ്പെടുത്തുന്ന രോഗങ്ങൾ, വളർച്ച, നിലനിൽപ്പ്, പുനരുൽപാദനം എന്നിവയിൽ വിട്ടുവീഴ്ച ചെയ്യുന്ന ഒരു രോഗാവസ്ഥയ്ക്ക് കാരണമാകുന്നു. ശരീരത്തിന് ആവശ്യമുള്ളതിനേക്കാൾ വലിയ അളവിലെ പോഷകങ്ങളും ദോഷകരമായ ഫലങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കിയേക്കാം. [1] ഭക്ഷ്യയോഗ്യമായ സസ്യങ്ങളിൽ പൊതുവെ ഫൈറ്റോകെമിക്കൽസ് എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ആയിരക്കണക്കിന് സംയുക്തങ്ങൾ അടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്, അവ രോഗത്തെയോ ആരോഗ്യത്തെയോ അജ്ഞാതമായി സ്വാധീനിക്കുന്നു, പോളിഫെനോൾസ് എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന പോഷകേതര ക്ലാസ് ഉൾപ്പെടെയുള്ളവയെ, ക്കുറിച്ച് 2017 വരെയുംം കാര്യമായി മനസ്സിലാക്കിയിട്ടില്ല.
തരങ്ങൾ
[തിരുത്തുക]മാക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകൾ
[തിരുത്തുക]മാക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകൾ പല തരത്തിൽ നിർവചിച്ചിരിക്കുന്നു. [2]
- കാർബൺ, ഹൈഡ്രജൻ, നൈട്രജൻ, ഓക്സിജൻ, ഫോസ്ഫറസ്, സൾഫർ എന്നിവയാണ് മനുഷ്യർ ഏറ്റവും വലിയ അളവിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന രാസ ഘടകങ്ങൾ (CHNOPS എന്ന് ചുരുക്കത്തിൽ പറയുന്നത് ).
- മനുഷ്യർ ഏറ്റവും വലിയ അളവിൽ കഴിക്കുകയും ബൾക്ക് എനർജി നൽകുകയും ചെയ്യുന്ന രാസ സംയുക്തങ്ങളെ കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ്, പ്രോട്ടീൻ, കൊഴുപ്പ് എന്നിങ്ങനെ തരംതിരിക്കുന്നു. വെള്ളവും വലിയ അളവിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നതാണ്.
- ഫോസ്ഫറസ്, സൾഫർ എന്നിവയ്ക്കൊപ്പം കാൽസ്യം, സോഡിയം, പൊട്ടാസ്യം, മഗ്നീഷ്യം, ക്ലോറൈഡ് അയോണുകൾ എന്നിവ മാക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകളുമായി ലിസ്റ്റുചെയ്യപ്പെടുന്നു, കാരണം അവ സൂക്ഷ്മ പോഷകങ്ങൾ, അതായത് വിറ്റാമിനുകൾ, മറ്റ് ധാതുക്കൾ എന്നിവയുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോൾ വലിയ അളവിൽ ആവശ്യമാണ്. [3]
മാക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകൾ ഊ ർജ്ജം നൽകുന്നു:
- പഞ്ചസാരയുടെ തരം ചേർന്ന സംയുക്തങ്ങളാണ് കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ് . കാർബോഹൈഡ്രേറ്റുകളെ അവയുടെ പഞ്ചസാര യൂണിറ്റുകളുടെ എണ്ണം അനുസരിച്ച് തരം തിരിച്ചിരിക്കുന്നു: മോണോസാക്രൈഡുകൾ ( ഗ്ലൂക്കോസ്, ഫ്രക്ടോസ് പോലുള്ളവ), ഡൈസാക്കറൈ ഡുകൾ ( സുക്രോസ്, ലാക്ടോസ് എന്നിവ ), ഒലിഗോസാക്രറൈഡുകൾ, പോളിസാക്രറൈഡുകൾ ( അന്നജം, ഗ്ലൈക്കോജൻ, സെല്ലുലോസ് എന്നിവ ).
- പെപ്റ്റൈഡ് ബോണ്ടുകൾ ചേരുന്ന അമിനോ ആസിഡുകൾ അടങ്ങിയ ജൈവ സംയുക്തങ്ങളാണ് പ്രോട്ടീൻ . ശരീരത്തിന് ചില അമിനോ ആസിഡുകൾ (അവശ്യ അമിനോ ആസിഡുകൾ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നവ) നിർമ്മിക്കാൻ കഴിയാത്തതിനാൽ, ഭക്ഷണക്രമം അവ നൽകണം. ദഹനം വഴി, പ്രോട്ടീനുകൾ സ്വതന്ത്ര അമിനോ ആസിഡുകൾ ആയിി മാറുന്നു.
