ഹിന്ദുമതം അറബ് രാജ്യങ്ങളിൽ

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

19-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ പകുതി മുതൽ അറബ് ലോകത്ത് ഹിന്ദുമതം കണ്ടെത്താൻ കഴിയും. വിവിധ മതങ്ങളിൽപ്പെട്ട ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ഇന്ത്യൻ പ്രവാസികൾ പേർഷ്യൻ ഗൾഫിലെ അറബ് രാജ്യങ്ങളിൽ താമസിക്കുകയും ജോലി ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. അവരിൽ പലരും ഹിന്ദുക്കളാണ്. പേർഷ്യൻ ഗൾഫിന് ചുറ്റുമുള്ള എണ്ണ സമ്പന്ന രാജ്യങ്ങളിലേക്ക് ഇന്ത്യക്കാരും നേപ്പാളികളുമായ പ്രവാസികളും ജോലിക്കാരും കുടിയേറിയതിനെ തുടർന്നാണ് ഹിന്ദുമതം ഇവിടേക്ക് വന്നത്.

ബഹ്റൈൻ, യുണൈറ്റഡ് അറബ് എമിറേറ്റ്സ്, യെമൻ, ഒമാൻ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ഹൈന്ദവ ക്ഷേത്രങ്ങൾ നിർമ്മിച്ചിട്ടുണ്ട്. [1]

ജനസംഖ്യാശാസ്ത്രം[തിരുത്തുക]

മിഡിൽ ഈസ്റ്റേൺ രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിലെ ഹിന്ദുക്കളുടെ വിതരണം

  യുഎഇ (32.2%)
  സൌദി അറേബ്യ (14.7%)
  കുവൈറ്റ് (13.9%)
  ഖത്തർ (11%)
  യെമൻ (10%)
  ഒമാൻ (9%)
  ബഹ്റൈൻ (5.4%)
  തുർക്കി (2.8%)
  ജോർദാൻ (0.3%)
  ഇസ്രായേൽ (0.3%)
  ലെബനൻ (0.2%)
മദ്ധ്യപൂർവേഷ്യയിലെ രാജ്യം തിരിച്ചുള്ള ഹിന്ദു ജനസംഖ്യ
രാജ്യം ജനസംഖ്യ (2020E) ഹിന്ദുക്കളുടെ ശതമാനം മൊത്തം ഹിന്ദു ജനസംഖ്യ
യുണൈറ്റഡ് അറബ് എമിറേറ്റ്സ് 9,869,000 10% [2] [3] 986,900
സൗദി അറേബ്യ 34,719,000 1.3% [4] [5] 451,347
കുവൈറ്റ് 4,259,500 10% [6] 425,950
ഖത്തർ 2,113,000 15.9% [7] [8] 335,967
യെമൻ 29,710,300 1% [9] 297,103
ഒമാൻ 5,081,600 5.5% [10] [11] [12] 279,488
ബഹ്റൈൻ 1,690,900 9.8% [13] [14] 165,708
തുർക്കി 84,339,067 0.1% [15] [16] 84,340
ജോർദാൻ 10,185,500 0.1% [17] 10,186
ഇസ്രായേൽ 8,639,800 0.1% [18] 8,640
ലെബനൻ 6,830,600 0.1% [19] [20] 6,830
ആകെ 197,438,267 1.6 3,062,645
പശ്ചിമേഷ്യയിലെ ഹിന്ദു ജനസംഖ്യ
പ്രദേശം മൊത്തം ജനസംഖ്യ ഹിന്ദുക്കൾ ഹിന്ദുക്കളുടെ % മൊത്തം ഹിന്ദുക്കളുടെ %
മദ്ധ്യേഷ്യ 92,019,166 149,644 0.163% 0.016%
പൂർവ്വേഷ്യ 1,527,960,261 130,631 0.009% 0.014%
പശ്ചിമേഷ്യ 274,775,527 3,187,673 1.5% 0.084%
ദക്ഷിണേഷ്യ 1,437,326,682 1,068,728,901 70.05% 98.475%
തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ 571,337,070 6,386,614 1.118% 0.677%
ആകെ 3,903,418,706 1,074,728,901 26.01% 99.266%

