വ്രതം (ഹൈന്ദവം)

മനസ്സ് ദുഷിച്ച ചിന്തകൾക്ക് വശംവദമായി ദുർമാർഗ്ഗത്തിലൂടെ സഞ്ചരിക്കാതിരിക്കാനായി മനസ്സ്, വാക്ക്, ശരീരം എന്നിവയാൽ ദൈവത്തെ ചിട്ടപ്രകാരം ആരാധിക്കുകയെന്നതാണ് വ്രതാനുഷ്ടാനത്തിന്റെ പരമമായ ലക്ഷ്യം. ഒപ്പം മറ്റുള്ളവരുടെ വിശപ്പ് നമ്മളും അനുഭവിച്ചു അറിയുക എന്ന തത്ത്വവും ഇതിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. മാത്രമല്ല ഉപവാസമിരുന്നാൽ ശരീരത്തിലെ ദഹനേന്ദ്രിയങ്ങൾക്ക് അൽപ്പം വിശ്രമവും ലഭിക്കുന്നുവെന്നാണു വിശ്വാസം. വ്രതങ്ങളിൽ ഏകാദശി, ഷഷ്ടി, പ്രദോഷം, അമാവാസി, പൌർണ്ണമി, നവരാത്രി, ശിവരാത്രി, ശബരിമല മണ്ഡലകാലം, തിരുവാതിര, തിങ്കളാഴ്ച വ്രതം എന്നിങ്ങനെ പലതുണ്ട്. സ്ത്രീ-പുരുഷഭേദമില്ലാതെ ബാലവൃദ്ധ ഭേദമില്ലാതെ കുടുംബത്തിലെ എല്ലാവരും വ്രതാനുഷ്ടാനങ്ങൾ ഒരു ശീലമാക്കിയാൽ സകുടുംബ ഐശ്വര്യം ഉണ്ടാകുമെന്നാന് ഹൈന്ദവവിശ്വാസം. വ്രതമെടുക്കുന്നവർ അരി ഗോതമ്പ് തുടങ്ങിയ ധാന്യഭക്ഷണം, മാംസാഹാരം, മദ്യപാനം പുകവലി തുടങ്ങി ലഹരി ഉപയോഗം, അമിത സംസാരം, പരദ്രോഹചിന്ത എന്നിവ ഒഴിവാക്കുകയും; കിടക്ക ഉപയോഗിക്കാതെ ഉറങ്ങുകയും ചെയ്യണമെന്നാണ് വിധി. എന്നാൽ പഴങ്ങൾ, കരിക്കിൻവെള്ളം, ശുദ്ധജലം എന്നിവ ഉപയോഗിക്കാം. കൂടാതെ ക്ഷേത്രദർശനവും നാമജപവും പാവപെട്ടവർക്ക് അന്നദാനം, വസ്ത്രം മുതലായവ ദാനം നടത്തുകയും, സ്ത്രീകളെ ബഹുമാനിക്കുകയും ചെയ്യണം എന്നാണ് പൊതുവായ താന്ത്രിക വിധി. ഓരോരോ വ്രതങ്ങൾക്കും വ്യത്യസ്തമായ ഉദ്ദേശവും ഫലസിദ്ധിയുമുണ്ട്.

പക്ഷവ്രതങ്ങൾ

ഏകാദശിവ്രതം

ഏകാദശിവ്രതാനുഷ്ഠാനം പൊതുവിൽ എല്ല്ലാദേവന്മാർക്കും പ്രത്യേകിച്ച് വിഷ്ണുവിനും പ്രീതികരമാണ്.ഇഹലോകസുഖവും പരലോകസുഖവും ഫലം. സൂര്യോദയത്തിന്ന് ദശമിസംബന്ധമുള്ള ഏകാദശിയാണ് ഭൂരിപക്ഷ ഏകാദശി. ദ്വാദശീ സംബന്ധമായ ഏകാദശി "ആനന്ദപക്ഷം" എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ഇവയെ പിതൃപക്ഷമെന്നും ദേവപക്ഷമെന്നും പറയാറുണ്ട്. പൈതൃകകർമ്മങ്ങൾക്ക് ദശമിസംബന്ധമുള്ള ഏകാദശിയാണ് വിശേഷം. ദ്വാദശീ സംബന്ധമുള്ളത് ദേവപ്രീതികരമായി പറയപ്പെടുന്നു.