- കൊഴുപ്പ് ഗ്ലിസറിൻ മൂന്ന് തന്മാത്ര ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ ചേർന്ന് ഉണ്ടാകുന്നു. ഫാറ്റി ആസിഡ് തന്മാത്രകളിൽ ഒരൊറ്റ ബോണ്ടുകൾ മാത്രം ( പൂരിത ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ ) അല്ലെങ്കിൽ ഇരട്ട, ഒറ്റ ബോണ്ടുകൾ ( അപൂരിത ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ ) ബന്ധിപ്പിച്ച ബ്രാൻഡുചെയ്യാത്ത ഹൈഡ്രോകാർബൺ ശൃംഖലകളിൽ ഘടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന -COOH ഗ്രൂപ്പ് അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. കോശ സ്തരങ്ങളുടെ നിർമ്മാണത്തിനും പരിപാലനത്തിനും ശരീരത്തിന്റെ സ്ഥിരമായ താപനില നിലനിർത്തുന്നതിനും ചർമ്മത്തിന്റെയും മുടിയുടെയും ആരോഗ്യം നിലനിർത്തുന്നതിനും കൊഴുപ്പുകൾ ആവശ്യമാണ്. ശരീരം ചില ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ ( അവശ്യ ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ എന്ന് വിളിക്കുന്നു) നിർമ്മിക്കാത്തതിനാൽ, അവ ഒരാളുടെ ഭക്ഷണത്തിലൂടെ നേടണം.
ബയോമോളികുൾ | ഒരു ഗ്രാമിന് കിലോ കലോറികൾ [4] |
---|---|
പ്രോട്ടീൻ | 4 |
കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ് | 4 |
എത്തനോൾ (മദ്യം) | 7 [5] |
കൊഴുപ്പ് | 9 |
സൂക്ഷ്മ പോഷകങ്ങൾ
[തിരുത്തുക]സൂക്ഷ്മ പോഷകങ്ങൾ ഉപാപചയത്തെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നു.
- ഭക്ഷണ ധാതുക്കൾ സാധാരണയായി മൂലകങ്ങൾ, ലവണങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ ചെമ്പ്, ഇരുമ്പ് പോലുള്ള അയോണുകളാണ്. ഈ ധാതുക്കളിൽ ചിലത് മനുഷ്യന്റെ ഉപാപചയത്തിന് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്.
- ശരീരത്തിന് ആവശ്യമായ ജൈവ സംയുക്തങ്ങളാണ് വിറ്റാമിനുകൾ. അവ സാധാരണയായി ശരീരത്തിലെ വിവിധ പ്രോട്ടീനുകൾക്ക് കോ എൻസൈമുകളായോ കോഫക്ടറായോ പ്രവർത്തിക്കുന്നു.
ആവശ്യകത
[തിരുത്തുക]അവശ്യ പോഷകങ്ങൾ
[തിരുത്തുക]ശരീരത്തിൽ സമന്വയിപ്പിക്കാൻ കഴിയാത്തതും എന്നാൽ ശരീരത്തിൻ്റെ സാധാരണ ഫിസിയോളജിക്കൽ പ്രവർത്തനത്തിന് ആവശ്യമായതുമായ പോഷകങ്ങളാണ് അവശ്യ പോഷകങ്ങൾ. [6] [7] സസ്തനികളിലെ ഹോമിയോസ്റ്റാസിസ് പരിപാലിക്കുന്നതിന് സാർവത്രികമായി ആവശ്യമായ വെള്ളത്തിന് പുറമെ [8] ടിഷ്യൂകളുടെയും അവയവങ്ങളുടെയും പരിപാലനത്തിനും പ്രവർത്തനത്തിനുംവിവിധ സെല്ലുലാർ മെറ്റബോളിക് പ്രക്രിയകൾക്കും അവശ്യ പോഷകങ്ങൾ ഒഴിച്ചുകൂടാനാവാത്തതാണ്. [9] മനുഷ്യരുടെ കാര്യത്തിൽ, ഒൻപത് അമിനോ ആസിഡുകൾ, രണ്ട് ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ, പതിമൂന്ന് വിറ്റാമിനുകൾ, പതിനഞ്ച് ധാതുക്കൾ എന്നിവ അവശ്യ പോഷകങ്ങളായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ, ചില വികസന, പാത്തോളജിക്കൽ അവസ്ഥകളിൽ ഒഴിച്ചുകൂടാനാവാത്തതിനാൽ സോപാധികമായ അവശ്യ പോഷകങ്ങളായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന നിരവധി തന്മാത്രകളുമുണ്ട്. [10] [11]
അമിനോ ആസിഡുകൾ
[തിരുത്തുക]ഒരു അവശ്യ അമിനോ ആസിഡ്, ഒരു ജീവിയ്ക്ക് ആവശ്യമാണെങ്കിലും ശരീരത്തിന് സമന്വയിപ്പിക്കാൻ കഴിയില്ല, അതിനാൽ അത് ഭക്ഷണത്തിലൂടെ ലഭിക്കണം. പ്രോട്ടീൻ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന ഇരുപത് അമിനോ ആസിഡുകളിൽ ഒമ്പത് എണ്ണം മനുഷ്യർക്ക് അന്തർലീനമായി സമന്വയിപ്പിക്കാൻ കഴിയില്ല: ഫെനിലലാനൈൻ, വാലൈൻ, ത്രിയോണിൻ, ട്രിപ്റ്റോഫാൻ, മെഥിയോണിൻ, ലൂസിൻ, ഐസോലൂസിൻ, ലൈസിൻ, ഹിസ്റ്റിഡിൻ എന്നിവയാണ് അവ. [12] [13]
ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ
[തിരുത്തുക]മനുഷ്യരുടെയും മറ്റ് മൃഗങ്ങളുടെയും ശരീരത്തിന് ആവശ്യമുള്ളതും സമന്വയിപ്പിക്കാൻ കാഴിയാത്തതുമായ ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ ആണ് അവശ്യ ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ. [14] ആൽഫ-ലിനോലെനിക് ആസിഡ് ( ഒമേഗ -3 ഫാറ്റി ആസിഡ് ), ലിനോലെയിക് ആസിഡ് ( ഒമേഗ -6 ഫാറ്റി ആസിഡ് ) എന്നീ രണ്ട് ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ മാത്രമാണ് മനുഷ്യർക്ക് അത്യാവശ്യമെന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. [15]
വിറ്റാമിനുകൾ
[തിരുത്തുക]അമിനോ ആസിഡുകൾ അല്ലെങ്കിൽ ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ എന്ന് തരംതിരിക്കാത്ത ഒരു ജീവിയ്ക്ക് ആവശ്യമായ ജൈവ തന്മാത്രകളാണ് വിറ്റാമിനുകൾ. അവ സാധാരണയായി എൻസൈമാറ്റിക് കോഫക്ടറുകൾ, മെറ്റബോളിക് റെഗുലേറ്ററുകൾ അല്ലെങ്കിൽ ആന്റിഓക്സിഡന്റുകൾ ആയി പ്രവർത്തിക്കുന്നു . മനുഷ്യർക്ക് ഭക്ഷണത്തിൽ പതിമൂന്ന് വിറ്റാമിനുകൾ ആവശ്യമാണ്, അവയിൽ മിക്കതും യഥാർത്ഥത്തിൽ അനുബന്ധ തന്മാത്രകളുടെ ഗ്രൂപ്പുകളാണ് (ഉദാ: വിറ്റാമിൻ ഇയിൽ ടോക്കോഫെറോളുകളും ടോകോട്രിയനോളുകളും ഉൾപ്പെടുന്നു). [16] വിറ്റാൻ എ, സി, ഡി, ഇ, കെ, തയാമിൻ (ബി 1 ), റൈബോഫ്ലേവിൻ (ബി 2), നിയാസിൻ (ബി 3), പാന്റോത്തിനിക് ആസിഡ് (ബി 5), വിറ്റാമിൻ ബി <sub id="mw8A">6</sub> (ഉദാ, പിരിഡോക്സിൻ ), ബയോട്ടിൻ (ബി 7), ഫോളേറ്റ് (ബി 9), കൊബാളമിൻ (ബി 12). എന്നിവയാണ് ശരീരത്തിന് ആവശ്യമായ വിറ്റാമുനുകൾ. വിറ്റാമിൻ ഡിയുടെ ആവശ്യകത സോപാധികമാണ്, കാരണം സൂര്യനിൽ നിന്നോ കൃത്രിമ സ്രോതസ്സിൽ നിന്നോ അൾട്രാവയലറ്റ് വെളിച്ചം ലഭിക്കുന്ന ആളുകളുടെ ചർമ്മത്തിൽ വിറ്റാമിൻ ഡി സമന്വയിപ്പിക്കുന്നു.
ധാതുക്കൾ
[തിരുത്തുക]ജീവന് ഒഴിച്ചുകൂടാനാവാത്ത എക്സോജീനസ് രാസ മൂലകങ്ങളാണ് ധാതുക്കൾ. കാർബൺ, ഹൈഡ്രജൻ, ഓക്സിജൻ, നൈട്രജൻ എന്നീ നാല് ഘടകങ്ങൾ ജീവിതത്തിന് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണെങ്കിലും, ഭക്ഷണത്തിലും പാനീയത്തിലും അവ ധാരാളം അടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്, ഇവ പോഷകങ്ങളായി കണക്കാക്കപ്പെടുകയോ, ധാതുക്കളായി ശുപാർശ ചെയ്യപ്പെടുകയോ ചെയ്യുന്നില്ല. നൈട്രജനുള്ള അമിനോ ആസിഡുകൾ അടങ്ങിയ പ്രോട്ടീനുവേണ്ടിയുള്ള ആവശ്യകതകളാണ് നൈട്രജന്റെ ആവശ്യകതയെ അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നത്. സൾഫർ അത്യാവശ്യമാണ്, പക്ഷേ അവ ശുപാർശ ചെയ്യപ്പെടുന്നില്ല. പകരം, സൾഫർ അടങ്ങിയ അമിനോ ആസിഡുകളായ മെഥിയോണിൻ, സിസ്റ്റൈൻ എന്നിവ ശുപാർശ ചെയ്യുന്നു.
മനുഷ്യർക്ക് ആവശ്യമായ ന്യൂട്രിയന്റ് ഘടകങ്ങൾ പൊട്ടാസ്യം, ക്ലോറൈഡ്, സോഡിയം, കാൽസ്യം, ഫോസ്ഫറസ്, മഗ്നീഷ്യം, ഇരുമ്പ്, സിങ്ക്, മാംഗനീസ്, ചെമ്പ്, അയഡിൻ, ക്രോമിയം, മൊളിബ്ഡെനം, സെലിനിയം, കോബാൾട്ട് (വിറ്റാമിൻ ബി 12 ന്റെ ഘടകമായി അവസാനത്തേത്) എന്നിവയാണ്. ബോറോൺ, സിലിക്കൺ പോലുള്ള, ചില സസ്യങ്ങൾക്കും മൃഗങ്ങൾക്കും അത്യാവശ്യമായ മറ്റ് ധാതുക്കളുമുണ്ട്. മനുഷ്യർക്ക് അവ അത്യാവശ്യമോ അല്ലാതെയോ ആകാം.
