"മഗധ" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
നാൾപ്പതിപ്പുകൾ കാണുക
← മുൻപത്തെ വ്യത്യാസംഅടുത്ത വ്യത്യാസം →
Content deleted Content added
വ്യത്യാസം കാണൽവിക്കിഎഴുത്ത്
(ചെ.) യന്ത്രം ചേര്‍ക്കുന്നു: bn:মগধ সাম্রাজ্য
(ചെ.) പുതിയ ചിൽ ...
വരി 1: വരി 1:
{{prettyurl|Magadha}}
{{prettyurl|Magadha}}
[[ചിത്രം:Magadha.GIF|right|thumb|300px|മഗധ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഏകദേശ വിസ്തൃതി, ക്രി.മു. 5-ആം നൂറ്റാണ്ടില്‍]]
[[ചിത്രം:Magadha.GIF|right|thumb|300px|മഗധ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഏകദേശ വിസ്തൃതി, ക്രി.മു. 5-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ]]
[[ചിത്രം:Ancient india.png|thumb|right|300px|ക്രി.മു. 600-ല്‍ മഗധ, (വികസിക്കുന്നതിനു മുന്‍പ്)]]
[[ചിത്രം:Ancient india.png|thumb|right|300px|ക്രി.മു. 600-ൽ മഗധ, (വികസിക്കുന്നതിനു മുൻപ്)]]
{{HistoryOfSouthAsia}}
{{HistoryOfSouthAsia}}