ലെവന്റ്, നോർത്ത് ആഫ്രിക്ക എന്നീ രാജ്യങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ മറ്റ് അറബ് രാജ്യങ്ങളിലെ ഹിന്ദുക്കളുടെ എണ്ണം തുച്ഛമാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു.  ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിൽ ഏതെങ്കിലും ഹിന്ദു ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടോ എന്നറിയില്ല. 

ചരിത്ര പശ്ചാത്തലം[തിരുത്തുക]

അറബ് നാവികർ ക്രിസ്തുവർഷം ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടിന് മുമ്പ് പടിഞ്ഞാറൻ ഇന്ത്യൻ തുറമുഖങ്ങളുമായി വ്യാപാരം നടത്താൻ തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ മൺസൂൺ കാറ്റ് ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. 711-ൽ ഒരു അറബ് സൈന്യം സിന്ധ് കീഴടക്കുകയും ആറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ അറബ് വ്യാപാരികൾ കേരളത്തിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കുകയും ചെയ്തു. എതിർ ദിശയിൽ, മധ്യകാല ഗുജറാത്തികളും കച്ചികളും മറ്റ് ഇന്ത്യക്കാരും ഹോർമുസ്, സലാല, സൊകോത്ര, മൊഗാദിഷു, മെർക്ക, ബരാവ, ഹോബിയോ, മസ്‌കറ്റ്, ഏദൻ എന്നിവയുൾപ്പെടെ അറബ്, സൊമാലിയൻ തുറമുഖങ്ങളുമായി വിപുലമായി വ്യാപാരം നടത്തി. 15-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തിൽ പോർച്ചുഗീസുകാർ അവരെ ബലപ്രയോഗത്തിലൂടെ മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്നതുവരെ ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്ര വ്യാപാരത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും കയ്യാളിയിരുന്നത് അറബ് വ്യാപാരികൾ ആയിരുന്നു. സുഡാൻ പോലുള്ള അറബ് രാജ്യങ്ങളിൽ സൈന്യത്തിലോ സിവിൽ സർവീസിലോ സേവനമനുഷ്ഠിച്ച നിരവധി ഇന്ത്യക്കാർ ബ്രിട്ടീഷ് സാമ്രാജ്യത്തിന് കീഴിൽ ഇന്ത്യ-അറേബ്യ ബന്ധം പുതുക്കി. 1507 ൽ കച്ചിൽ നിന്നാണ് ഹിന്ദുമതം ആദ്യമായി മസ്‌കറ്റിലെത്തിയത്. പേർഷ്യൻ ഗൾഫിലെ അറബ് രാഷ്ട്രങ്ങളിലേക്കുള്ള ഇന്ത്യൻ കുടിയേറ്റത്തിന്റെ ഇപ്പോഴത്തെ തരംഗം ഏകദേശം 1960 കളിലാണ് ആരംഭിക്കുന്നത്. മിഡിൽ ഈസ്റ്റിൽ അതിവേഗം വളരുന്ന മതങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ഹിന്ദുമതം.[21] പ്രധാനമായും ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിൽ നിന്നുള്ള കുടിയേറ്റം മൂലമാണ് ഈ വളർച്ച.

