പൃഥ്വിരാജ് ചൗഹാൻ

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
Jump to navigation Jump to search
പൃഥ്വിരാജ് ചൗഹാൻ
Prithviraj Chauhan
Statue of Prithviraj Chauhan at Ajmer
King of Ajmer
ഭരണകാലം c. –1192 CE
മുൻഗാമി Someshvara
പിൻഗാമി Govindaraja IV
മക്കൾ
Govindaraja IV
പിതാവ് Someshvara
മാതാവ് Karpuradevi
മതം Hinduism

പൃഥ്വിരാജ് മൂന്നാമൻ ( വാഴ്ച. c. 1178 -1192 എ.ഡി.) പൃഥ്വിരാജ് ചൗഹാൻ അല്ലെങ്കിൽ റായ് പിത്തൊര എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന ഛഹമന (ചൗഹാൻ) രാജവംശത്തിലെഒരു രാജാവായിരുന്നു . ഇന്നത്തെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഇന്ത്യയിലെ പരമ്പരാഗത ചാഹമന (ചൗഹാൻ) (ചൗഹാൻ)പ്രദേശമായ സപദലക്ഷ അദ്ദേഹം ഭരിച്ചു. ഇന്നത്തെ രാജസ്ഥാൻ, ഹരിയാന, ഡൽഹി എന്നിവയുടെ ഭൂരിഭാഗവും അദ്ദേഹം നിയന്ത്രിച്ചു; പഞ്ചാബ്, മധ്യപ്രദേശ്, ഉത്തർപ്രദേശ് എന്നിവയുടെ ചില ഭാഗങ്ങളും. അദ്ദേഹത്തിന്റെ തലസ്ഥാനം അജയമേരു (ആധുനിക അജ്മീർ ) ആയിരുന്നു.

തന്റെ കരിയറിന്റെ തുടക്കത്തിൽ, പൃഥ്വിരാജ് നിരവധി അയൽരാജ്യങ്ങളായ ഹിന്ദു രാജ്യങ്ങൾക്കെതിരെ, പ്രത്യേകിച്ച് ചന്ദേല രാജാവായ പരമാർദിക്കെതിരെ സൈനിക വിജയം നേടി. മുസ്ലീം ഗുരിദ് രാജവംശത്തിന്റെ ഭരണാധികാരിയായിരുന്ന ഘോറിലെ മുഹമ്മദിന്റെ ആദ്യകാല അധിനിവേശങ്ങളെയും അദ്ദേഹം ചെറുത്തു. എന്നിരുന്നാലും, 1192 CE- ൽ, ഗുറീഡുകൾ പൃഥ്വിരാജിനെ രണ്ടാം തരൈൻ യുദ്ധത്തിൽ പരാജയപ്പെടുത്തി, താമസിയാതെ അദ്ദേഹത്തെ വധിച്ചു. ഇസ്ലാമിക് അധിനിവേശത്തിലെ ഒരു സുപ്രധാന സംഭവമായി ടാരൈനിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പരാജയം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു, നിരവധി അർദ്ധ ഇതിഹാസ വിവരണങ്ങളിൽ ഈ യുദ്ധം വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈ അക്കൗണ്ടുകളിൽ ഏറ്റവും പ്രചാരമുള്ളത് പൃഥ്വിരാജ് റാസോ ആണ്, അത് അദ്ദേഹത്തെ ഒരു രജപുത്രനായി അവതരിപ്പിക്കുന്നു.

വിവരങ്ങളുടെ ഉറവിടങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഭരണകാലത്ത് നിലവിലുള്ള ലിഖിതങ്ങൾ എണ്ണത്തിൽ കുറവാണ്, അവ രാജാവ് തന്നെ പുറപ്പെടുവിച്ചതല്ല. [1] മധ്യകാല ഐതിഹാസിക ചരിത്രത്തിൽ നിന്നാണ് അദ്ദേഹത്തെക്കുറിച്ചുള്ള കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ ലഭിക്കുന്നത്. തരൈന് പോരാട്ടങ്ങളെ ക്കുറിച്ചുള്ള മുസ്ലിം വിവരണങ്ങൾ കൂടാതെ, ഹിന്ദു, ജൈന രചയിതാക്കളുടെ (ഇതിഹാസം കവിതകൾ) നിരവധി മധ്യകാല കാവ്യങ്ങളിലും ഇത് സൂചിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട് ). പൃഥ്വിരാജ വിജയം, ഹമ്മിറ മഹാകാവ്യ, പൃഥ്വിരാജ് റാസോ എന്നിവ ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു . ഈ വിവരണങ്ങളിൽ യൂലോജിസ്റ്റിക് വിവരണങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, അതിനാൽ അവ പൂർണ്ണമായും വിശ്വസനീയമല്ല. [2] പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഭരണകാലത്ത് നിലനിൽക്കുന്ന ഏക സാഹിത്യഗ്രന്ഥമാണ് പൃഥ്വിരാജ വിജയ. [3] പൃഥ്വിരാജിനെ ഒരു മഹാനായ രാജാവായി പ്രചരിപ്പിച്ച പൃഥ്വിരാജ് റാസോ , അദ്ദേഹത്തിന്റെ കൊട്ടാര കവി ചന്ദ് ബർദായ് എഴുതിയതാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, അതിശയോക്തി കലർന്ന നിരവധി വർണനകൾ ഇതിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, അവയിൽ മിക്കതും ചരിത്രത്തിന്റെ ഉദ്ദേശ്യങ്ങൾക്ക് ഉപയോഗപ്രദമല്ല. [2]

മറ്റ് ചില ഇന്ത്യൻ ഗ്രന്ഥങ്ങളിലും പൃഥ്വിരാജിനെ പരാമർശിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും ചരിത്രപരമായ മൂല്യത്തെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ നൽകുന്നില്ല. ഉദാഹരണത്തിന്, സംസ്കൃത കവിത സമാഹാരങ്ങളും ശാരംഗധര-പഢതി (1363) അവനെ പുകഴ്ത്തി ഒരു വാക്യം അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, കംഹദദെ പ്രബന്ധം (1455) ഒരിടത്ത് ജലൊരെ ഛഹമന രാജാവായ വിരമദെ യുടെ അവതാരമാണെന്നു വരെ അവനെ പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട് . [4]

അദ്യകാലജീവിതം[തിരുത്തുക]

പൃഥ്വിരാജ് ജനിച്ചത് ഛഹമന രാജാവ് സൊമേശ്വരനാണ്. രാജ്ഞിയുടെ പേരു കർപൂരദേവി (ഒരു കലചൂരി രാജകുമാരി). [5] പൃഥ്വിരാജും തന്റെ ഇളയ സഹോദരൻ ഹരിരാജനും ജനിച്ചത് ഗുജറാത്തിൽ ആണ്, അവിടെയാണ് അവരുടെ പിതാവ് സൊമെശ്വരൻ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അമ്മാമന്മാരായ ൾ ചാലൂക്യ രാജാക്കന്മരുടെ രാജധാനിയിൽ ആണ് വളർന്നത്. [5] പൃഥ്വിരാജ വിജയ പ്രകാരം പൃഥ്വിരാജ് ജനിച്ചത് ജ്യേഷ്ഠ മാസത്തിലെ 12 -ആം ദിവസമാണ്. പാഠത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജനന വർഷത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നില്ല, മറിച്ച് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജനനസമയത്ത് ചില ജ്യോതിഷ ഗ്രഹ സ്ഥാനങ്ങൾ നൽകുന്നു, അവയെ ശുഭമെന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഈ സ്ഥാനങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി, മറ്റ് ചില ഗ്രഹനിലകൾ ഏറ്റെടുത്ത്, ദശരഥ ശർമ്മ പൃഥ്വിരാജിന്റെ ജനന വർഷം 1166 CE (1223 VS ) ആയി കണക്കാക്കുന്നു. [6] [7]

ആദ്യകാല ഭരണം[തിരുത്തുക]

പൃഥ്വിരാജ് രണ്ടാമന്റെ മരണശേഷം ചഹമന രാജാവായി കിരീടധാരണം ചെയ്യപ്പെട്ടപ്പോൾ പൃഥ്വിരാജ് ഗുജറാത്തിൽ നിന്ന് അജ്മീറിലേക്ക് മാറി. [8] 1177 CE (1234 VS ) ൽ പൃഥ്വിരാജിന് 11 വയസ്സുള്ളപ്പോൾ സോമേശ്വര മരിച്ചു. സോമേശ്വരന്റെ ഭരണകാലത്തെ അവസാനത്തെ ലിഖിതവും പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഭരണകാലത്തെ ആദ്യ ലിഖിതവും ഈ വർഷമാണ്. സമയത്ത് പൃഥ്വിരാജ്പ്രായപൂർത്തിയായിട്ടില്ലാത്തതിനാൽ , അവന്റെ അമ്മ റീജന്റ് ആയി. . [6] ഹമ്മീറ മഹാകാവ്യ അവകാശപ്പെടുന്നത് സോമേശ്വരൻ തന്നെ പൃഥ്വിരാജിനെ സിംഹാസനത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠിക്കുകയും പിന്നീട് വനത്തിലേക്ക് വിരമിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് . എന്നിരുന്നാലും, ഇത് സംശയാസ്പദമാണ്. [9]