[[ഇന്ത്യ|പുരാതന ഇന്ത്യയിലെ]] പതിനാറു [[മഹാജനപഥം|മഹാജനപഥങ്ങളില്‍]] ഒന്നാണ് മഗധ. [[ഗംഗാനദി|ഗംഗയുടെ]] തെക്ക് ഇന്നത്തെ [[ബിഹാര്‍|ബിഹാറിന്റെ]] ഭാഗമായിരുന്നു മഗധയുടെ പ്രധാന ഭാഗങ്ങള്‍. ഇന്ന് രാജ്‌ഗിര്‍ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന രാജഗൃഹ ആയിരുന്നു മഗധയുടെ തലസ്ഥാനം. കുറേ കാലത്തിനുശേഷം തലസ്ഥാനം [[പാടലീപുത്രം|പാടലീപുത്രത്തിലേക്ക്]] (ഇന്നത്തെ [[പട്ന]]) മാറ്റി<ref name=ncert6-6>{{cite book |last= |first= |authorlink= |coauthors= |title=Social Science - Class VI - Our Pasts-I |year=2007 |publisher=NCERT |location=New Delhi|isbn=|chapter=CHAPTER 6 - KINGDOMS, KINGS AND AN EARLY REPUBLIC|pages=60-61|url=http://www.ncert.nic.in/textbooks/testing/Index.htm}}</ref>‌. [[ലിച്ഛാവി]], [[അംഗസാമ്രാജ്യം]], എന്നീ സാമ്രാജ്യങ്ങള്‍ പിടിച്ചടക്കിയതോടെ ബിഹാറിന്റെ ഭൂരിഭാഗം പ്രദേശങ്ങളിലേക്കും [[ബംഗാള്‍|ബംഗാളിലേക്കും]] മഗധ വികസിച്ചു. <ref>Ramesh Chandra Majumdar (1977). ''Ancient India''. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 81-208-0436-8.</ref> [[രാമായണം]], [[മഹാഭാരതം]], [[പുരാണങ്ങള്‍]] എന്നിവയില്‍ മഗധയെക്കുറിച്ച് പരാമര്‍ശങ്ങള്‍ ഉണ്ട്. [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധ]]-[[ജൈനമതം|ജൈന]] മതഗ്രന്ഥങ്ങളിലും മഗധയെക്കുറിച്ച് പരാമര്‍ശങ്ങള്‍ ഉണ്ട്. [[അഥര്‍‌വ്വവേദം|അഥര്‍‌വ്വ വേദത്തില്‍]] അംഗരാജ്യങ്ങളുടെയും [[ഗാന്ധാരം|ഗാന്ധാരത്തിന്റെയും]] മുജാവത്തുകളുടെയും കൂടെ മഗധയെയും പരാമര്‍ശിക്കുന്നു. ബുദ്ധമതവും ജൈനമതവും ആരംഭിച്ചത് മഗധയില്‍ ആണ്. [[ഗുപ്തസാമ്രാജ്യം|ഗുപ്തസാമ്രാജ്യവും]] [[മൗര്യസാമ്രാജ്യം|മൗര്യസാമ്രാജ്യവും]] മറ്റ് പല സാമ്രാജ്യങ്ങളും ഉല്‍ഭവിച്ചത് മഗധയില്‍ നിന്നാണ്. പുരാതന ഇന്ത്യയിലെ ശാസ്ത്രം, ഗണിതം, ജ്യോതിശാസ്ത്രം, മതം, തത്ത്വചിന്ത എന്നിവയില്‍ മഗധയുടെ സംഭാവനകള്‍ ബൃഹത്താണ്.
[[ഇന്ത്യ|പുരാതന ഇന്ത്യയിലെ]] പതിനാറു [[മഹാജനപഥം|മഹാജനപഥങ്ങളിൽ]] ഒന്നാണ് മഗധ. [[ഗംഗാനദി|ഗംഗയുടെ]] തെക്ക് ഇന്നത്തെ [[ബിഹാർ|ബിഹാറിന്റെ]] ഭാഗമായിരുന്നു മഗധയുടെ പ്രധാന ഭാഗങ്ങൾ. ഇന്ന് രാജ്‌ഗിർ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന രാജഗൃഹ ആയിരുന്നു മഗധയുടെ തലസ്ഥാനം. കുറേ കാലത്തിനുശേഷം തലസ്ഥാനം [[പാടലീപുത്രം|പാടലീപുത്രത്തിലേക്ക്]] (ഇന്നത്തെ [[പട്ന]]) മാറ്റി<ref name=ncert6-6>{{cite book |last= |first= |authorlink= |coauthors= |title=Social Science - Class VI - Our Pasts-I |year=2007 |publisher=NCERT |location=New Delhi|isbn=|chapter=CHAPTER 6 - KINGDOMS, KINGS AND AN EARLY REPUBLIC|pages=60-61|url=http://www.ncert.nic.in/textbooks/testing/Index.htm}}</ref>‌. [[ലിച്ഛാവി]], [[അംഗസാമ്രാജ്യം]], എന്നീ സാമ്രാജ്യങ്ങൾ പിടിച്ചടക്കിയതോടെ ബിഹാറിന്റെ ഭൂരിഭാഗം പ്രദേശങ്ങളിലേക്കും [[ബംഗാൾ|ബംഗാളിലേക്കും]] മഗധ വികസിച്ചു. <ref>Ramesh Chandra Majumdar (1977). ''Ancient India''. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 81-208-0436-8.</ref> [[രാമായണം]], [[മഹാഭാരതം]], [[പുരാണങ്ങൾ]] എന്നിവയിൽ മഗധയെക്കുറിച്ച് പരാമർശങ്ങൾ ഉണ്ട്. [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധ]]-[[ജൈനമതം|ജൈന]] മതഗ്രന്ഥങ്ങളിലും മഗധയെക്കുറിച്ച് പരാമർശങ്ങൾ ഉണ്ട്. [[അഥർ‌വ്വവേദം|അഥർ‌വ്വ വേദത്തിൽ]] അംഗരാജ്യങ്ങളുടെയും [[ഗാന്ധാരം|ഗാന്ധാരത്തിന്റെയും]] മുജാവത്തുകളുടെയും കൂടെ മഗധയെയും പരാമർശിക്കുന്നു. ബുദ്ധമതവും ജൈനമതവും ആരംഭിച്ചത് മഗധയിൽ ആണ്. [[ഗുപ്തസാമ്രാജ്യം|ഗുപ്തസാമ്രാജ്യവും]] [[മൗര്യസാമ്രാജ്യം|മൗര്യസാമ്രാജ്യവും]] മറ്റ് പല സാമ്രാജ്യങ്ങളും ഉൽഭവിച്ചത് മഗധയിൽ നിന്നാണ്. പുരാതന ഇന്ത്യയിലെ ശാസ്ത്രം, ഗണിതം, ജ്യോതിശാസ്ത്രം, മതം, തത്ത്വചിന്ത എന്നിവയിൽ മഗധയുടെ സംഭാവനകൾ ബൃഹത്താണ്.