2001-ൽ, ബെൽജിയൻ സ്പീലിയോളജിസ്റ്റുകൾ യെമനിലെ സോകോത്ര ദ്വീപിൽ നിന്ന് ധാരാളം ലിഖിതങ്ങളും ഡ്രോയിംഗുകളും പുരാവസ്തുക്കളും കണ്ടെത്തി. [22] [23] ബിസി ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ എ ഡി ആറാം നൂറ്റാണ്ട് വരെ ദ്വീപ് സന്ദർശിച്ച നാവികർ അവശേഷിപ്പിച്ച ആ ലിഖിതങ്ങൾ ഭൂരിഭാഗവും ഇന്ത്യൻ ബ്രാഹ്മി ലിപിയിലാണ് എഴുതിയിരിക്കുന്നത്. [24]

ഈജിപ്ത്[തിരുത്തുക]

ഈജിപ്തിൽ ഇന്ത്യക്കാരുടെ ഒരു ചെറിയ സമൂഹമുണ്ട്, അവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും ഹിന്ദുമത അനുയായികളാണെന്ന് അനുമാനിക്കപ്പെടുന്നു. [25]

ഇസ്രായേൽ[തിരുത്തുക]

ഇസ്രായേലിൽ ഇന്ത്യക്കാരുടെ ഒരു ചെറിയ സമൂഹമുണ്ട്, അവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും ഹിന്ദുക്കളാണ്.

ലിബിയ[തിരുത്തുക]

ലിബിയയിലെ [26] ഇന്ത്യൻ സമൂഹത്തിൽ ഏകദേശം പതിനായിരത്തോളം (2007 ൽ) ആളുകളുണ്ട്, അവരിൽ പലരും ഹിന്ദുക്കളായിരിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്.

ഒമാൻ[തിരുത്തുക]

മിഡിൽ ഈസ്റ്റിലെ ഏറ്റവും പഴക്കം ചെന്ന ഹിന്ദു ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഓൾഡ് മസ്‌കറ്റിലെ ശിവക്ഷേത്രം.

ഒമാനിൽ കുടിയേറ്റക്കാരായ ഹിന്ദു ന്യൂനപക്ഷമുണ്ട്. 20-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഹിന്ദുക്കളുടെ എണ്ണം കുറഞ്ഞുവെങ്കിലും അത് ഇപ്പോൾ സ്ഥിരതയുള്ളതാണ്. 1507 ൽ കച്ചിൽ നിന്നാണ് ഹിന്ദുമതം ആദ്യമായി മസ്‌കറ്റിലെത്തിയത്. യഥാർത്ഥ ഹിന്ദുക്കൾ കച്ചി ഭാഷയാണ് സംസാരിച്ചിരുന്നത്. പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ഒമാനിൽ കുറഞ്ഞത് 4,000 ഹിന്ദുക്കളെങ്കിലും ഉണ്ടായിരുന്നു. 1900 ആയപ്പോഴേക്കും അവരുടെ എണ്ണം 300 ആയി കുറഞ്ഞു. 1895-ൽ മസ്‌കറ്റിലെ ഹിന്ദു കോളനി ഇബാദികളുടെ ആക്രമണത്തിനിരയായി. സ്വാതന്ത്ര്യം ലഭിക്കുമ്പോൾ ഏതാനും ഡസൻ ഹിന്ദുക്കൾ മാത്രമാണ് ഒമാനിൽ അവശേഷിച്ചത്. അൽ-വാൽജത്തിന്റെയും അൽ-ബനിയന്റെയും ചരിത്രപരമായ ഹിന്ദു ക്വാർട്ടേഴ്‌സ് ഇപ്പോൾ ഹിന്ദുക്കൾ കൈവശപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ല. വിസൂമൽ ദാമോദർ ഗാന്ധി (ഔലാദ് കാര), ഖിംജി രാംദാസ്, ധൻജി മൊറാർജി, രത്താൻസി പുരുഷോത്തം, പുരുഷോത്തം തോപ്രാനി എന്നിവരാണ് കുടിയേറ്റക്കാരായ ഹിന്ദുക്കളിൽ (കച്ചി) ഏറ്റവും പ്രമുഖരായത്. [27] മസ്‌കറ്റിന്റെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറുള്ള സോഹാറിലാണ് ഏക ഹിന്ദു ശ്മശാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.