രാജാവായിരുന്ന ആദ്യ വർഷങ്ങളിൽ, പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഒരു റീജൻസി കൗൺസിലിന്റെ സഹായത്തോടെ. അമ്മ ഒരു ഭരണം നിയന്ത്രിച്ചു, [9]

പൃഥ്വിരാജിന്റെ അമ്മയുടെ പിതൃസഹോദരനായ ഭുവനിക്കമല്ല, ഈ സമയത്ത് മറ്റൊരു പ്രധാന മന്ത്രിയായിരുന്നു. [10] പൃഥ്വിരാജ വിജയന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ , ഗരുഡൻ വിഷ്ണുവിനെ സേവിക്കുന്നതുപോലെ പൃഥ്വിരാജിനെ സേവിച്ച ധീരനായ ഒരു ജനറലായിരുന്നു അദ്ദേഹം. [11] അദ്ദേഹം "നാഗങ്ങളെ കീഴ്പ്പെടുത്തുന്ന കലയിൽ പ്രാവീണ്യം നേടിയിരുന്നു" എന്നും പാഠത്തിൽ പറയുന്നു. പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ചരിത്രകാരനായ ജോനരാജയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, ഇവിടെ "നാഗ" എന്നത് ആനകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും, ഹാർ ബിലാസ് സർദ നാഗയെ ഒരു ഗോത്രത്തിന്റെ പേരായി വ്യാഖ്യാനിക്കുകയും ഭുവനിക്കമല്ല ഈ ഗോത്രത്തെ പരാജയപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. [10]

ചരിത്രകാരനായ ദശരഥ ശർമ്മയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, 1180 CE (1237 VS ) ൽ പൃഥ്വിരാജ് ഭരണത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ നിയന്ത്രണം ഏറ്റെടുത്തു. [10]

മറ്റ് ഇന്ത്യൻ ഭരണാധികാരികളുമായുള്ള സംഘർഷം[തിരുത്തുക]

നാഗാർജുന[തിരുത്തുക]

പൃഥ്വിരാജിന്റെ ആദ്യ സൈനിക നേട്ടം അദ്ദേഹത്തിന്റെ മച്ചുനൻ നാഗാർജ്ജുനയുടെ ഒരു കലാപത്തെ അടിച്ചമർത്തുകയും ഗുഡാപുര തിരിച്ചുപിടിക്കുകയും ചെയ്തു (IAST: ഗുനാപുര; ഒരുപക്ഷേ ആധുനിക ഗുഡ്ഗാവ് ). [10] [2] പൃഥ്വിരാജിന്റെ അമ്മാവൻ വിഗ്രഹരാജ നാലാമന്റെ മകനായിരുന്നു നാഗാർജുന, ചാഹമന (ചൗഹാൻ) സിംഹാസനത്തിനായുള്ള പോരാട്ടം കുടുംബത്തിലെ രണ്ട് ശാഖകൾക്കിടയിൽ ഒരു മത്സരത്തിന് കാരണമായി. [10]

പൃഥ്വിരാജ വിജയ പ്രകാരം, പൃഥ്വിരാജിന്റെ അധികാരത്തിനെതിരെ നാഗാർജ്ജുന മത്സരിക്കുകയും ഗുഡാപുര കോട്ട പിടിച്ചടക്കുകയും ചെയ്തു. [12] കാലാൾപ്പടയും ഒട്ടകങ്ങളും ആനകളും കുതിരകളും അടങ്ങുന്ന ഒരു വലിയ സൈന്യവുമായി പൃഥ്വിരാജ് ഗുഡാപുരയെ ഉപരോധിച്ചു. നാഗാർജുന കോട്ടയിൽ നിന്ന് ഓടിപ്പോയി, പക്ഷേ ദേവഭട്ടൻ (ഒരുപക്ഷേ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജനറൽ) പ്രതിരോധം തുടർന്നു. ആത്യന്തികമായി, പൃഥ്വിരാജിന്റെ സൈന്യം വിജയിക്കുകയും നാഗാർജുനന്റെ ഭാര്യയെയും അമ്മയെയും അനുയായികളെയും പിടിച്ചെടുക്കുകയും ചെയ്തു. പൃഥ്വിരാജ വിജയയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, പരാജയപ്പെട്ട സൈനികരുടെ തലയിൽ നിർമ്മിച്ച ഒരു മാല അജ്മീർ കോട്ട കവാടത്തിന് കുറുകെ തൂക്കിയിട്ടിരുന്നു. [13]

ഭടാനകന്മാർ[തിരുത്തുക]

രണ്ട് ജൈന സന്യാസിമാർ തമ്മിലുള്ള സംവാദത്തെക്കുറിച്ച് വിവരിക്കുമ്പോൾ ഖരതര -ഗച്ഛ- പട്ടാവലിയിലെ രണ്ട് വാക്യങ്ങൾ ഭടാനകന്മാരുടെ മേൽ പൃഥ്വിരാജിന്റെ വിജയത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നു. പ്രസ്തുത സംവാദം നടന്നപ്പോൾ, ഈ വിജയം 1182 CE- ന് മുമ്പുള്ളതായി കണക്കാക്കാം. [14] [13]

സിന്തിയ ടാൽബോട്ടിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, ബദനയ്ക്ക് ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശം നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഒരു അവ്യക്തമായ രാജവംശമായിരുന്നു ഭടനകന്മാർ . [15] ദശരഥ ശർമ പ്രകാരം ഭടാനക പ്രദേശം ഇന്നത്തെ ഭിവാനിയിൽ, റെവാരി അൽവാർ ചുറ്റുമുള്ള അടങ്ങിയത് ആണെന്ന് കരുതുന്നു. [13]

ജെജകഭക്തിയിലെ ചന്ദേലർ[തിരുത്തുക]

1182-83 CE (1239 VS ) പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഭരണകാലത്തെ മദൻപുർ ലിഖിതങ്ങൾ ചണ്ഡേല രാജാവായിരുന്ന പരമാർദി ഭരിച്ചിരുന്ന ജെജകഭക്തി (ഇന്നത്തെ ബുണ്ടേൽഖണ്ഡ് ) "പാഴാക്കി" തരിശാക്കി എന്ന് അവകാശപ്പെടുന്നു. [13] ചന്ദേല പ്രദേശത്ത് പൃഥ്വിരാജിന്റെ ആക്രമണം പൃഥ്വിരാജ് റാസോ, പരമൽ റാസോ, അൽഹ-റാസോ തുടങ്ങിയ പിൽക്കാല നാടോടിക്കഥകളിലും വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്. [16] ശാരംഗധരപദ്ധതി, പ്രബന്ധ ചിന്താമണി തുടങ്ങിയ മറ്റ് ഗ്രന്ഥങ്ങളും പരാമർദിക്ക് നേരെയുള്ള പൃഥ്വിരാജിന്റെ ആക്രമണത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നു. [17] ഖട്ടാരക ഗച്ഛപദ്ദതി പൃഥ്വിരാജ് ഒരു ദിഗ്വിജയം (എല്ലാ പ്രദേശങ്ങളും ആക്രമിച്ച് കീഴടക്കൽ) ചെയ്തു പറയുന്നു. ഇത് പൃഥ്വിരാജിന്റെ ജജകഭുക്തിയിലേക്കുള്ള യാത്രയുടെ ആരംഭത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു പരാമർശമായി തോന്നുന്നു. [13]

ഗുജറാത്തിലെ ചൗലുക്യർ[തിരുത്തുക]

പൃഥ്വിരാജും ഗുജറാത്തിലെ ചൗലൂക്യ (സോളങ്കി) രാജാവായ ഭീമൻ രണ്ടാമനും തമ്മിലുള്ള സമാധാന ഉടമ്പടിയെക്കുറിച്ച് ഖരതര-ഗച്ഛ-പട്ടാവലി പരാമർശിക്കുന്നു. രണ്ട് രാജാക്കന്മാരും മുമ്പ് യുദ്ധത്തിലായിരുന്നുവെന്ന് ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. [15] ഈ യുദ്ധം 1187 CE (1244 VS ) ന് മുമ്പുള്ളതായി കണക്കാക്കാം. ഭീമന്റെ പ്രധാനമന്ത്രി ജഗദ്ദേവ പ്രതിഹാര "പൃഥ്വിരാജയിലെ താമരയെപ്പോലുള്ള രാജ്ഞികളുടെ ചന്ദ്രൻ" ആയിരുന്നു എന്ന് വെരാവൽ ലിഖിതത്തിൽ പറയുന്നു (ചന്ദ്രോദയം ഒരു ദിവസം പൂക്കുന്ന താമര അതിന്റെ ദളങ്ങൾ അടയ്ക്കുന്നതിന് കാരണമാകുന്നു എന്ന വിശ്വാസത്തിന്റെ സൂചന). [18] അക്കാലത്ത് ഭീമൻ പ്രായപൂർത്തിയാകാത്തയാളായിരുന്നതിനാൽ, ചൗലുക്യ പക്ഷത്ത് ജഗദ്ദേവൻ പ്രചാരണത്തിന് നേതൃത്വം നൽകിയതായി തോന്നുന്നു. [19]