• നിയമങ്ങൾ

ശാല്യന്നം (അരിഭക്ഷണം) ഭക്ഷിക്കരുത്. ദശമിയും ദ്വാദശിയും ഒരിക്കലൂണ്. ഏകാദശിനൾ (ശുദ്ധോപവാസം) പൂർണ്ണ ഉപവാസം അനുഷ്ടിക്കണം. ഇങ്ങനെ മൂന്ന് രാത്രി ഊണുപേക്ഷിക്കണം. പകലുറങ്ങരുത്. ശുദ്ധോപവാസദിവസം തുളസീതീർത്ഥം സേവിക്കാം. ഏകാദശീവ്രതം പാരണക്ക് ശേഷം മാത്രമേ പൂർത്തിയാകൂ. ഭജന, സത്സംഗം, പുണ്യക്ഷേത്രദർശനം ഇവ നടത്തി ദ്വാദശിനാൾ പാരണ കഴിച്ചു വ്രതം അവസാനിപ്പിക്കണം. വെളുത്തപക്ഷം ഏകാദശിയാണു ഉത്തമം. ഏകാദശീ വ്രതം എടുത്തയാൾ പകൽ ഉറങ്ങാൻ പാടില്ല.

• ഹരിവാസരം

ഏകാദശിയുടെ അന്ത്യഖണ്ഡവും (തിഥിയുടെ അവസാന നാലിലൊന്ന്)15നാഴികയും(ഒരു നാഴിക =24/60=2/5മണിക്കൂർ=40മിനിറ്റ്) ദ്വാദശിയുടെ ആദ്യ15 നാഴികയും ഉൾപ്പെട്ട 30നാഴികക്ക് ഹരിവാസരം എന്നറിയപ്പെടുന്നു. എല്ലാ ഏകാദശീ വ്രതങ്ങളും പ്രാധാന്യമുള്ളവ തന്നെ ആണെങ്കിലും വൈകുണ്ഠൈകാദശി, ശയനൈകാദശി, ഉത്ഥാനൈകാദശി എന്നിവയും കേരളത്തിൽ ഗുരുവായൂർ ഏകാദശി , തിരുവില്വാമല, നെല്ലുവായ്, തൃപ്രയാർ, കടവല്ലൂർ എന്നീക്ഷേത്രങ്ങളീലെ ഏകാദശിയും അധികം പ്രധാനമാണ്. എല്ലാ വ്രതങ്ങളും അനുഷ്ഠിക്കുന്നതുകൊണ്ട് ശ്രേയസ്സുണ്ടാകും എന്നാൽ ഏകാദശിവ്രതം അനുഷ്ഠിക്കാതിരുന്നാൽ ദോഷമുണ്ട്.

• ദ്വാദശി

എകാദശി വ്രതത്തിനുശേഷം ദ്വാദശി വിശിഷ്ടമാണ്. ശ്രാവണദ്വാദശിയും വൈശാഖദ്വാദശിയും അധികം പ്രധാനം.

ഷഷ്ടിവ്രതം

സന്താനശ്രേയസ്സിനും സുബ്രമണ്യപ്രീതിക്കും അനുഷ്ടിക്കുന്ന വ്രതം. ഉദയാല്പരം ആറു നാഴികയുള്ള വെളുത്ത ഷഷ്ടിയാണ് വ്രതം. കന്നിയിലെ ഹലഷഷ്ടി, തുലാത്തിലെ സ്കന്ദഷഷ്ടി, വ്രുശ്ചികത്തിലെ വെളുത്തഷഷ്ടി, ധനുവിലെ ചമ്പാഷഷ്ടി, കുംഭത്തിലെ കറുത്തഷഷ്ടി മുഖ്യം.