ക്ഷേത്രങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

മഅ്ബാദ് അൽ ബനിയൻ, ബൈത്ത് അൽ പിർ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ഒരിക്കൽ സ്ഥിതി ചെയ്തിരുന്ന ഹിന്ദു ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഇപ്പോൾ നിലവിലില്ല. ഇപ്പോൾ നിലവിലുള്ള ഹിന്ദു ക്ഷേത്രങ്ങൾ മസ്കറ്റ് ശിവ ക്ഷേത്രം സമുച്ചയം (പ്രാദേശികമായി മോത്തീശ്വർ മന്ദിർ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നു) [28] ദർസൈത്തിലെ കൃഷ്ണ ക്ഷേത്രം എന്നിവയാണ്. [29]

ഖത്തർ[തിരുത്തുക]

ഖത്തറിൽ ജനസംഖ്യയുടെ 15.1% ഹിന്ദുക്കളാണ്. രാജ്യത്ത് 422,118 ഹിന്ദുക്കൾ ഉണ്ടെന്നാണ് കണക്ക്. [30] [31] പല ഹിന്ദുക്കളും തെക്ക്, തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യയിൽ നിന്നുള്ളവരാണ്. [32] [33]

സൗദി അറേബ്യ[തിരുത്തുക]

സൗദി അധികാരികൾ ഹൈന്ദവ ചിഹ്നങ്ങളെ വിഗ്രഹങ്ങളായി വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നു. സുന്നി ഇസ്ലാമിൽ വിഗ്രഹാരാധനയെ ശക്തമായി അപലപിക്കുന്നു. വിഗ്രഹാരാധകരുടെ മതപരമായ ആചാരത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ സൗദി അധികാരികളുടെ കർക്കശമായ നിലപാടിന്റെ അടിസ്ഥാനം ഇതാണ്. [34]

തുർക്കി[തിരുത്തുക]

തുർക്കിയിൽ 100 കുടുംബങ്ങളുള്ള 300 പേരുള്ള ഇന്ത്യൻ പ്രവാസികളുടെ ഒരു ചെറിയ സമൂഹമുണ്ട്, അതിൽ മിക്കവാറും എല്ലാവരും ഹിന്ദുമതം പിന്തുടരുന്നു.

യുണൈറ്റഡ് അറബ് എമിറേറ്റ്സ്[തിരുത്തുക]

യുണൈറ്റഡ് അറബ് എമിറേറ്റ്സിലെ (യുഎഇ) ദക്ഷിണേഷ്യക്കാർ രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും വലിയ വംശീയ വിഭാഗമാണ്. [35] 2017 ൽ യുഎഇയിലുള്ള 2 ദശലക്ഷം ഇന്ത്യൻ കുടിയേറ്റക്കാർ (കൂടുതലും തെക്കേ ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളായ കേരളം, ആന്ധ്രാപ്രദേശ്, തീരദേശ കർണാടക, തമിഴ്നാട് എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ) എമിറേറ്റ്സ് മൊത്തം ജനസംഖ്യയുടെ 28% വരുമെന്നാം കണക്കാക്കിയിരിക്കുന്നത് [36] യുഎഇയിലെ ഏറ്റവും വലിയ മൂന്ന് നഗരങ്ങളായ അബുദാബി, ദുബായ്, ഷാർജ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് ഭൂരിഭാഗം ഇന്ത്യക്കാരും താമസിക്കുന്നത്. ഏകദേശം 2 ദശലക്ഷം കുടിയേറ്റക്കാരിൽ 1 ദശലക്ഷം പേർ കേരളത്തിൽ നിന്നും 450,000 പേർ തമിഴ്‌നാട്ടിൽ നിന്നുമാണ്. യുഎഇയിലെ ഇന്ത്യൻ കുടിയേറ്റക്കാരുടെ ജനസംഖ്യ 1975-ൽ 170,000 ആയിരുന്നത് 1999-ൽ 750,000 ആയി ഉയർന്നു. 2009 ആയപ്പോഴേക്കും ഇത് 2 ദശലക്ഷം ആയി ഉയർന്നു. യുഎഇയിലെ ഭൂരിഭാഗം ഇന്ത്യക്കാരും (ഏകദേശം 50%—2011-ൽ 883,313) ദക്ഷിണേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനമായ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ളവരാണ്, തൊട്ടുപിന്നാലെ തമിഴ്‌നാട്ടിൽ നിന്നുള്ള കുടിയേറ്റക്കാരും. യുഎഇയിലേക്കുള്ള ഇന്ത്യൻ കുടിയേറ്റക്കാരിൽ ഭൂരിഭാഗവും മുസ്ലീം (50%), ക്രിസ്ത്യൻ (25%), ഹിന്ദു (25%) മതക്കാരാണ്. കണക്കുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത് യുഎഇയിലെ ഹിന്ദു ജനസംഖ്യ 6-10% വരെയാണ് എന്നാണ്.