ചരിത്രപരമായി വിശ്വാസയോഗ്യമല്ലാത്ത പൃഥ്വിരാജ് റാസോ ചാഹമന (ചൗഹാൻ)-ചൗലുക്യ സമരത്തെക്കുറിച്ച് ചില വിശദാംശങ്ങൾ നൽകുന്നു. [20] അതനുസരിച്ച്, പൃഥ്വിരാജും ഭീമനും അബുവിന്റെ പരമാര രാജകുമാരിയായ ഇച്ചിണിയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ ആഗ്രഹിച്ചു. അവളുമായി പൃഥ്വിരാജിന്റെ വിവാഹം രണ്ട് രാജാക്കന്മാർക്കിടയിൽ ഒരു മത്സരത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. ചരിത്രകാരനായ ജിഎച്ച് ഓജ ഈ ഇതിഹാസത്തെ സാങ്കൽപ്പികം എന്ന് തള്ളിക്കളയുന്നു, കാരണം ഇച്ചിനി സലഖയുടെ മകളായിരുന്നുവെന്നും ധരവർഷ അബുവിന്റെ പരമരാജാവായിരുന്നുവെന്നും പറയുന്നു. ചരിത്രകാരനായ ആർബി സിംഗ് മറുവശത്ത്, അബുയിലെ മറ്റൊരു പരമാര ശാഖയുടെ തലവനായിരുന്നു സലാഖ എന്ന് വിശ്വസിക്കുന്നു. [21] പൃഥ്വിരാജിന്റെ അമ്മാവൻ കൻഹദേവൻ ഭീമന്റെ അമ്മാവൻ സാരംഗദേവന്റെ ഏഴ് ആൺമക്കളെ കൊന്നതായും റാസോ പരാമർശിക്കുന്നു. ഈ കൊലപാതകങ്ങൾക്ക് പ്രതികാരം ചെയ്യാൻ ഭീമൻ ചാഹമന (ചൗഹാൻ)രാജ്യം ആക്രമിക്കുകയും പൃഥ്വിരാജിന്റെ പിതാവ് സോമേശ്വരനെ വധിക്കുകയും നാഗോറിനെ പിടികൂടുകയും ചെയ്തു. [22] പൃഥ്വിരാജ് നാഗോർ വീണ്ടും പിടിച്ചടക്കി, ഭീമനെ പരാജയപ്പെടുത്തി കൊന്നു. ഇത് ചരിത്രപരമായി തെറ്റാണെന്ന് അറിയപ്പെടുന്നു, കാരണം പൃഥ്വിരാജിന്റെ മരണശേഷം ഏകദേശം അരനൂറ്റാണ്ട് ഭീമൻ രണ്ടാമന്റെ ഭരണം തുടർന്നു. അതുപോലെ, ചരിത്രപരമായ തെളിവുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്, സോമേശ്വരന്റെ മരണസമയത്ത് ഭീമൻ രണ്ടാമൻ ഒരു കുട്ടിയായിരുന്നു, അതിനാൽ, അവനെ കൊല്ലാൻ കഴിയില്ല. [20]

ഈ പൊരുത്തക്കേടുകൾക്കിടയിലും, നാഗൂരിൽ ചഹമനുകളും (ചൗഹാൻ) ചൗലുക്യരും തമ്മിലുള്ള യുദ്ധത്തിന് ചില തെളിവുകൾ ഉണ്ട്. 1184 CE (1241 VS ) ൽ നാഗോർ യുദ്ധത്തിൽ മൊഹിൽ സൈനികരുടെ മരണത്തിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായി ബിക്കാനീറിനടുത്തുള്ള ചർലു ഗ്രാമത്തിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്തിയ രണ്ട് ലിഖിതങ്ങൾ. ചൗഹാൻമാരുടെ (ചാഹമനസ്) ഒരു ശാഖയാണ് മൊഹിലുകൾ, പൃഥ്വിരാജ് റാസോയിൽ വിവരിച്ച യുദ്ധത്തെ ലിഖിതങ്ങൾ പരാമർശിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. [23] [24]

1187 CE- ന് മുമ്പ്, ജഗദ്ദേവ പ്രതിഹാര പൃഥ്വിരാജുമായി ഒരു സമാധാന ഉടമ്പടിയിൽ ഒപ്പുവച്ചു. ഖരതര-ഗച്ഛ-പട്ടാവലി പറയുന്നതനുസരിച്ച്, അഭയദ എന്ന ഒരു മേധാവി ഒരിക്കൽ സപദലക്ഷ രാജ്യത്ത് (ചഹമന പ്രദേശം) നിന്നുള്ള സമ്പന്ന സന്ദർശകരെ ആക്രമിക്കാനും കൊള്ളയടിക്കാനും ജഗദേവന്റെ അനുമതി തേടി. മറുപടിയായി, ജഗദ്ദേവൻ അഭയദയോട് പറഞ്ഞു, വളരെ പ്രയാസത്തോടെയാണ് പൃഥ്വിരാജുമായി ഒരു ഉടമ്പടി അവസാനിപ്പിച്ചത്. സപദലക്ഷയിലെ ആളുകളെ ഉപദ്രവിച്ചാൽ അഭയാദയെ കഴുതയുടെ വയറ്റിൽ തുന്നിച്ചേർക്കുമെന്ന് ജഗ്ഗദേവൻ ഭീഷണിപ്പെടുത്തി. ചഹമന-ചൗലൂക്യ സംഘർഷം പൃഥ്വിരാജിന് ചില നേട്ടങ്ങളോടെ അവസാനിച്ചുവെന്ന് ചരിത്രകാരനായ ദശരഥ ശർമ്മ സിദ്ധാന്തം വെക്കുന്നു, കാരണം ഉടമ്പടി സംരക്ഷിക്കാൻ ജഗദ്ദേവൻ വളരെ ഉത്കണ്ഠാകുലനായിരുന്നു. [20]

അബുവിലെ പരമരർ[തിരുത്തുക]

മൗണ്ട് അബുവിന് ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശം ഭരിച്ചിരുന്നത് ചന്ദ്രാവതി പരമാര ഭരണാധികാരിയായ ധരവർഷ ആയിരുന്നു, അദ്ദേഹം ഒരു ചൗലൂക്യ സാമ്രാജ്യത്വമായിരുന്നു. പൃഥ്വിരാജിന്റെ അബുവിനുനേരെയുള്ള ആക്രമണത്തെക്കുറിച്ച് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇളയ സഹോദരൻ പ്രഹലാദനൻ എഴുതിയ പാർത്ഥ-പരാക്രമ-വ്യയോഗ എന്ന ഗ്രന്ഥം വിവരിക്കുന്നു. വാചകമനുസരിച്ച് ഈ ആക്രമണം ചാഹമാന (ചൗഹാൻ)കൾക്ക് ഒരു പരാജയമായിരുന്നു. പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഗുജറാത്ത് പ്രചാരണത്തിനിടെയാണ് ഇത് സംഭവിച്ചത്. [20]

കനൗജിന്റെ ഗഹദാവലസ്[തിരുത്തുക]

കനൗജിനു ചുറ്റും, കേന്ദ്രീകൃതമായതും മറ്റൊരു ശക്തനായ രാജാവായ ജയചന്ദ്രന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഗഹദവല രാജ്യം , ഛഹമന (ചൗഹാൻ) രാജ്യത്തിന്റെ കിഴക്ക് സ്ഥിതി ചെയ്തു. പൃഥ്വിരാജ് രസൊ പരാമർശിച്ച ഒരു ഐതിഹ്യം അനുസരിച്ച്, പൃഥ്വിരാജ് ജയചന്ദ്രന്റെ മകൾ സംയൊഗിതയുമായി ഒളിച്ചോടി. അത് രണ്ടു രാജാക്കന്മാരും തമ്മിൽ ശത്രുതയിൽ എത്തി. [25]

ഐതിഹ്യം ഇപ്രകാരമാണ്: കാനൗജിലെ രാജാവ് ജയ്ചന്ദ് (ജയചന്ദ്ര) തന്റെ മേധാവിത്വം പ്രഖ്യാപിക്കുന്നതിനായി ഒരു രാജസൂയ ചടങ്ങ് നടത്താൻ തീരുമാനിച്ചു. ഈ ചടങ്ങിൽ പങ്കെടുക്കാൻ പൃഥ്വിരാജ് വിസമ്മതിച്ചു, അങ്ങനെ, പരമോന്നത രാജാവായി ജയ്ചന്ദിനെ അംഗീകരിക്കാൻ വിസമ്മതിച്ചു. ജയ്ചന്ദിന്റെ മകൾ സംയോഗിത പൃഥ്വിരാജിന്റെ വീരകൃത്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് കേട്ടറിഞ്ഞ് അവനുമായി പ്രണയത്തിലാവുകയും അവൾ അവനെ മാത്രമേ വിവാഹം കഴിക്കൂ എന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കുകയും ചെയ്തു. ജയചന്ദ് തന്റെ മകൾക്കായി സ്വയംവര (ഭർത്താവിനെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന) ചടങ്ങ് സംഘടിപ്പിച്ചു, പക്ഷേ പൃഥ്വിരാജിനെ ക്ഷണിച്ചില്ല. എന്നിരുന്നാലും, പൃഥ്വിരാജ് നൂറ് യോദ്ധാക്കളോടൊപ്പം കാനൗജിലേക്ക് പ്രയാണം ചെയ്യുകയും സംയോഗിതയുമായി ഒളിച്ചോടുകയും ചെയ്തു. ഗഹദാവല സൈന്യത്തിനെതിരായ പോരാട്ടത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ യോദ്ധാക്കളിൽ മൂന്നിൽ രണ്ട് ഭാഗവും ജീവൻ ബലിയർപ്പിച്ചു, അദ്ദേഹത്തെ സംയോഗിതയോടൊപ്പം ഡൽഹിയിലേക്ക് രക്ഷപ്പെടാൻ അനുവദിച്ചു. ഡൽഹിയിൽ, പൃഥ്വിരാജിന് തന്റെ പുതിയ ഭാര്യയോട് ആഭിമുഖ്യം തോന്നി, കൂടുതൽ സമയം അവളോടൊപ്പം ചെലവഴിക്കാൻ തുടങ്ങി. അദ്ദേഹം സംസ്ഥാന കാര്യങ്ങളെ അവഗണിക്കാൻ തുടങ്ങി, അത് ആത്യന്തികമായി ഘോറിലെ മുഹമ്മദിനാൽ പരാജയപ്പെടുത്തലിൽ കലാശിച്ചു.. [26]