പ്രദോഷം

ത്രയോദശിതിഥിയിൽ സായം സന്ധ്യയുടെ ആരംഭമാണ് പ്രദോഷമെന്നു അറിയപ്പെടുന്നത്. അതിൽ അസ്തമയത്തിനു തൊട്ടുപിമ്പുള്ള വേളയാണ് പ്രദോഷസമയം. ശിവപ്രീതിക്കായി അനുഷ്ടിക്കുന്ന വ്രതമാണ്. ആ സമയത്ത് മനുഷ്യൻ മാത്രമല്ല വിഷ്ണു മുതലായ ദേവന്മാരും പ്രദോഷരുദ്രനെ സേവിക്കുന്നു. പ്രദോഷനൃത്തോത്സുകരാകുന്നു. ദേവിയുടെ സന്തോഷത്തിനായി ദേവിയെ പീഠത്തിലിരുത്തി നടരാജരാജൻ നൃത്തം ചെയ്യുന്ന സമയമാണിത്. പ്രാതസ്നാനശേഷം ശുഭവസ്ത്രം, ഭസ്മലേപനം, രുദ്രാക്ഷമാല ഇവ ധരിച്ച് നമഃശിവായ മന്ത്രജപവും ഉപവാസവുമായി കഴിയുന്നു.

അമാവാസി വ്രതം

പിതൃപ്രീതിക്കു-സമ്പത്ത്, ആരോഗ്യം, സന്താനപുഷ്ടി ഇവയും ഫലം.രാവിലെ പുണ്യതീർത്ഥസ്നാനം, പിതൃബലി സമർപ്പനം, ഒരിക്കലൂണ് ഇവ വേണം.

പൌർണ്ണമി

ദേവീപ്രീതിക്കു വേണ്ടി ഒരിക്കലൂണ്, പുലർച്ചെ കുളി, ക്ഷേത്രദർശനം എന്നിവ പ്രധാനം.

അഷ്ടമിവ്രതം

ശിവപ്രീതികരം. ഏകാദശിപോലെ നോൽക്കുന്നു. വൈക്കത്ത് ശ്രീകോവിലിൽ വൃശ്ചികമാസത്തിലെ അഷ്ടമിക്കാണ് വ്യാഘ്രപാദമഹർഷിക്ക് പ്രത്യക്ഷമായി കാണാനായത് എന്നതിനാൽ വൈക്കത്ത് പ്രധാനം.

ആഴച വ്രതങ്ങൾ

അർക്കവ്രതം

സർവ്വവേദസ്വരൂപനും പ്രപഞ്ചധാരിയും ജഗദാധാരവുമായ ആദിത്യനെ ഉദ്ദേശിച്ച് ആചരിച്ചുവരുന്ന വ്രതമാണ് ഇത്. ഞായറാഴ്ച ഉദയത്തിനുമുമ്പ് എഴുന്നേറ്റ് കുളിച്ച് മൗനമായി ഗായത്രീമന്ത്രജപത്തോടുകൂടി ഹിരണ്യഗർഭനായ സൂര്യനെ ഉപാസിക്കണം. സൂര്യസ്തോത്രങ്ങൾ ചൊല്ലുകയും ആകാം.ഞായറാഴച ഒരുനീരം മാത്രം ആഹാരം കഴിക്കാം. സൂര്യാസ്തമയത്തിനുശേഷം ഉപവാസം വേണം. ജനങ്ങൾക്ക് ധർമ്മവൃദ്ധിയും സർവ്വപാപഹരവുമാണ് അർക്കവ്രതം.

സോമവാരവ്രതം (തിങ്കളാഴ്ച ഒരിക്കൽ)

പെൺകുട്ടികൾ ഇഷ്ടവരപ്രാപ്തിക്കും സുമംഗലികൾ ദീർഘസൗമംഗല്യത്തിനും അനുഷ്ഠിക്കുന്ന പ്രധാന വ്രതമാണ് സോമവാരവ്രതം. ഇത് തിങ്കളാഴചനോമ്പ് എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു.

.ഭർത്താവിന്റെ ആയുസ്സിനും യശസ്സിനും സുഖദാമ്പത്യത്തിനും വേണ്ടി സ്ത്രീകൾ മാത്രമേ തിങ്കളാഴ്ചവ്രതം പതിവുള്ളു.

വ്യാഴാഴ്ച ഒരിക്കൽ

വിദ്യക്ക് പ്രധാനം. നോമ്പായി ആചരിക്കുന്നു.ബൃഹസ്പതി, മഹാവിഷ്ണു എന്നിവർ പൂജ്യർ.