== വികാസം ==
== വികാസം ==
ഏകദേശം 200 വര്‍ഷങ്ങള്‍ കൊണ്ടാണ്‌ മഗധ ഒരു പ്രധാനപ്പെട്ട [[മഹാജനപദം|മഹാജനപദമായി]] വളര്‍ച്ചപ്രാപിച്ചത്. [[ഗംഗ]], [[സോന്‍]] എന്നിങ്ങനെ നിരവധി നദികള്‍ മഗധയിലൂടെ ഒഴുകിയിരുന്നതിനാല്‍ ഗതാഗതം, ജലവിതരണം, കൃഷി തുടങ്ങിയവ ഇവിടെ വേഗത്തില്‍ വികാസം പ്രാപിച്ചു. സൈന്യത്തിനായി കാട്ടില്‍ നിന്നും ആനകളെ പിടിച്ച് പരിശീലിപ്പിച്ചിരുന്നു. ഇതിനു പുറമേ ഈ മേഖലയിലെ ഇരുമ്പുഖനികള്‍ ബലമുള്ള പണിയായുധങ്ങളും, സൈനികആയുധങ്ങളും നിര്‍മ്മിക്കുന്നതിനും മുതല്‍ക്കൂട്ടായി<ref name=ncert6-6/>.
ഏകദേശം 200 വർഷങ്ങൾ കൊണ്ടാണ്‌ മഗധ ഒരു പ്രധാനപ്പെട്ട [[മഹാജനപദം|മഹാജനപദമായി]] വളർച്ചപ്രാപിച്ചത്. [[ഗംഗ]], [[സോൻ]] എന്നിങ്ങനെ നിരവധി നദികൾ മഗധയിലൂടെ ഒഴുകിയിരുന്നതിനാൽ ഗതാഗതം, ജലവിതരണം, കൃഷി തുടങ്ങിയവ ഇവിടെ വേഗത്തിൽ വികാസം പ്രാപിച്ചു. സൈന്യത്തിനായി കാട്ടിൽ നിന്നും ആനകളെ പിടിച്ച് പരിശീലിപ്പിച്ചിരുന്നു. ഇതിനു പുറമേ ഈ മേഖലയിലെ ഇരുമ്പുഖനികൾ ബലമുള്ള പണിയായുധങ്ങളും, സൈനികആയുധങ്ങളും നിർമ്മിക്കുന്നതിനും മുതൽക്കൂട്ടായി<ref name=ncert6-6/>.