ദശരഥ ശർമ്മയും [27] ആർബി സിംഗും [28], ഈ ഐതിഹ്യത്തിൽ ചരിത്രപരമായ ചില സത്യങ്ങൾ ഉണ്ടായിരിക്കാം, കാരണം ഇത് മൂന്ന് വ്യത്യസ്ത സ്രോതസ്സുകളിൽ പരാമർശിക്കപ്പെടുന്നു. 1192 CE- ൽ പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഘോർ മുഹമ്മദുമായുള്ള അവസാന ഏറ്റുമുട്ടലിന് മുമ്പ് ഈ മൂന്ന് സ്രോതസ്സുകളും ഈ സംഭവം സ്ഥാപിക്കുന്നു. [29]

മറ്റ് ഭരണാധികാരികൾ[തിരുത്തുക]

ഡൽഹിയിലെ കില റായ് പിത്തോറയിലെ ഒരു പ്രതിമ

പൃഥ്വിരാജ് റാസോ പരാമർശിക്കുന്നത് പൃഥ്വിരാജ് മണ്ടോവറയിലെ നഹർ റായിയെയും മുഗൾ തലവനായ മുദ്ഗല റായിയെയും പരാജയപ്പെടുത്തിയെങ്കിലും ഈ കഥകൾ തികച്ചും സാങ്കൽപ്പികമാണെന്നാണ്. ചരിത്രപരമായ രേഖകളൊന്നും ഈ വ്യക്തികളുടെ നിലനിൽപ്പിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്നില്ല. [2]

ഡൽഹിയിൽ ഇപ്പോൾ തകർന്നുകിടക്കുന്ന ഖില റായ് പിത്തോറ കോട്ടയുടെ നിർമ്മാണം പൃഥ്വിരാജിന്റെതാണ്. [30] പൃഥ്വിരാജ് റാസോയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, ഡൽഹി ഭരണാധികാരി അനങ്പാൽ തോമർ തന്റെ മരുമകൻ പൃഥ്വിരാജിന് നഗരം നൽകി, അത് തിരികെ ലഭിക്കാൻ ആഗ്രഹിച്ചപ്പോൾ പരാജയപ്പെട്ടു. പൃഥ്വിരാജിന്റെ അമ്മാവൻ വിഗ്രഹരാജ നാലാമൻ ചഹമന പ്രദേശവുമായി ഡൽഹി കൂട്ടിച്ചേർക്കപ്പെട്ടതിനാൽ ഇത് ചരിത്രപരമായി കൃത്യമല്ല. [2] കൂടാതെ, പൃഥ്വിരാജിന്റെ ജനനത്തിനുമുമ്പ് അനങ്പാൽ തോമർ മരിച്ചുവെന്ന് ചരിത്രപരമായ തെളിവുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. പൃഥ്വിരാജുമായുള്ള മകളുടെ വിവാഹത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അവകാശവാദം പിന്നീടുള്ള ദിവസങ്ങളിൽ ഉണ്ടാക്കിയതാണെന്ന് തോന്നുന്നു. [31]

ഗുരിഡുകളുമായുള്ള യുദ്ധം[തിരുത്തുക]

  പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ പ്രദേശങ്ങൾ പിടിച്ചടക്കിയ മുസ്ലീം രാജവംശങ്ങളിൽ നിന്ന് പൃഥ്വിരാജിന്റെ മുൻഗാമികൾ ഒന്നിലധികം റെയ്ഡുകൾ നേരിട്ടിരുന്നു. [32] പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തോടെ, ഗസ്ന അടിസ്ഥാനമാക്കിയ ഗുരിദ് രാജവംശം ചഹമന സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറ് പ്രദേശം നിയന്ത്രിച്ചു. 1175 CE ൽ പൃഥ്വിരാജ് കുട്ടിയായിരിക്കുമ്പോൾ, ഘോരിലെ ഗുരിദ് ഭരണാധികാരി മുഹമ്മദ് സിന്ധു നദി കടന്ന് മുൾട്ടാനെ പിടിച്ചെടുത്തു. 1178 CE- ൽ അദ്ദേഹം ചൗലൂക്യരുടെ (സോളങ്കികൾ) ഭരിച്ചിരുന്ന ഗുജറാത്ത് ആക്രമിച്ചു. ഗുജറാത്തിലേക്കുള്ള യാത്രയ്ക്കിടെ, ഗുരിദ് സൈന്യം ചഹമന (ചൗഹാൻ) രാജ്യത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ അതിർത്തിയിലൂടെ കടന്നുപോയതായി തോന്നുന്നു, നിരവധി ക്ഷേത്രങ്ങൾ നശിപ്പിക്കപ്പെടുകയും ഭാട്ടി ഭരിച്ച ലോധ്രുവയെ പുറത്താക്കുകയും ചെയ്തു. [33] പൃഥ്വീരാജ വിജയ ത്തിലെ സൂചനകളനുസരിച്ച് ഘുരിദ് സൈന്യത്തിന്റെഛഹമന (ചൗഹാൻ)രാജ്യത്തോട്ലള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾ രാഹുവിന്റെപോലെ ആയിരുന്നു. (ഹിന്ദു പുരാണത്തിലെ, രാഹുവിന്റെ, സൂര്യൻ വിഴുങ്ങുന്നു ഒരു കാരണമാകുന്ന സൂര്യ ഗ്രഹണം ). എന്നിരുന്നാലും, രണ്ട് രാജ്യങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള സൈനിക ഇടപെടലിനെക്കുറിച്ച് ഇത് പരാമർശിക്കുന്നില്ല. [34] ഗുജറാത്ത് യാത്രയിലാണ്, ചുഹാന്മാരുടെ കൈവശമിരുന്ന ഘുരിദ് സൈന്യം വളഞ്ഞു നദ്ദുല (നദൊല്) കോട്ട) നിയന്ത്രിക്കുന്നത് , ഗുരിദുകളുടെ എതിരാളികൾക്ക് ഒരു സഹായവും നൽകരുതെന്നും ഈ സംഘർഷത്തിൽ നിന്ന് വിട്ടുനിൽക്കണമെന്നും പൃഥ്വിരാജിന്റെ മുഖ്യമന്ത്രി കദംബവാസ ഉപദേശിച്ചു. [34] ഗുജറാത്തിലെ ചൗലൂക്യർ 1178 CE- ൽ കസഹറാഡ യുദ്ധത്തിൽ മുഹമ്മദിനെ പരാജയപ്പെടുത്തി, ഗുരിദുകളെ പിൻവാങ്ങാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു. [35]അത്കാരണം ചഹമാനക്കാർ (ചൗഹാൻ) ഉടൻ തന്നെ ഒരു ഗുരിദ് അധിനിവേശത്തെ അഭിമുഖീകരിച്ചില്ല, [35]

അടുത്ത ഏതാനും വർഷങ്ങളിൽ, ചഹോമാനുകളുടെ പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്ത്, പെഷവാർ, സിന്ധ്, പഞ്ചാബ് എന്നിവ കീഴടക്കി ഘോറിലെ മുഹമ്മദ് തന്റെ അധികാരം ഉറപ്പിച്ചു. അദ്ദേഹം തന്റെ താവളം ഗസ്നയിൽ നിന്ന് പഞ്ചാബിലേക്ക് മാറ്റി, തന്റെ സാമ്രാജ്യം കിഴക്കോട്ട് വ്യാപിപ്പിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ നടത്തി, ഇത് പൃഥ്വിരാജുമായി തർക്കത്തിലേർപ്പെട്ടു. [36]