ശനിയാഴ്ച ഒരിക്കൽ

ശാസ്താവിന് മുഖ്യം , രോഗമുക്തി,ഫലം.

വാർഷിക വ്രതങ്ങൾ

നവരാത്രി വ്രതം

നവരാത്രികാലം വ്രതമായി ആചരിക്കാറുണ്ട്. പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്രമോദി നവരാത്രിവ്രതോപാസകണാണ്

ശിവരാത്രി

മറ്റുവ്രതങ്ങൾ ഒന്നും അനുഷ്ഠിക്കാത്തവർ ശിവരാത്രിവ്രതം മാത്രം അനുഷ്ഠിച്ചാൽ സകലവ്രതങ്ങളൂം അനുഷ്ഠിച്ച ഫലം ഉണ്ടത്രേ!

തിരുവാതിര നോമ്പ്

ഉമാമഹേശ്വരപ്രീതിയെ ഉദ്ദേശിച്ചുഌഅ വ്രതമാണ് ആർദ്രാ വ്രതം അഥവാ തിരുവാതിരനോമ്പ്. മാർഗ്ഗശീർഷ (വൃശ്ചികത്തിലെ കറുത്തവാവിനുശേഷം പ്രഥമമുതൽ ധനുവിലെ കറുത്തവാവുവരെ)ആർദ്രാ നാൾ ആണ് മഹേശ്വരന്റെ പിറന്നാൾ.അന്ന് മിക്കവാറും വെളുത്തവാവ് ആയിരിക്കും. കേരളത്തിൽ ധനുവിലെ തിരുവാതിര എന്നേ നോക്കാറുള്ളൂ. ഭക്തന്മാർ ആർദ്രാ ജാഗരണം, ആർദ്രാ വ്രതം, ആർദ്രാ ദർശനം എന്നിവ ആചരിക്കുന്നു. തിരുവാതിര പകലുള്ള നാൾ വ്രതം, രാത്രി ഉള്ള ദിവസം ജാഗരണം.രാത്രി ആർദ്രാ ദർശനം. ഇതാണ് ക്രമം ആർദ്രാ വ്രതത്തിന് ശാല്യന്നം പാടില്ല.നൈവിളക്ക് വെച്ച ആർദ്രാ ദർശനം പാപപരിഹാരമാണ്. ചിദംബരത്ത് പ്രധാനം. മാർഗ്ഗശീർഷ മാസം തുടങ്ങുന്നതോടെ സ്ത്രീകൾ രാവിലെ തുടിച്ചുകുളിയും തിരുവാതിർക്കളിയും. ഫലമൂലങ്ങളൂം മാത്രം കഴിച്ചു ഉപവാസം എന്നിവ ആരംഭിക്കുന്നു.

അഷ്ടമിരോഹിണി

കൃഷ്ണനായി അവതരിച്ച ചിങ്ങമാസത്തിലെ അഷ്ടമിയും രോഹിണിയും ചേർന്ന ദിവസം ഉപവസിച്ച അർദ്ധരാത്രി ചന്ദ്രനുദിക്കും വരെ ഭവവാന്റെ അവതാരം പ്രതീക്ഷിച്ചിരിക്കണം ചന്ദ്രനുദിച്ചാൽ പൂജ കഴിച്ച പാരണ ആകാം. പകൽ ശാല്യന്നം പാടില്ല.

ശ്രാവണി ഉപാകർമ്മം

ധർമ്മത്തിലേക്ക് അടുപ്പിക്കുന്നതും ധർമ്മരക്ഷാപ്രതിജ്ഞ പുതുക്കുന്നതുമായ ഈ പുണ്യദിനത്തിൽ പൂണൂൽ ധരിക്കുന്നതും രാഖി ബന്ധിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. 'രക്ഷാബന്ധനം' എന്നപേരിൽ ദേശീയമായാചരിക്കുന്നതും ശ്രാവണി ഉപാകർമ്മത്തിന്റെ ജനകീയ രൂപമാണ്.

ഇതും കാണുക

• വ്രതം (ഇസ്‌ലാമികം)
• വ്രതം (ക്രിസ്തീയം)

അവലംബം

• Ref; Collection of Rituals by Dr.K.Aravindakshan