കോളിൻ
[തിരുത്തുക]മനുഷ്യർക്ക് ഒരു പ്രധാന പോഷകമാണ് കോളിൻ. [17] [18] [19] കോളിൻ കുറവുള്ള ഭക്ഷണക്രമം ഫാറ്റി ലിവർ, കരൾ തകരാറ്, പേശി ക്ഷതം എന്നിവയ്ക്ക്കാരണമാകുന്നു. ഫോസ്ഫാറ്റിഡൈക്കോളിൻ മെറ്റബോളിസത്തിലൂടെ മനുഷ്യശരീരത്തിന് ചെറിയ അളവിൽ കോളിൻ ഉത്പാദിപ്പിക്കാൻ കഴിയുമെന്നതിനാൽ ആദ്യകാലങ്ങളിൽ കോളിനെ അത്യാവശ്യമായി കരുതിയിരുന്നില്ല. [20]
കണ്ടീഷണലി എസൻഷ്യൽ
[തിരുത്തുക]സമന്വയിപ്പിക്കാൻ കഴിയും, എന്നാൽ ചില സാഹചര്യങ്ങളിൽ അപര്യാപ്തമായ അളവിൽ ആകുന്ന പോഷകങ്ങൾ കണ്ടീഷണലി എസൻഷ്യൽ പോഷകങ്ങൾ ആയി അറിയപ്പെടുന്നു. മനുഷ്യരിൽ, അത്തരം അവസ്ഥകളിൽ അകാല ജനനം, പരിമിതമായ പോഷകങ്ങൾ, ദ്രുതഗതിയിലുള്ള വളർച്ച, ചില രോഗാവസ്ഥകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. [10] ഇനോസിറ്റോൾ, ടോറിൻ, അർജിനൈൻ, ഗ്ലൂട്ടാമൈൻ, ന്യൂക്ലിയോടൈഡുകൾ എന്നിവ കണ്ടീഷണലി എസൻഷ്യൽ ആയി തരംതിരിക്കപ്പെടുന്നു, നവജാതശിശു ഭക്ഷണത്തിലും ഉപാപചയ പ്രവർത്തനത്തിലും ഇവ പ്രധാനമാണ്.
അത്യാവശ്യമല്ലാത്തവ (നോൺ-എസൻഷ്യൽ)
[തിരുത്തുക]ആരോഗ്യത്തെ സാരമായി ബാധിക്കുന്നതും എന്നാൽ അത്യാവശ്യമല്ലാത്തതുമായ പോഷകങ്ങൾ ആണ് നോൺ എസൻഷ്യൽ പോഷകങ്ങൾ. ഉദാഹരണത്തിന് ലയിക്കാത്ത ഭക്ഷണ നാരുകൾ മനുഷ്യന്റെ ദഹനനാളത്തിൽ ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുന്നില്ല, പക്ഷേ മലബന്ധം ഒഴിവാക്കാൻ ഇത് പ്രധാനമാണ്. [21] വലിയ കുടലിൽ വസിക്കുന്ന ബാക്ടീരിയകൾ ലയിക്കുന്ന നാരുകൾ ഭക്ഷണമാക്കാം. [22] [23] [24]
പോഷകങ്ങൾ അല്ലാത്തവ (നോൺ-നൂട്രിയന്റ്)
[തിരുത്തുക]എത്തനോൾ ഒരു അവശ്യ പോഷകമല്ല, പക്ഷേ ഇത് ഒരു ഗ്രാമിന് ഏകദേശം 29 കിലോജൂൾ (7 കിലോ കലോറി) ഭക്ഷണ ഊർജ്ജം നൽകുന്നു. [25] വോഡ്ക, ജിൻ, റം മുതലായ മദ്യങ്ങളുടെ യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിലെ സ്റ്റാൻഡേർഡ് അളവ് 44 മില്ലിലിറ്റർ ആണ് (1 + 1⁄2 യുഎസ് ഫ്ലൂയിഡ് ഓൺസ്) , 40% എത്തനോൾ (80% പ്രൂഫ്) ആയതിനാൽ ഇതിന്റെ അളവ് 14 ഗ്രാമും 410 കിലോ ജൂളും ( 98കിലൊകലോറി) വരും. 50%എത്തനോളിൽ ഇത് യഥാക്രമം, 17.5 ഗ്രാമും 513 കിലോ ജൂളും (122.5 കിലൊകലോറി) വരും. സെർവിംഗുകളിൽ വൈനിലും ബിയറിലും സമാനമായി എത്തനോൾ അടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്, പക്ഷേ ഈ പാനീയങ്ങൾ എത്തനോൾ ഒഴികെയുള്ള ഘടകങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ഭക്ഷണ ഊർജ്ജ ഉപഭോഗത്തിനും കാരണമാകുന്നു. മദ്യം എംറ്റി (ശൂന്യമായ) കലോറി ഭക്ഷണമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു, കാരണം ഊർജ്ജം നൽകുമ്പോൾ തന്നെ അവ അവശ്യ പോഷകങ്ങളൊന്നും നൽകുന്നില്ല.