ഘോറിലെ മുഹമ്മദ് പൃഥ്വിരാജിന് ഒരു അംബാസഡറെ അയച്ചതായി പൃഥ്വിരാജ വിജയ പരാമർശിക്കുന്നു, പക്ഷേ വിശദാംശങ്ങളൊന്നും നൽകുന്നില്ല. [35] ഹസൻ നിസാമിയുടെ താജ്-ഉൽ-മാസിർ (13-ആം നൂറ്റാണ്ട് CE) മുഹമ്മദ് തന്റെ ചീഫ് ജഡ്ജി ഖിവാം-ഉൾ മുൽക് റുക്നുദ് ദിൻ ഹംസയെ പൃഥ്വിരാജിന്റെ കോടതിയിലേക്ക് അയച്ചതായി പ്രസ്താവിക്കുന്നു. പൃഥ്വിരാജിനെ "യുദ്ധം ഉപേക്ഷിച്ച് നേർവഴി പിന്തുടരുക" എന്ന് ബോധ്യപ്പെടുത്താൻ ദൂതൻ ശ്രമിച്ചെങ്കിലും വിജയിച്ചില്ല. തത്ഫലമായി, പൃഥ്വിരാജിനെതിരെ യുദ്ധം ചെയ്യാൻ മുഹമ്മദ് തീരുമാനിച്ചു. [37]

രണ്ട് ഭരണാധികാരികൾ തമ്മിലുള്ള ഒന്നോ രണ്ടോ യുദ്ധങ്ങൾ മാത്രമാണ് മധ്യകാല മുസ്ലീം എഴുത്തുകാർ പരാമർശിക്കുന്നത്. തബഖത്-ഐ നസീരി, താരിഖ്-ഇ-ഫിരിഷ്ട എന്നിവർ തറൈനിന്റെ രണ്ട് യുദ്ധങ്ങളെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നു. ജാമി-ഉൾ-ഹിക്കായയും താജ്-ഉൽ-മസീറും പരാമർശിക്കുന്നത് പൃഥ്വിരാജിനെ പരാജയപ്പെടുത്തിയ രണ്ടാമത്തെ തരൈൻ യുദ്ധത്തെക്കുറിച്ചാണ്. എന്നിരുന്നാലും, കൊല്ലപ്പെടുന്നതിന് മുമ്പ് പൃഥ്വിരാജ് മുഹമ്മദിനെ പലതവണ തോൽപ്പിച്ചതായി ഹിന്ദു, ജൈന എഴുത്തുകാർ പ്രസ്താവിക്കുന്നു: [38]

  • മുഹമ്മദിനെ ആദ്യമായി തോൽപ്പിച്ച ശേഷം, പൃഥ്വിരാജ് അവനെ വിട്ടയയ്ക്കുന്നതിന് മുമ്പ്, തന്റെ പ്രദേശങ്ങൾ തട്ടിക്കൊണ്ടുപോയ രാജകുമാരന്മാരോട് ക്ഷമ ചോദിക്കാൻ നിർബന്ധിച്ചുവെന്ന് ഹമ്മിറ മഹാകാവ്യം അവകാശപ്പെടുന്നു. മുഹമ്മദ് ചഹമന രാജ്യം ഏഴ് തവണ കൂടി ആക്രമിച്ചു, പക്ഷേ ഓരോ തവണയും പരാജയപ്പെട്ടു. എന്നിരുന്നാലും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഒൻപതാമത്തെ അധിനിവേശം വിജയിച്ചു. [38]
  • രണ്ട് രാജാക്കന്മാരും 8 യുദ്ധങ്ങൾ നടത്തിയെന്ന് പൃഥ്വിരാജ പ്രബന്ധം പ്രസ്താവിക്കുന്നു; [38] പൃഥ്വിരാജ് ഇവയിൽ ആദ്യ ഏഴിൽ ഗുരിദ് രാജാവിനെ തോൽപ്പിക്കുകയും പിടിച്ചെടുക്കുകയും ചെയ്തു, പക്ഷേ ഓരോ തവണയും അവനെ പരിക്കേല്പ്പിക്കാതെ വിട്ടയച്ചു. [39]
  • പൃഥ്വിരാജ് മുഹമ്മദിനെ 20 തവണ പിടികൂടിയെങ്കിലും 21 -ാമത് യുദ്ധത്തിൽ അദ്ദേഹം തടവിലായിരുന്നുവെന്ന് പ്രബന്ധ കോശ അവകാശപ്പെടുന്നു. സുർജന ചരിത്രവും പൃഥ്വിരാജ് റാസോയും 21 യുദ്ധങ്ങൾ പട്ടികപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. [38]
  • മുഹമ്മദും പൃഥ്വിരാജും തമ്മിലുള്ള യുദ്ധങ്ങളുടെ എണ്ണം 22 ആയി പ്രബന്ധ ചിന്താമണി നൽകുന്നു. മുൻ യുദ്ധത്തിൽ പൃഥ്വിരാജിന്റെ സൈന്യം മുൻ ശത്രുരാജാവിനെ പരാജയപ്പെടുത്തിയെന്നും അതിൽ പൃഥ്വിരാജിന്റെ കീഴുദ്യോഗസ്ഥൻ വീരമൃത്യു വരിച്ചതായും പറയുന്നു. [40]

ഈ കണക്കുകൾ ഈ സംഖ്യയെ അതിശയോക്തിപരമാണെന്ന് തോന്നുമെങ്കിലും, പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഭരണകാലത്ത് ഗുരിദുകൾക്കും ചാഹമാനന്മാർക്കും ഇടയിൽ രണ്ടിലധികം ഇടപഴകലുകൾ നടന്നിരിക്കാം. [41] ഹിന്ദു, ജൈന എഴുത്തുകാർ പരാമർശിച്ച ആദ്യകാല വിജയങ്ങൾ പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഗുരിഡ് ജനറൽമാരുടെ റെയ്ഡുകളെ വിജയകരമായി പിന്തിരിപ്പിച്ചതിനെ പരാമർശിക്കുന്നു. [42]

തറൈൻ യുദ്ധം[തിരുത്തുക]

1190–1191 CE ൽ, ഗോർ എന്ന മുഹമ്മദ് ചഹമാന പ്രദേശം ആക്രമിക്കുകയും തബർഹിന്ദ അല്ലെങ്കിൽ തബർ-ഇ-ഹിന്ദ് ( ഇന്നത്തെ ബതിന്ദ) പിടിച്ചടക്കുകയും ചെയ്തു. അവൻ സിയ-ഉദ്-ദിൻ ചുമതല, കീഴെ വെച്ചു ഓഫീസിൽ ഓഫ് തുലക്, 1200 കുതിരച്ചേവകരെയും പിന്തുണയ്ക്കുന്ന. പൃഥ്വിരാജ് ഇതിനെക്കുറിച്ച് അറിഞ്ഞപ്പോൾ, ഡൽഹിയിലെ ഗോവിന്ദരാജ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഫ്യൂഡേറ്ററികളുമായി തബർഹിന്ദയിലേക്ക് നീങ്ങി. പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിലെ മുസ്ലീം ചരിത്രകാരനായ ഫിരിഷ്ടയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ സേനയിൽ 200,000 കുതിരകളും 3,000 ആനകളും ഉണ്ടായിരുന്നു. [43]

മുഹമ്മദിന്റെ യഥാർത്ഥ പദ്ധതി തബർഹിന്ദ കീഴടക്കിയ ശേഷം തന്റെ താവളത്തിലേക്ക് മടങ്ങാനായിരുന്നു, പക്ഷേ പൃഥ്വിരാജിന്റെ പടയോട്ടം കേട്ടപ്പോൾ അദ്ദേഹം ഒരു പോരാട്ടം നടത്താൻ തീരുമാനിച്ചു. അദ്ദേഹം ഒരു സൈന്യവുമായി പുറപ്പെട്ടു, പൃഥ്വിരാജിന്റെ സൈന്യത്തെ തരേനിൽ കണ്ടുമുട്ടി. [43] തുടർന്നുള്ള യുദ്ധത്തിൽ പൃഥ്വിരാജിന്റെ സൈന്യം ഗുരിദുകളെ നിർണായകമായി പരാജയപ്പെടുത്തി. ഘോറിലെ മുഹമ്മദ് പരിക്കേറ്റ് പിൻവാങ്ങാൻ നിർബന്ധിതനായി. [44]

പൃഥ്വിരാജ് പിന്മാറുന്ന ഗുരിദ് സൈന്യത്തെ പിന്തുടർന്നില്ല, ശത്രുതയുള്ള പ്രദേശം ആക്രമിക്കാനോ ഘോരിയുടെ അഭിലാഷം തെറ്റായി വിലയിരുത്താനോ ആഗ്രഹിച്ചില്ല. [45] 13 മാസത്തെ ഉപരോധത്തിനുശേഷം കീഴടങ്ങിയ തബർഹിന്ദയിലെ ഗുരിദ് പട്ടാളത്തെ അദ്ദേഹം ഉപരോധിച്ചു. [46]

രണ്ടാം തരൈൻ യുദ്ധം[തിരുത്തുക]

പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ കലാകാരന്റെ രണ്ടാം തരൈൻ യുദ്ധത്തിന്റെ ഭാവന

പൃഥ്വിരാജ് തറൈൻ യുദ്ധത്തെ വെറും ഒരു അതിർത്തി പോരാട്ടമായി കണക്കാക്കിയതായി തോന്നുന്നു. ഗോർ മുഹമ്മദുമായി ഭാവിയിൽ എന്തെങ്കിലും ഏറ്റുമുട്ടലിനുള്ള ചെറിയ തയ്യാറെടുപ്പുകൾ അദ്ദേഹം നടത്തി എന്ന വസ്തുത ഈ കാഴ്ചപ്പാടിനെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നു. പൃഥ്വിരാജ് റാസോയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, ഗുരിഡുകളുമായുള്ള അവസാന ഏറ്റുമുട്ടലിന് മുമ്പുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ, അദ്ദേഹം സംസ്ഥാനത്തിന്റെ കാര്യങ്ങൾ അവഗണിക്കുകയും ഉല്ലാസത്തിനു സമയം ചെലവഴിക്കുകയും ചെയ്തു. [45] [26]