[[ബിംബിസാരന്‍]], [[അജാതശത്രു]] എന്നിവരാണ്‌ മഗധ ഭരിച്ചിരുന്ന ശക്തരായ ഭരണാധികാരികള്‍. മറ്റു ജനപദങ്ങള്‍ ആക്രമിച്ചു കീഴടക്കി ഇവര്‍ മഗധയുടെ അതിര്‍ത്തി വികസിപ്പിച്ചു<ref name=ncert6-6/>. [[വൈശാലി]] ആക്രമിക്കുന്നതിനായി ബിംബിസാരന്‍ ആണ്‌ [[പാടലീപുത്രം|പാടലീപുത്രത്തില്‍]] ഒരു കോട്ട പണിതത്. തുടര്‍ന്ന് ബിംബിസാരന്റെ പുത്രന്‍ അജാതശത്രു മഗധയുടെ തലസ്ഥാനം പാടലീപുത്രത്തിലേക്ക് മാറ്റി<ref name=ignou>ഇഗ്നോയുടെ ഗ്യാന്‍ വാണി റേഡിയോ, പരിപാടി:കിശോര്‍ ജഗത് (മൗര്യകാലത്തെ പാടലീപുത്രം), പ്രക്ഷേപണം:2008 മാര്‍ച്ച് 5</ref>.
[[ബിംബിസാരൻ]], [[അജാതശത്രു]] എന്നിവരാണ്‌ മഗധ ഭരിച്ചിരുന്ന ശക്തരായ ഭരണാധികാരികൾ. മറ്റു ജനപദങ്ങൾ ആക്രമിച്ചു കീഴടക്കി ഇവർ മഗധയുടെ അതിർത്തി വികസിപ്പിച്ചു<ref name=ncert6-6/>. [[വൈശാലി]] ആക്രമിക്കുന്നതിനായി ബിംബിസാരൻ ആണ്‌ [[പാടലീപുത്രം|പാടലീപുത്രത്തിൽ]] ഒരു കോട്ട പണിതത്. തുടർന്ന് ബിംബിസാരന്റെ പുത്രൻ അജാതശത്രു മഗധയുടെ തലസ്ഥാനം പാടലീപുത്രത്തിലേക്ക് മാറ്റി<ref name=ignou>ഇഗ്നോയുടെ ഗ്യാൻ വാണി റേഡിയോ, പരിപാടി:കിശോർ ജഗത് (മൗര്യകാലത്തെ പാടലീപുത്രം), പ്രക്ഷേപണം:2008 മാർച്ച് 5</ref>.


മറ്റൊരു രാജാവായിരുന്ന [[മഹാപദ്മനന്ദന്‍]] രാജ്യത്തിന്റെ അതിര്‍ത്തി [[ഇന്ത്യ ഉപഭൂഖണ്ഡം|ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ]] വടക്കു പടിഞ്ഞാറന്‍ ഭാഗങ്ങളിലേക്ക് വരെ വ്യാപിപ്പിച്ചു<ref name=ncert6-6/>.
മറ്റൊരു രാജാവായിരുന്ന [[മഹാപദ്മനന്ദൻ]] രാജ്യത്തിന്റെ അതിർത്തി [[ഇന്ത്യ ഉപഭൂഖണ്ഡം|ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ]] വടക്കു പടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗങ്ങളിലേക്ക് വരെ വ്യാപിപ്പിച്ചു<ref name=ncert6-6/>.


==അവലംബം==
==അവലംബം==
വരി 17: വരി 17:


{{India-hist-stub}}
{{India-hist-stub}}
[[വിഭാഗം:മഹാജനപദങ്ങള്‍]]
[[വിഭാഗം:മഹാജനപദങ്ങൾ]]
[[വിഭാഗം:മഗധ സാമ്രാജ്യം]]
[[വിഭാഗം:മഗധ സാമ്രാജ്യം]]


[[വര്‍ഗ്ഗം:ഇന്ത്യാചരിത്രം]]
[[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യാചരിത്രം]]


[[bn:মগধ সাম্রাজ্য]]
[[bn:মগধ সাম্রাজ্য]]

04:26, 11 ഏപ്രിൽ 2010-നു നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന രൂപം

മഗധ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഏകദേശ വിസ്തൃതി, ക്രി.മു. 5-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ
ക്രി.മു. 600-ൽ മഗധ, (വികസിക്കുന്നതിനു മുൻപ്)
ദക്ഷിണേഷ്യയുടെ ചരിത്രം

ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്രം
ശിലായുഗം 70,000–3300 ക്രി.മു.
മേർഘർ സംസ്കാരം 7000–3300 ക്രി.മു.
സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരം 3300–1700 ക്രി.മു.
ഹരപ്പൻ ശ്മശാന സംസ്കാരം 1700–1300 ക്രി.മു.
വേദ കാലഘട്ടം 1500–500 ക്രി.മു.
. ലോഹയുഗ സാമ്രാജ്യങ്ങൾ 1200–700 ക്രി.മു.
മഹാജനപദങ്ങൾ 700–300 ക്രി.മു.
മഗധ സാമ്രാജ്യം 684–26 ക്രി.മു.
. മൗര്യ സാമ്രാജ്യം 321–184 ക്രി.മു.
ഇടക്കാല സാമ്രാജ്യങ്ങൾ 230 ക്രി.മു.–1279 ക്രി.വ.
. ശതവാഹനസാമ്രാജ്യം 230 ക്രി.മു.C–199 ക്രി.വ.
. കുഷാണ സാമ്രാജ്യം 60–240 ക്രി.വ.
. ഗുപ്ത സാമ്രാജ്യം 240–550 ക്രി.വ.
. പാല സാമ്രാജ്യം 750–1174 ക്രി.വ.
. ചോള സാമ്രാജ്യം 848–1279 ക്രി.വ.
മുസ്ലീം ഭരണകാലഘട്ടം 1206–1596 ക്രി.വ.
. ദില്ലി സൽത്തനത്ത് 1206–1526 ക്രി.വ.
. ഡെക്കാൻ സൽത്തനത്ത് 1490–1596 ക്രി.വ.
ഹൊയ്സള സാമ്രാജ്യം 1040–1346 ക്രി.വ.
കാകാത്യ സാമ്രാജ്യം 1083–1323 ക്രി.വ.
വിജയനഗര സാമ്രാജ്യം 1336–1565 ക്രി.വ.
മുഗൾ സാമ്രാജ്യം 1526–1707 ക്രി.വ.
മറാഠ സാമ്രാജ്യം 1674–1818 ക്രി.വ.
കൊളോനിയൽ കാലഘട്ടം 1757–1947 ക്രി.വ.
ആധുനിക ഇന്ത്യ ക്രി.വ. 1947 മുതൽ
ദേശീയ ചരിത്രങ്ങൾ
ബംഗ്ലാദേശ് · ഭൂട്ടാൻ · ഇന്ത്യ
മാലിദ്വീപുകൾ · നേപ്പാൾ · പാകിസ്താൻ · ശ്രീലങ്ക
പ്രാദേശിക ചരിത്രം
ആസ്സാം · ബംഗാൾ · പാകിസ്താനി പ്രദേശങ്ങൾ · പഞ്ചാബ്
സിന്ധ് · ദക്ഷിണേന്ത്യ · തമിഴ്‌നാട് · ടിബറ്റ് . കേരളം
ഇന്ത്യയുടെ പ്രത്യേക ചരിത്രങ്ങൾ
സാമ്രാജ്യങ്ങൾ · മദ്ധ്യകാല സാമ്രാജ്യങ്ങൾ . ധനതത്വശാസ്ത്രം
· ഇന്ഡോളജി · ഭാഷ · സാഹിത്യം
സമുദ്രയാനങ്ങൾ · യുദ്ധങ്ങൾ · ശാസ്ത്ര സാങ്കേതികം · നാഴികക്കല്ലുകൾ
This box:

പുരാതന ഇന്ത്യയിലെ പതിനാറു മഹാജനപഥങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് മഗധ. ഗംഗയുടെ തെക്ക് ഇന്നത്തെ ബിഹാറിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു മഗധയുടെ പ്രധാന ഭാഗങ്ങൾ. ഇന്ന് രാജ്‌ഗിർ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന രാജഗൃഹ ആയിരുന്നു മഗധയുടെ തലസ്ഥാനം. കുറേ കാലത്തിനുശേഷം തലസ്ഥാനം പാടലീപുത്രത്തിലേക്ക് (ഇന്നത്തെ പട്ന) മാറ്റി[1]‌. ലിച്ഛാവി, അംഗസാമ്രാജ്യം, എന്നീ സാമ്രാജ്യങ്ങൾ പിടിച്ചടക്കിയതോടെ ബിഹാറിന്റെ ഭൂരിഭാഗം പ്രദേശങ്ങളിലേക്കും ബംഗാളിലേക്കും മഗധ വികസിച്ചു. [2] രാമായണം, മഹാഭാരതം, പുരാണങ്ങൾ എന്നിവയിൽ മഗധയെക്കുറിച്ച് പരാമർശങ്ങൾ ഉണ്ട്. ബുദ്ധ-ജൈന മതഗ്രന്ഥങ്ങളിലും മഗധയെക്കുറിച്ച് പരാമർശങ്ങൾ ഉണ്ട്. അഥർ‌വ്വ വേദത്തിൽ അംഗരാജ്യങ്ങളുടെയും ഗാന്ധാരത്തിന്റെയും മുജാവത്തുകളുടെയും കൂടെ മഗധയെയും പരാമർശിക്കുന്നു. ബുദ്ധമതവും ജൈനമതവും ആരംഭിച്ചത് മഗധയിൽ ആണ്. ഗുപ്തസാമ്രാജ്യവും മൗര്യസാമ്രാജ്യവും മറ്റ് പല സാമ്രാജ്യങ്ങളും ഉൽഭവിച്ചത് മഗധയിൽ നിന്നാണ്. പുരാതന ഇന്ത്യയിലെ ശാസ്ത്രം, ഗണിതം, ജ്യോതിശാസ്ത്രം, മതം, തത്ത്വചിന്ത എന്നിവയിൽ മഗധയുടെ സംഭാവനകൾ ബൃഹത്താണ്.