കുറവുകളും ടോക്സിസിറ്റിയും
[തിരുത്തുക]പോഷകത്തിന്റെ അപര്യാപ്തത ഭക്ഷണത്തിലെ അപര്യാപ്തത, അല്ലെങ്കിൽ ശരീരത്തിലെ പോഷക ഉപയോഗത്തെ തടസ്സപ്പെടുത്തുന്ന നിരവധി അവസ്ഥകൾ എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി കാരണങ്ങളാൽ ഉണ്ടാകാം. [1] പോഷക ഉപയോഗത്തെ തടസ്സപ്പെടുത്തുന്ന വ്യവസ്ഥകളിൽ പോഷകങ്ങൾ ആഗിരണം ചെയ്യുന്നതിലെ പ്രശ്നങ്ങൾ, പോഷകത്തിന്റെ സാധാരണ ആവശ്യത്തേക്കാൾ വലിയ ആവശ്യം ഉണ്താക്കുന്ന കാരണങ്ങൾ, പോഷക നാശത്തിന് കാരണമാകുന്ന അവസ്ഥകൾ, കൂടുതൽ പോഷക വിസർജ്ജനത്തിന് കാരണമാകുന്ന അവസ്ഥകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പോഷകത്തിന്റെ അമിത ഉപഭോഗം ഒരു ജീവിയെ ദോഷകരമായി ബാധിക്കുമ്പോഴാണ് നൂട്രിയൻറ് ടോക്സിസിറ്റി ഉണ്ടാകുന്നത്. [26]
മനുഷ്യ പോഷക മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശങ്ങളിൽ പരാമർശിക്കുന്ന കുറഞ്ഞതും കൂടിയതുമായ അളവുകൾ പ്രദേശങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വ്യത്യാസപ്പെടാം. [27] [28] [29] ഉദാഹരണത്തിന്, വിറ്റാമിൻ സിയ്ക്ക്, ഇന്ത്യയിൽ ശുപാർശ ചെയ്യുന്ന അളവ് 40 മില്ലിഗ്രാം/ദിവസം ആണ് [30] എന്നാൽ ഇത് യൂറോപ്യൻ യൂണിയന് 155 മില്ലിഗ്രാം/ദിവസം ആണ്. [31] വിറ്റാമിനുകൾക്കും ധാതുക്കൾക്കുമുള്ള യുഎസ് എസ്റ്റിമേറ്റ് ശരാശരി ആവശ്യകതകളും (Estimated Average Requirements-EAR) ശുപാർശ ചെയ്യപ്പെടുന്ന ഡയറ്ററി അലവൻസുകളും (Recommended Dietary Allowances-RDA) യൂറോപ്യൻ യൂണിയനുവേണ്ടിയുള്ള PRI- കളും (RDA- കൾക്ക് സമാനമായ ആശയം) ചുവടെയുള്ള പട്ടികയിൽ കാണിക്കുന്നു. ശരാശരി ആവശ്യങ്ങളേക്കാൾ ഉയർന്ന ആവശ്യമുള്ള ആളുകളെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നതിനായി ആർഡിഎകൾ EAR- കളേക്കാൾ ഉയർന്നതാണ്. EAR- കളും RDA- കളും സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് മതിയായ വിവരങ്ങൾ ഇല്ലാത്തപ്പോൾ മതിയായ അളവ് (Adequate Intake) സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. യുഎസ് മൂല്യങ്ങൾക്കായി, കാൽസ്യം, വിറ്റാമിൻ ഡി എന്നിവ ഒഴികെ, എല്ലാ ഡാറ്റയും 1997–2004 കാലത്തെയാണ്. [13]
Nutrient | U.S. EAR[27] | Highest U.S. RDA or AI |
Highest EU PRI or AI[31] |
Upper limit | Unit | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
U.S. | EU [28] | Japan | |||||
ജീവകം എ | 625 | 900 | 1300 | 3000 | 3000 | 2700 | µg |
ജീവകം സി | 75 | 90 | 155 | 2000 | ND | ND | mg |
ജീവകം ഡി | 10 | 15 | 15 | 100 | 100 | 100 | µg |
ജീവകം കെ | NE | 120 | 70 | ND | ND | ND | µg |
α-ടോക്കോഫെറോൾ (ജീവകം ഇ) | 12 | 15 | 13 | 1000 | 300 | 650-900 | mg |
തയാമിൻ (ജീവകം B1) | 1.0 | 1.2 | 0.1 mg/MJ | ND | ND | ND | mg |
റൈബോഫ്ലേവിൻ (ജീവകം B2) | 1.1 | 1.3 | 2.0 | ND | ND | ND | mg |