അതേസമയം, ഘോറിലെ മുഹമ്മദ് ഗസ്നയിലേക്ക് മടങ്ങി, തോൽവിക്ക് പ്രതികാരം ചെയ്യാനുള്ള തയ്യാറെടുപ്പുകൾ നടത്തി. തബഖത്-ഐ നാസിരി പറയുന്നതനുസരിച്ച്, അടുത്ത ഏതാനും മാസങ്ങളിൽ 120,000 തിരഞ്ഞെടുത്ത അഫ്ഗാൻ, താജിക്, തുർക്കിക് കുതിരപ്പടയാളികളെ അദ്ദേഹം സജ്ജമാക്കി. തുടർന്ന് അദ്ദേഹം ജമ്മുവിലെ വിജയരാജന്റെ സഹായത്തോടെ മുൾട്ടാൻ, ലാഹോർ വഴി ചഹമന രാജ്യത്തിലേക്ക് നീങ്ങി. [46]

അയൽരാജ്യമായ ഹിന്ദു രാജാക്കന്മാർക്കെതിരായ യുദ്ധങ്ങളുടെ ഫലമായി പൃഥ്വിരാജിന് സഖ്യകക്ഷികളില്ലാതെ പോയി. [47] എന്നിരുന്നാലും, ഗുരിദുകളെ നേരിടാൻ ഒരു വലിയ സൈന്യത്തെ ശേഖരിക്കാൻ അദ്ദേഹത്തിന് കഴിഞ്ഞു. പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിലെ മുസ്ലീം ചരിത്രകാരനായ ഫിരിഷ്ടൻ പൃഥ്വിരാജിന്റെ സൈന്യത്തിന്റെ കരുത്ത് ഒരു വലിയ കാലാൾപ്പടയ്ക്ക് പുറമേ 300,000 കുതിരകളും 3,000 ആനകളും കണക്കാക്കി. [48] ഗുരിദ് വിജയത്തിന്റെ തോത് iഊന്നിപ്പറയാൻ ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള ഒരു വലിയ അതിശയോക്തിയാണിത്. [45] 150 ഫ്യൂഡേറ്ററി മേധാവികൾ അടങ്ങുന്ന പൃഥ്വിരാജിന്റെ ക്യാംപിൽ, സ്വന്തം നാട്ടിലേക്ക് മടങ്ങാൻ തീരുമാനിച്ചാൽ അയാൾക്ക് ഒരു ഉപദ്രവവും ഇല്ലെന്ന് വാഗ്ദാനം ചെയ്ത് ഘോറിലെ മുഹമ്മദിന് ഒരു കത്തെഴുതി. തന്റെ ഗസ്ന യികുള്ള സഹോദരൻ ഗിയാത്ത് അൽ -ദിൻ ആയി സംസാരിക്കാൻ തനിക്ക് സമയം വേണമെന്ന് മുഹമ്മദ് നിർബന്ധിച്ചു. ഫിരിഷ്ടന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, സഹോദരനിൽ നിന്ന് ഉത്തരം ലഭിക്കുന്നതുവരെ അദ്ദേഹം ഒരു സന്ധിക്ക് സമ്മതിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, അദ്ദേഹം ചഹമാനുകൾക്കെതിരെ ഒരു ആക്രമണം ആസൂത്രണം ചെയ്തു. [48]

ജവാമി ഉൾ-ഹിക്കായത്ത് പറയുന്നതനുസരിച്ച്, മുഹമ്മദ് തന്റെ ക്യാമ്പിലെ തീ രാത്രിയിൽ കുറച്ച് ആളുകളെ നിയോഗിച്ചു കത്തിച്ചിരുന്നു, അതേസമയം അദ്ദേഹം തന്റെ സൈന്യത്തിന്റെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളുമായി മറ്റൊരു ദിശയിലേക്ക് നീങ്ങി. ഇത് ചാഹമാനകൾക്ക് ഗുരിദ് സൈന്യം ഇപ്പോഴും ക്യാമ്പ് ചെയ്യുന്നുണ്ടെന്ന ധാരണ നൽകി, സന്ധി നിരീക്ഷിച്ചു. നിരവധി മൈലുകൾ അകലെ എത്തിയ ശേഷം, മുഹമ്മദ് നാല് ഡിവിഷനുകൾ രൂപീകരിച്ചു, ഓരോരുത്തർക്കും 10,000 വില്ലാളികൾ. അവൻ തന്റെ ബാക്കി സൈന്യത്തെ കരുതിവെച്ചു. ചഹമന ക്യാമ്പിന് നേരെ ആക്രമണം നടത്താൻ അദ്ദേഹം നാല് ഡിവിഷനുകളോട് ഉത്തരവിട്ടു, തുടർന്ന് ഒരു പിൻവാങ്ങൽ നടിച്ചു. [48]

പ്രഭാതത്തിൽ, ഗുരിദ് സൈന്യത്തിന്റെ നാല് ഡിവിഷനുകൾ ചാഹമന (ചൗഹാൻ) ക്യാമ്പ് ആക്രമിച്ചു, പൃഥ്വിരാജ് ഇപ്പോഴും ഉറങ്ങുകയായിരുന്നു. ഒരു ചെറിയ പോരാട്ടത്തിനുശേഷം, മുഹമ്മദിന്റെ തന്ത്രത്തിന് അനുസൃതമായി ഗുരിദ് വിഭാഗങ്ങൾ പിന്മാറുന്നതായി നടിച്ചു. അങ്ങനെ അവരെ പിന്തുടരാൻ പൃഥ്വിരാജിനെ പ്രേരിപ്പിച്ചു, ഉച്ചയോടെ, ചഹമന സൈന്യം ഈ പിന്തുടർച്ചയുടെ ഫലമായി തളർന്നുപോയി. ഈ ഘട്ടത്തിൽ, മുഹമ്മദ് തന്റെ കരുതൽ സേനയെ നയിക്കുകയും ചാഹമാനകളെ ആക്രമിക്കുകയും നിർണായകമായി പരാജയപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. താജ്-ഉൽ-മാസിറിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, പൃഥ്വിരാജിന്റെ ക്യാമ്പിന് ഈ പരാജയത്തിൽ ഒരു ലക്ഷം പേരെ (ഡൽഹിയിലെ ഗോവിന്ദരാജ ഉൾപ്പെടെ) നഷ്ടപ്പെട്ടു. പൃഥ്വിരാജ് തന്നെ കുതിരപ്പുറത്ത് രക്ഷപ്പെടാൻ ശ്രമിച്ചു, പക്ഷേ സരസ്വതി കോട്ടയ്ക്ക് സമീപം (ഒരുപക്ഷേ ആധുനിക സിർസ ) പിന്തുടർന്ന് പിടികൂടി. [49] തുടർന്ന്, ഘോറിലെ മുഹമ്മദ് ആയിരക്കണക്കിന് പ്രതിരോധക്കാരെ കൊന്നതിനു ശേഷം അജ്മീർ പിടിച്ചടക്കി, കൂടുതൽ പേരെ അടിമകളാക്കി, നഗരത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ നശിപ്പിച്ചു. [50]

പൃഥ്വിരാജിന്റെ പതനത്തെക്കുറിച്ച് ജെയിൻ വിവരിക്കുന്നു[തിരുത്തുക]

പതിനാലാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ജൈന പണ്ഡിതനായ മേരുതുങ്കയുടെ പ്രബന്ധ ചിന്താമണി പറയുന്നത് പൃഥ്വിരാജ് തന്റെ മന്ത്രിമാരിൽ ഒരാളുടെ ചെവി മുറിച്ചുമാറ്റി, ഗുരിദ് ആക്രമണകാരികളെ പ്രതികാരമായി തന്റെ ക്യാമ്പിലേക്ക് നയിച്ചു. മതപരമായ ഉപവാസത്തിന് ശേഷം പൃഥ്വിരാജ് ഗാ ഢനിദ്രയിലായിരുന്നു, അതിനാൽ എളുപ്പത്തിൽ പിടിക്കപ്പെട്ടു. [51]