വികാസം

ഏകദേശം 200 വർഷങ്ങൾ കൊണ്ടാണ്‌ മഗധ ഒരു പ്രധാനപ്പെട്ട മഹാജനപദമായി വളർച്ചപ്രാപിച്ചത്. ഗംഗ, സോൻ എന്നിങ്ങനെ നിരവധി നദികൾ മഗധയിലൂടെ ഒഴുകിയിരുന്നതിനാൽ ഗതാഗതം, ജലവിതരണം, കൃഷി തുടങ്ങിയവ ഇവിടെ വേഗത്തിൽ വികാസം പ്രാപിച്ചു. സൈന്യത്തിനായി കാട്ടിൽ നിന്നും ആനകളെ പിടിച്ച് പരിശീലിപ്പിച്ചിരുന്നു. ഇതിനു പുറമേ ഈ മേഖലയിലെ ഇരുമ്പുഖനികൾ ബലമുള്ള പണിയായുധങ്ങളും, സൈനികആയുധങ്ങളും നിർമ്മിക്കുന്നതിനും മുതൽക്കൂട്ടായി[1].

ബിംബിസാരൻ, അജാതശത്രു എന്നിവരാണ്‌ മഗധ ഭരിച്ചിരുന്ന ശക്തരായ ഭരണാധികാരികൾ. മറ്റു ജനപദങ്ങൾ ആക്രമിച്ചു കീഴടക്കി ഇവർ മഗധയുടെ അതിർത്തി വികസിപ്പിച്ചു[1]. വൈശാലി ആക്രമിക്കുന്നതിനായി ബിംബിസാരൻ ആണ്‌ പാടലീപുത്രത്തിൽ ഒരു കോട്ട പണിതത്. തുടർന്ന് ബിംബിസാരന്റെ പുത്രൻ അജാതശത്രു മഗധയുടെ തലസ്ഥാനം പാടലീപുത്രത്തിലേക്ക് മാറ്റി[3].

മറ്റൊരു രാജാവായിരുന്ന മഹാപദ്മനന്ദൻ രാജ്യത്തിന്റെ അതിർത്തി ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ വടക്കു പടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗങ്ങളിലേക്ക് വരെ വ്യാപിപ്പിച്ചു[1].

അവലംബം

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 "CHAPTER 6 - KINGDOMS, KINGS AND AN EARLY REPUBLIC". Social Science - Class VI - Our Pasts-I. New Delhi: NCERT. 2007. pp. 60–61. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (help)
  2. ↑ Ramesh Chandra Majumdar (1977). Ancient India. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 81-208-0436-8.
  3. ↑ ഇഗ്നോയുടെ ഗ്യാൻ വാണി റേഡിയോ, പരിപാടി:കിശോർ ജഗത് (മൗര്യകാലത്തെ പാടലീപുത്രം), പ്രക്ഷേപണം:2008 മാർച്ച് 5

ഇന്ത്യൻ ചരിത്രത്തെ കുറിച്ചുള്ള ഈ ലേഖനം അപൂർണ്ണമാണ്‌. ഇതു വികസിപ്പിക്കുവാൻ സഹായിക്കുക.  

"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=മഗധ&oldid=664411" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്