നിയാസിൻ* (ജീവകം B3) | 12 | 16 | 1.6 mg/MJ | 35 | 10 | 60-85 | mg |
പാന്റോത്തിനിക് ആസിഡ് (ജീവകം B5) | NE | 5 | 7 | ND | ND | ND | mg |
ജീവകം Bsub>6 | 1.1 | 1.3 | 1.8 | 100 | 25 | 40-60 | mg |
ബയോട്ടിൻ (ജീവകം B7) | NE | 30 | 45 | ND | ND | ND | µg |
Folate (Vit B9) | 320 | 400 | 600 | 1000 | 1000 | 900-1000 | µg |
കൊബാളമിൻ (ജീവകം B12) | 2.0 | 2.4 | 5.0 | ND | ND | ND | µg |
കോളിൻ | NE | 550 | 520 | 3500 | ND | ND | mg |
കാൽസ്യം | 800 | 1000 | 1000 | 2500 | 2500 | 2500 | mg |
Chloride | NE | 2300 | NE | 3600 | ND | ND | mg |
ക്രോമിയം | NE | 35 | NE | ND | ND | ND | µg |
ചെമ്പ് | 700 | 900 | 1600 | 10000 | 5000 | 10000 | µg |
ഫ്ലൂറൈഡ് | NE | 4 | 3.4 | 10 | 7 | ____ | mg |
അയോഡിൻ | 95 | 150 | 200 | 1100 | 600 | 3000 | µg |
ഇരുമ്പ് | 6 | 18 (females) 8 (males) |
16 (females) 11 (males) |
45 | ND | 40-45 | mg |
മഗ്നീഷ്യം* | 350 | 420 | 350 | 350 | 250 | 350 | mg |
മാംഗനീസ് | NE | 2.3 | 3.0 | 11 | ND | 11 | mg |
മൊളിബ്ഡിനം | 34 | 45 | 65 | 2000 | 600 | 450-550 | µg |
ഫോസ്ഫറസ് | 580 | 700 | 640 | 4000 | ND | 3000 | mg |
പൊട്ടാസ്യം | NE | 4700 | 4000 | ND | ND | 2700-3000 | mg |
സെലീനിയം | 45 | 55 | 70 | 400 | 300 | 330-460 | µg |
സോഡിയം | NE | 1500 | NE | 2300 | ND | 3000-3600 | mg |
നാകം | 9.4 | 11 | 16.3 | 40 | 25 | 35-45 | mg |
EAR (എസ്റ്റിമേറ്റഡ് ആവറേജ് റിക്വയർമെന്റ്) ശരാശരി ആവശ്യകതകൾ ആണ്
RDA (റെക്കമന്റഡ് ഡയട്രി അലവൻസ്) എന്നത് യുഎസ് ശുപാർശ ചെയ്യുന്ന ഭക്ഷണ അലവൻസുകൾ ആണ്. ഇത് കുട്ടികളേക്കാൾ മുതിർന്നവർക്ക് ഉയർന്നതാണ്, ഗർഭിണികൾക്കും മുലയൂട്ടുന്ന സ്ത്രീകൾക്കും സാധാരണ മുതിർന്നവരെക്കാൾ ഉയർന്നതായിരിക്കാം.
AI (അഡിക്വേറ്റ് ഇൻടേക്ക്) യുഎസ് ശുപാർശ ചെയ്യുന്ന മതിയായ അളവ് ആണ്; EAR- കളും RDA- കളും സജ്ജമാക്കുന്നതിന് മതിയായ വിവരങ്ങൾ ഇല്ലാത്തപ്പോൾ AI- കൾ ഉപയോഗിക്കുന്നു.
PRI (പോപ്പുലേഷൻ റഫറൻസ് ഇൻടേക്ക്) ആർഡിഎയ്ക്ക് തുല്യമായ യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ അളവാണ്; കുട്ടികളേക്കാൾ മുതിർന്നവർക്ക് ഉയർന്നതാണ്, ഗർഭിണികൾക്കും മുലയൂട്ടുന്ന സ്ത്രീകൾക്കും സാധാരണ മുതിർന്നവരെക്കാൾ ഉയർന്നതായിരിക്കാം. തിയാമിനും നിയാസിനും, പിആർഐകൾ എമൌണ്ട് പെർ മെഗാജൂൾ (239 കിലോ കലോറി) ഭക്ഷ്യ ഊർജ്ജം ഉപയോഗം ആയി സൂചിപ്പിക്കുന്നു.
അപ്പർ ലിമിറ്റ് സഹിക്കാവുന്ന ഉയർന്ന പരിധിയാണ്
ND അപ്പർ ലിമിറ്റ് നിർണ്ണയിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല.
NE- EAR, PRI- അല്ലെങ്കിൽ AI ഇതുവരെ സ്ഥാപിച്ചിട്ടില്ല അല്ലെങ്കിൽ ഉണ്ടാകില്ല (ക്രോമിയത്തെ അവശ്യ പോഷകമായി യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ പരിഗണിക്കുന്നില്ല).