15 നൂറ്റാണ്ടിലെ ജൈന പണ്ഡിതനായ നയചന്ദ്ര സൂരി എഴുതിയ ഹംമിര മഹകവ്യ ഇങ്ങനെ പറയുന്നു. തന്റെ ആദ്യ പരാജയത്തിനു ശേഷം, ഘുരിദ് രാജാവ് ഒരു അയൽ രാജാവിന്റെ പിന്തുണയോടെ ഒരു പുതിയ സൈന്യത്തെ ഡൽഹിയിലേക്ക് നയിച്ചു എന്ന് പറയുന്നു. യുദ്ധത്തിന് മുമ്പ് അദ്ദേഹം പൃഥ്വിരാജിന്റെ കുതിരപ്പടയാളികൾക്കും സംഗീതജ്ഞർക്കും സ്വർണ്ണ നാണയങ്ങൾ കൈക്കൂലി നൽകി. കുതിരകളുടെ യജമാനൻ പൃഥ്വിരാജിന്റെ കുതിരയെവാദ്യത്തിനനുസരിച്ച് നൃത്തം ചെയ്യാൻ പരിശീലിപ്പിച്ചിരുന്നു. പ്രഭാതത്തിന് തൊട്ടുമുമ്പ് പൃഥ്വിരാജ് ഉറങ്ങുകയായിരുന്നപ്പോൾ ചൗമന ക്യാമ്പ് ഗുരിഡുകൾ ആക്രമിച്ചു. പൃഥ്വിരാജ് കുതിരപ്പുറത്ത് രക്ഷപ്പെടാൻ ശ്രമിച്ചു, പക്ഷേ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഗീതജ്ഞർ വാദ്യം മുഴക്കി. കുതിര ചാടാൻ തുടങ്ങി, ആക്രമികൾ പൃഥ്വിരാജിനെ എളുപ്പത്തിൽ പിടികൂടി. [51]

മറ്റൊരു ജൈന ടെക്സ്റ്റ്, പ്രകാരം പ്രിഥ്വിരാജ പ്രബന്ധം, പൃഥ്വിരാജന്റെ മന്ത്രി കൈംബസ അവന്റെ കുന്തഭടൻ പ്രതാപസിംഹനും നല്ല ബന്ധത്തിൽ ആയിരുന്നില്ല. പ്രതാപസിംഹനെതിരെ കൈംബാസ ഒരിക്കൽ രാജാവിനോട് പരാതിപ്പെട്ടു, കൈമ്ബസൻ ഗുരിദുകളെ സഹായിക്കുന്നുവെന്ന് രാജാവിനെ ബോധ്യപ്പെടുത്തി. ക്ഷുഭിതനായ പൃഥ്വിരാജ് ഒരു രാത്രിയിൽ കൈംബാസയെ അമ്പുകൊണ്ട് കൊല്ലാൻ ശ്രമിച്ചു, പക്ഷേ അവസാനം മറ്റൊരാളെ കൊന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബാർഡ് ചന്ദ് ബലിദ്ദിക അദ്ദേഹത്തെ ഉപദേശിച്ചപ്പോൾ, രാജാവ് ബാർഡിനെയും മന്ത്രിയെയും പുറത്താക്കി. [39] ഡൽഹിയിലെ ഗുരിദ് അധിനിവേശ സമയത്ത്, പൃഥ്വിരാജ് പത്ത് ദിവസമായി ഉറങ്ങുകയായിരുന്നു. ഗുരിദുകൾ അടുത്തെത്തിയപ്പോൾ, അവന്റെ സഹോദരി അവനെ ഉണർത്തി: പൃഥ്വിരാജ് ഒരു കുതിരപ്പുറത്ത് ഓടിപ്പോകാൻ ശ്രമിച്ചു, പക്ഷേ കൈംബാസ തന്റെ കുതിരയെ ശല്യപ്പെടുത്താൻ ഇടയാക്കിയ ഒരു പ്രത്യേക ശബ്ദത്തെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞ് ഗുരീദുകളെ പിടികൂടാൻ സഹായിച്ചു. [52]

മരണം[തിരുത്തുക]

പ്രമാണം:Pritviraj Chauhan coins.jpg
പൃഥ്വിരാജ് ചൗഹാന്റെ നാണയങ്ങൾ

പൃഥ്വിരാജിനെ ചഹമന തലസ്ഥാനമായ അജ്മീറിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയതായി മിക്ക മധ്യകാല സ്രോതസ്സുകളും പ്രസ്താവിക്കുന്നു, അവിടെ മുഹമ്മദ് അദ്ദേഹത്തെ ഗുരിദ് സാമന്തനായി പുനഃസ്ഥാപിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടു. കുറച്ച് കഴിഞ്ഞ്, പൃഥ്വിരാജ് മുഹമ്മദിനെതിരെ മത്സരിച്ചു, രാജ്യദ്രോഹത്തിന് കൊല്ലപ്പെട്ടു. [50] ഇത് നാണയശാസ്ത്രപരമായ തെളിവുകളാൽ സ്ഥിരീകരിക്കപ്പെടുന്നു: പൃഥ്വിരാജ്, "മുഹമ്മദ് ബിൻ സാം" എന്നിവരുടെ പേരുകളുള്ള ചില 'കുതിര-ബുൾമാൻ' രീതിയിലുള്ള നാണയങ്ങൾ ഡൽഹി തുളസിയിൽ നിന്നാണ് പുറത്തിറക്കിയത്, [53] [54] മറ്റൊരു സാധ്യതയാണെങ്കിലും മുൻ ചഹമന പ്രദേശത്ത് സ്വന്തം നാണയങ്ങൾക്ക് കൂടുതൽ സ്വീകാര്യത ഉറപ്പുവരുത്താൻ ഗുരിഡുകൾ ആദ്യം ചഹമന രീതിയിലുള്ള നാണയങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ചു. [53] പൃഥ്വിരാജിന്റെ മരണശേഷം മുഹമ്മദ് ചഹമന രാജകുമാരൻ ഗോവിന്ദരാജയെ അജ്മീറിന്റെ സിംഹാസനത്തിൽ സ്ഥാപിച്ചു, ഇത് ഈ സിദ്ധാന്തത്തെ കൂടുതൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്നു. [54]

സാംസ്കാരിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

പത്മനാഭന്റെ മേൽനോട്ടത്തിൽ പണ്ഡിറ്റുകൾക്കും പണ്ഡിതന്മാർക്കും കവികൾക്കുമായി പൃഥ്വിരാജിന് ഒരു സമർപ്പിത ശുശ്രൂഷ ഉണ്ടായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ കൊട്ടാരത്തിൽ നിരവധി കവികളും പണ്ഡിതരും ഉണ്ടായിരുന്നു, അവരിൽ ഇവർ ഉൾപ്പെടുന്നു: [47]

  • ജയനക, പൃഥ്വിരാജ വിജയം എഴുതിയ ഒരു കവി-ചരിത്രകാരൻ
  • വിദ്യാപതി ഗൗഡ
  • വാഗീശ്വര ജനാർദന
  • വിശ്വരൂപ, ഒരു കവി
  • പൃഥ്വിഭട്ട, ഒരു രാജകീയ ബാർഡ് (ചില പണ്ഡിതന്മാർ ചന്ദ് ബർദായി എന്ന് തിരിച്ചറിഞ്ഞു)

ജൈന സന്യാസിമാരായ ജിനാപതി സൂരിയും പത്മപ്രഭയും തമ്മിൽ നരനയനയിൽ (അജ്മീറിനടുത്തുള്ള ആധുനിക നരേന) നടന്ന ഒരു സംവാദത്തെ ഖരതര-ഗച്ഛ-പട്ടാവലി പരാമർശിക്കുന്നു. ആ സമയത്ത് പൃഥ്വിരാജ് അവിടെ ക്യാമ്പ് ചെയ്തിരുന്നു. ജൈനപതിയെ പിന്നീട് അജ്മീറിലേക്ക് ഒരു ധനിക ജൈന വ്യാപാരി ക്ഷണിച്ചു. അവിടെ, പൃഥ്വിരാജ് അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു ജയപത്രം (വിജയത്തിന്റെ സർട്ടിഫിക്കറ്റ്) നൽകി. [15]

പൈതൃകം[തിരുത്തുക]

ലിഖിതങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

Find-spots of inscriptions from Prithviraj's reign, in present-day India

ചരിത്രകാരനായ ആർബി സിങ്ങിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, പൃഥ്വിരാജിന്റെ സാമ്രാജ്യം പടിഞ്ഞാറ് സത്‌ലജ് നദി മുതൽ കിഴക്ക് ബെത്വാ നദി വരെയും വടക്ക് ഹിമാലയൻ മലനിരകൾ മുതൽ തെക്ക് അബു പർവ്വതം വരെയും വ്യാപിച്ചു. അങ്ങനെ, ഇന്നത്തെ രാജസ്ഥാൻ, തെക്കൻ പഞ്ചാബ്, വടക്കൻ മധ്യപ്രദേശ്, പടിഞ്ഞാറൻ ഉത്തർപ്രദേശ് എന്നിവയുടെ ഭാഗങ്ങൾ ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. [55]

പൃഥ്വിരാജിന്റെ ഭരണകാലത്തെ ഏഴ് ലിഖിതങ്ങൾ മാത്രമേ ലഭ്യമായിട്ടുള്ളൂ; ഇവയൊന്നും രാജാവ് തന്നെ പുറപ്പെടുവിച്ചതല്ല: [1]

  • ബാർല അല്ലെങ്കിൽ ബദ്ല ലിഖിതം, 1177 CE (1234 VS )
  • ഫലോദി ലിഖിതം, 1179 CE (1236 VS): പൃഥ്വിരാജിന്റെ സാമന്തനായ രണക കട്ടിയ നൽകിയ ഗ്രാന്റുകൾ രേഖപ്പെടുത്തുന്നു. [56]
  • 1182 CE (1239 VS) ലെ മദൻപൂർ ലിഖിതങ്ങൾ
    • ലിഖിതം 1: ചന്ദേല ഭരണാധികാരി പരമാർദിയുടെ പ്രദേശം പൃഥ്വിരാജ് ആക്രമിച്ചതായി പരാമർശിക്കുന്നു [57]
    • ലിഖിതം 2: പൃഥ്വിരാജിന്റെ പിതാവ് ( സോമേശ്വര ), മുത്തച്ഛൻ ( അർനോരാജ ) എന്നിവരുടെ പേരുകൾ, കൂടാതെ അദ്ദേഹം ജെജകഭക്തി (ചണ്ഡേല പ്രദേശം) [57]
    • ലിഖിതം 3: ശിവന്റെ പേരുകൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു (ത്രയംബക, ചന്ദ്രശേഖര, ത്രിപുരാന്ത). [57]
  • ഉദയ്പൂർ വിക്ടോറിയ ഹാൾ മ്യൂസിയം ലിഖിതം, 1187 CE (1244 VS)
  • വിശാൽപൂർ (ടോങ്കിനടുത്തുള്ള ബിസൽപൂർ) ലിഖിതം, 1187 CE (1244 VS)

പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഇതിഹാസങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തെ ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രീയ കേന്ദ്രമായ ഡൽഹിയിലെ ഭരണാധികാരിയായി വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു ( അജ്മീറിനേക്കാൾ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ തലസ്ഥാനമായിരുന്നു). [58] ഉദാഹരണത്തിന്, അബുൽ ഫസലിന്റെ ഐൻ-ഇ-അക്ബാരി ചാഹമാന രാജവംശത്തെ അജ്മീറുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ല. [59] ഈ ഇതിഹാസങ്ങളിൽ പൃഥ്വിരാജിന് ദില്ലിയുമായുള്ള ബന്ധം ഇസ്ലാമിന് മുമ്പുള്ള ഇന്ത്യൻ ശക്തിയുടെ പ്രതീകമെന്ന നിലയ്ക്ക് കൂടുതൽ കരുത്തു പകർന്നു. [60]

ജനപ്രിയ സംസ്കാരത്തിൽ[തിരുത്തുക]

പൃഥ്വിരാജിന് സമർപ്പിച്ച സ്മാരകങ്ങൾ അജ്മീറിലും ഡൽഹിയിലും നിർമ്മിച്ചിട്ടുണ്ട്. [61] അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതത്തിൽ നിരവധി ഇന്ത്യൻ സിനിമകളും ടെലിവിഷൻ പരമ്പരകളും നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. : പൃഥ്വിരാജ് ചൗഹാൻ (1924), പൃഥ്വിരാജ് സംയൊഗിത (1929) (നാരായൻ റാവു. ഡി സർപോത്ദർ) പൃഥ്വിരാജ് (1931) - ആർ.എൻ. വൈദ്യ രചിച്ചത്, പൃഥ്വിരാജ് സംയൊഗിത (1933), പൃഥ്വിരാജ് സമ്യൊഗിത (1946)- നജാം നഖ്വി , സാമ്രാട്ട് പൃഥ്വിരാജ് ചൗഹാൻ (1959) - ഹർസുഖ് ജഗ്നേശ്വർ ഭട്ട്, പൃഥ്വിരാജ് (2021) -ചന്ദ്രപ്രകാശ് ദ്വിവേദി ; [62] [63] എന്നിവ അവയിൽ ചിലതാണ്. കൂടാതെ ഹിന്ദി ടെലിവിഷൻ സീരിയലുകളായ മെയിൻ ഡില്ലി ഹൂൺ (1998-1999), ധാർത്തി കാ വീർ യോദ്ധ പൃഥ്വിരാജ് ചൗഹാൻ (2006–2009). ഇന്ത്യൻ ആനിമേഷൻ ചിത്രമായ വീർ യോദ്ധ പൃഥ്വിരാജ് ചൗഹാൻ (2008) രാകേഷ് പ്രസാദ് പ്രകാശനം ചെയ്തു. പൃഥ്വിരാജും അമർ ചിത്ര കഥയിൽ (നമ്പർ 25) ഉൾപ്പെടുത്തിയ ആദ്യ ചരിത്ര വ്യക്തികളിൽ ഒരാളാണ്. [64] ഈ ആധുനിക പുനരാഖ്യാനങ്ങളിൽ പലതും പൃഥ്വിരാജിനെ കുറ്റമറ്റ നായകനായി ചിത്രീകരിക്കുന്നു, കൂടാതെ ഹിന്ദു ദേശീയ ഐക്യത്തിന്റെ സന്ദേശത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്നു. [65]

ഏജ് ഓഫ് എമ്പയേഴ്സ് II എച്ച്ഡി: ദി ഫോർഗട്ടൺ എന്ന വീഡിയോ ഗെയിം "പൃഥ്വിരാജ്" എന്ന പേരിൽ അഞ്ച് അധ്യായങ്ങളുള്ള പ്രചാരണം ഉൾക്കൊള്ളുന്നു.

അവലംബം[തിരുത്തുക]

  1. ↑ 1.0 1.1 Cynthia Talbot 2015, p. 38.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 R. B. Singh 1964, p. 162.
  3. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 37.
  4. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 50.
  5. ↑ 5.0 5.1 Dasharatha Sharma 1959, p. 69.
  6. ↑ 6.0 6.1 Dasharatha Sharma 1959, p. 72.
  7. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 18.
  8. ↑ R. B. Singh 1964, p. 156.
  9. ↑ 9.0 9.1 R. V. Somani 1976, p. 38.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 Dasharatha Sharma 1959, p. 73.
  11. ↑ R. B. Singh 1964, p. 163.
  12. ↑ R. B. Singh 1964, p. 164.
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 Dasharatha Sharma 1959, p. 74.
  14. ↑ R. B. Singh 1964, p. 167.
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 Cynthia Talbot 2015, p. 39.
  16. ↑ R. V. Somani 1976, p. 47.
  17. ↑ R. B. Singh 1964, p. 168.
  18. ↑ Dasharatha Sharma 1959, p. 75.
  19. ↑ R. V. Somani 1976, p. 55.
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 20.3 Dasharatha Sharma 1959, p. 76.
  21. ↑ R. B. Singh 1964, p. 170.
  22. ↑ R. B. Singh 1964, p. 171.
  23. ↑ Dasharatha Sharma 1959, pp. 76–77.
  24. ↑ R. B. Singh 1964, pp. 172–73.
  25. ↑ Dasharatha Sharma 1959, pp. 78–79.
  26. ↑ 26.0 26.1 Cynthia Talbot 2015, pp. 13–20.
  27. ↑ Dasharatha Sharma 1959, p. 79.
  28. ↑ R. B. Singh 1964, p. 179.
  29. ↑ Dasharatha Sharma 1959, p. 80.
  30. ↑ Konstantin S Nossov 2012, p. 53.
  31. ↑ R. V. Somani 1976, p. 57.
  32. ↑ R. V. Somani 1976, pp. 33–34.
  33. ↑ R. V. Somani 1976, pp. 40–42.
  34. ↑ 34.0 34.1 R. V. Somani 1976, p. 41.
  35. ↑ 35.0 35.1 35.2 Dasharatha Sharma 1959, pp. 80–81.
  36. ↑ R. B. Singh 1964, pp. 183–84.
  37. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 29.
  38. ↑ 38.0 38.1 38.2 38.3 R. B. Singh 1964, pp. 186–88.
  39. ↑ 39.0 39.1 Cynthia Talbot 2015, p. 53.
  40. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 51.
  41. ↑ R. B. Singh 1964, p. 189.
  42. ↑ Dasharatha Sharma 1959, p. 81.
  43. ↑ 43.0 43.1 Dasharatha Sharma 1959, p. 82.
  44. ↑ Dasharatha Sharma 1959, pp. 82–84.
  45. ↑ 45.0 45.1 45.2 Satish Chandra 2006, p. 25.
  46. ↑ 46.0 46.1 Dasharatha Sharma 1959, p. 84.
  47. ↑ 47.0 47.1 Dasharatha Sharma 1959, p. 88.
  48. ↑ 48.0 48.1 48.2 Dasharatha Sharma 1959, p. 85.
  49. ↑ Dasharatha Sharma 1959, p. 86.
  50. ↑ 50.0 50.1 Dasharatha Sharma 1959, p. 87.
  51. ↑ 51.0 51.1 Cynthia Talbot 2015, p. 52.
  52. ↑ Cynthia Talbot 2015, pp. 54-55.
  53. ↑ 53.0 53.1 Cynthia Talbot 2015, p. 45.
  54. ↑ 54.0 54.1 R. B. Singh 1964, pp. 208–09.
  55. ↑ R. B. Singh 1964, p. 182.
  56. ↑ R. V. Somani 1976, pp. 43–44.
  57. ↑ 57.0 57.1 57.2 R. V. Somani 1976, p. 48.
  58. ↑ Cynthia Talbot 2015, pp. 6–7.
  59. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 73.
  60. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 26.
  61. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 265.
  62. ↑ Ashish Rajadhyaksha & Paul Willemen 1999.
  63. ↑ The Hindu 2019.
  64. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 266.
  65. ↑ Cynthia Talbot 2015, p. 267.

ഗ്രന്ഥസൂചിക[തിരുത്തുക]

ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ[തിരുത്തുക]

"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=പൃഥ്വിരാജ്_ചൗഹാൻ&oldid=3649226" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്