സസ്യം
[തിരുത്തുക]സസ്യ പോഷകങ്ങളിൽ വേരുകളിലൂടെ ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുന്ന ഒരു ഡസനിലധികം ധാതുക്കളും ഒപ്പം ഇലകളിലൂടെ ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുകയോ പുറത്തുവിടുകയോ ചെയ്യുന്ന കാർബൺ ഡൈ ഓക്സൈഡും ഓക്സിജനും ഉൾപ്പെടുന്നു. എല്ലാ ജീവജാലങ്ങളും അവയുടെ എല്ലാ പോഷകങ്ങളും ചുറ്റുമുള്ള അന്തരീക്ഷത്തിൽ നിന്ന് നേടുന്നു. [32] [33]
സസ്യങ്ങൾ കാർബൺ ഡൈ ഓക്സൈഡിന്റെയും ജലത്തിന്റെയും രൂപത്തിൽ വായുവിൽ നിന്നും മണ്ണിൽ നിന്നുമുള്ള കാർബൺ, ഹൈഡ്രജൻ, ഓക്സിജൻ എന്നിവ ആഗിരണം ചെയ്യുന്നു. [34] മറ്റ് പോഷകങ്ങൾ മണ്ണിൽ നിന്ന് ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുന്നു (അപവാദങ്ങളിൽ ചില പരാന്നഭോജികളോ മാംസഭോജികളോ ഉൾപ്പെടുന്നു). സസ്യങ്ങൾക്ക് 17 പ്രധാന പോഷകങ്ങൾ ഉണ്ട്: [35] ഇവ നൈട്രജൻ (N), ഫോസ്ഫറസ് (P), പൊട്ടാസ്യം (K), കാൽസ്യം (Ca), സൾഫർ (S), മഗ്നീഷ്യം (Mg), കാർബൺ (C), ഓക്സിജൻ (O), ഹൈഡ്രജൻ (H) എന്നീ മാക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകളും; ഇരുമ്പ് (Fe), ബോറോൺ (B), ക്ലോറിൻ (Cl), മാംഗനീസ് (Mn), സിങ്ക് (Zn), ചെമ്പ് (Cu), മോളിബ്ഡിനം (Mo), നിക്കൽ (Ni) എന്നീ സൂക്ഷ്മ പോഷകങ്ങളുമാണ്. കാർബൺ, ഹൈഡ്രജൻ, ഓക്സിജൻ എന്നിവയ്ക്ക് പുറമേ; നൈട്രജൻ, ഫോസ്ഫറസ്, സൾഫർ എന്നിവയും താരതമ്യേന വലിയ അളവിൽ ആവശ്യമാണ്. [36] അവ അജൈവ വസ്തുക്കളിൽ (ഉദാഹരണത്തിന്, കാർബൺ ഡൈ ഓക്സൈഡ്, വെള്ളം, നൈട്രേറ്റ്, ഫോസ്ഫേറ്റ്, സൾഫേറ്റ്, നൈട്രജന്റെ ഡയാറ്റമിക് തന്മാത്രകൾ, പ്രത്യേകിച്ച് ഓക്സിജൻ) നിന്നോ ജൈവവസ്തുക്കളിൽ (കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ്, ലിപിഡുകൾ, പ്രോട്ടീൻ ) നിന്നോ ആണ് ഉത്പാദിക്കപ്പെടുന്നത്.
ഇതും കാണുക
[തിരുത്തുക]- നൂട്രീഷ്യനിസ്റ്റ്
- ഭക്ഷണ ഘടകം
- പോഷക ചക്രം
- പോഷക സാന്ദ്രത
- പോഷകാഹാരം
- നൂട്രീഷനിസം
- മാക്രോ ന്യൂട്രിയന്റുകളുടെ പട്ടിക
- സൂക്ഷ്മ പോഷകങ്ങളുടെ പട്ടിക
- ഭക്ഷണത്തിലെ ഫൈറ്റോകെമിക്കലുകളുടെ പട്ടിക
- ഭക്ഷണ പോഷകങ്ങളുടെ പട്ടിക
അവലംബം
[തിരുത്തുക]- ↑ 1.0 1.1 Ensminger, Audrey H. (1994). Foods & nutrition encyclopedia. CRC Press. pp. 527–. ISBN 978-0-8493-8980-1. Retrieved 12 October 2010.
- ↑ Kern, Mark (12 May 2005). CRC desk reference on sports nutrition. CRC Press. pp. 117–. ISBN 978-0-8493-2273-0. Retrieved 12 October 2010.
- ↑ "31.1C: Essential Nutrients for Plants". Biology LibreTexts (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2018-07-16. Retrieved 2020-08-16.
- ↑ "Chapter 3: Calculation Of The Energy Content Of Foods – Energy Conversion Factors". Food and Agriculture Organization of the United Nations. Retrieved 30 March 2017.
- ↑ Cederbaum, Arthur I (2012-11-16). "ALCOHOL METABOLISM". Clinics in liver disease. 16 (4): 667–685. doi:10.1016/j.cld.2012.08.002. ISSN 1089-3261. PMC 3484320. PMID 23101976.
- ↑ "What is an essential nutrient?". NetBiochem Nutrition, University of Utah.
- ↑ Vaughan, John Griffith; Geissler, Catherine; Nicholson, Barbara; Dowle, Elisabeth; Rice, Elizabeth (2009). The new Oxford book of food plants. Oxford University Press US. pp. 212–. ISBN 978-0-19-954946-7. Retrieved 13 October 2010.
- ↑ "Water as an essential nutrient: the physiological basis of hydration" (PDF). European Journal of Clinical Nutrition. 64 (2): 115–23. February 2010. doi:10.1038/ejcn.2009.111. PMID 19724292.
- ↑ "Deficiencies of essential and conditionally essential nutrients". The American Journal of Clinical Nutrition. 35 (5 Suppl): 1112–6. May 1982. doi:10.1093/ajcn/35.5.1112. PMID 6805293.
- ↑ 10.0 10.1 Carver, Jane (2006). "Conditionally essential nutrients: choline, inositol, taurine, arginine, glutamine and nucleotides". In Thureen, Patti J; Hay, William W (eds.). Neonatal Nutrition and Metabolism. Cambridge, UK: Cambridge University Press. pp. 299–311. doi:10.1017/CBO9780511544712.020. ISBN 9780511544712.
- ↑ "Supplemental conditionally essential nutrients in cardiovascular disease therapy". The Journal of Cardiovascular Nursing. 21 (1): 9–16. 2006. doi:10.1097/00005082-200601000-00004. PMID 16407731.
- ↑ "Adult amino acid requirements: the case for a major revision in current recommendations" (PDF). The Journal of Nutrition. 124 (8 Suppl): 1517S–1523S. August 1994. doi:10.1093/jn/124.suppl_8.1517S. PMID 8064412.
- ↑ 13.0 13.1 "Dietary Reference Intakes: The Essential Guide to Nutrient Requirements". Institute of Medicine's Food and Nutrition Board. Archived from the original on 5 July 2014. Retrieved 14 July 2014.
- ↑ Goodhart, Robert S.; Shils, Maurice E. (1980). Modern Nutrition in Health and Disease (6th ed.). Philadelphia: Lea and Febinger. pp. 134–138. ISBN 978-0-8121-0645-9.
- ↑ Ellie W, Rolfes SR (2008). Understanding Nutrition (11th ed.). California: Thomson Wadsworth. p. 154.
- ↑ "Vitamin E: function and metabolism". FASEB Journal. 13 (10): 1145–55. July 1999. doi:10.1096/fasebj.13.10.1145. PMID 10385606.
- ↑ "Dietary Intakes of Choline" (PDF). usda.gov. United States Department of Agriculture. Retrieved May 8, 2021.
- ↑ "Choline". nih.gov. National Institutes of Health. Retrieved May 8, 2021.
- ↑ Zeisel, Steven H; da Costa, Kerry-Ann (November 1, 2009). "Choline: an essential nutrient for public health". Nutrition Reviews. 67 (11): 615–623. doi:10.1111/j.1753-4887.2009.00246.x. PMC 2782876. PMID 19906248. Retrieved May 8, 2021.
- ↑ "Choline". Micronutrient Information Center. Oregon State University. Retrieved May 8, 2021.
- ↑ "High-Fiber Diet - Colon & Rectal Surgery Associates". www.colonrectal.org. Archived from the original on 2020-09-26. Retrieved 2020-08-16.
- ↑ "Revealing the bacterial butyrate synthesis pathways by analyzing (meta)genomic data". mBio. 5 (2): e00889. April 2014. doi:10.1128/mBio.00889-14. PMC 3994512. PMID 24757212.
- ↑ "Microbial degradation products influence colon cancer risk: the butyrate controversy". The Journal of Nutrition. 134 (2): 479–82. February 2004. doi:10.1093/jn/134.2.479. PMID 14747692.
- ↑ "Prebiotic digestion and fermentation". The American Journal of Clinical Nutrition. 73 (2 Suppl): 415S–420S. February 2001. doi:10.1093/ajcn/73.2.415s. PMID 11157351.
- ↑ "Relationships between nutrition, alcohol use, and liver disease". Alcohol Research & Health. 27 (3): 220–31. 29 September 2004. PMC 6668875. PMID 15535450. Archived from the original on 2022-03-10. Retrieved 2 January 2020.
- ↑ "Nutrient toxicity". Nutrition Reviews. 39 (6): 249–56. June 1981. doi:10.1111/j.1753-4887.1981.tb07453.x. PMID 7312225.
- ↑ 27.0 27.1 "Dietary Reference Intakes (DRIs)" (PDF). Food and Nutrition Board, Institute of Medicine, National Academies. Archived from the original (PDF) on 11 September 2018.
- ↑ 28.0 28.1 Tolerable Upper Intake Levels For Vitamins And Minerals (PDF), European Food Safety Authority, 2006
- ↑ Dietary Reference Intakes for Japanese (2010) National Institute of Health and Nutrition, Japan
- ↑ "Nutrient Requirements and Recommended Dietary Allowances for Indians: A Report of the Expert Group of the Indian Council of Medical Research. pp.283-295 (2009)" (PDF). Archived from the original (PDF) on 15 June 2016. Retrieved 31 December 2017.
- ↑ 31.0 31.1 "Overview on Dietary Reference Values for the EU population as derived by the EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies" (PDF). 2017. Archived from the original (PDF) on 28 August 2017.
- ↑ Whitney, Elanor and Sharon Rolfes. 2005. Understanding Nutrition, 10th edition, p. 6. Thomson-Wadsworth.
- ↑ Sizer, Frances; Whitney, Ellie (12 November 2007). Nutrition: Concepts and Controversies. Cengage Learning. pp. 26–. ISBN 978-0-495-39065-7. Retrieved 12 October 2010.
- ↑ Jones, J. Benton (1998). Plant nutrition manual. CRC Press. pp. 34–. ISBN 978-1-884015-31-1. Retrieved 14 October 2010.
- ↑ Barker AV, Pilbeam DJ (2007). Handbook of plant nutrition. CRC Press. ISBN 978-0-8247-5904-9. Retrieved 17 August 2010.
- ↑ New Link in Chain of Life, Wall Street Journal, 2010-12-03, accessed 5 December 2010. "Until now, however, they were all thought to share the same biochemistry, based on the Big Six, to build proteins, fats, and DNA."