ക്ഷേത്രങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

ജനസംഖ്യയിൽ വലിയൊരു വിഭാഗം ഹിന്ദുമത വിശ്വാസം ആചരിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും, രണ്ട് വലിയ ഷെയ്ഖ്‌ഡൊമുകളിൽ നിലവിൽ ഒരു ഹിന്ദു ക്ഷേത്രം മാത്രമേയുള്ളൂ. ദുബായിലെ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രം (പ്രാദേശികമായി ശിവ, കൃഷ്ണ മന്ദിർ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നു) രണ്ട് ബലിപീഠങ്ങളുള്ള ഒരു വാടക വാണിജ്യ കെട്ടിടത്തിന്റെ മുകളിലത്തെ നിലയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഒരു ചെറിയ പ്രാർത്ഥനാ ഹാൾ മാത്രമാണ്.

1958-ൽ നിർമ്മിക്കാൻ അനുമതി ലഭിച്ച ഈ ചെറിയ ക്ഷേത്രം 2016-ന്റെ അവസാനത്തിൽ പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയുടെ യുഎഇ സന്ദർശന വേളയിൽ ഒരു വിദേശനയ പ്രശ്‌നമായി മാറിയിരുന്നു.

അബുദാബിയിലും ദുബായിലും താമസിക്കുന്ന ഹിന്ദുക്കൾ അവരുടെ വീടുകളിൽ അവരുടെ മതം ആചരിക്കുന്നു. അബുദാബിയിലെ ആദ്യത്തെ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രം ഇപ്പോൾ നിർമ്മാണത്തിലാണ്. [37] പുതിയ ക്ഷേത്രം, ബിഎപിഎസ് ശ്രീ സ്വാമിനാരായണ മന്ദിർ അബുദാബി, 2019 ഏപ്രിലിൽ ശിലാസ്ഥാപന ചടങ്ങ് നടത്തി. [38] [39]

ഹിന്ദു സമൂഹത്തിന് രണ്ട് ശ്മശാന സൗകര്യങ്ങളുണ്ട്, ഒന്ന് അബുദാബിയിലും മറ്റൊന്ന് ദുബായിലും.

യെമൻ[തിരുത്തുക]

യെമനിൽ ഏകദേശം 297,103 ഹിന്ദുക്കളുണ്ട്. [40] ഇവരിൽ പലരും ഇന്ത്യയിൽ നിന്നും നേപ്പാളിൽ നിന്നുമുള്ളവരാണ്. [41]

ഹിന്ദു ക്ഷേത്രങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

  • ബിഎപിഎസ് ശ്രീ സ്വാമിനാരായൺ മന്ദിർ അബുദാബി, അബുദാബി, യുഎഇ
  • ഒമാനിലെ മസ്‌കറ്റിലെ മോത്തീശ്വർ ശിവ് മന്ദിർ
  • ദുബായ്, യുഎഇയിലെ ശിവ, കൃഷ്ണ മന്ദിർ
  • ശ്രീനാഥ്ജി ക്ഷേത്രം, ബഹ്റൈൻ
  • ഹിന്ഗ്രജ് മാതാജി മന്ദിർ ഏഡൻ, യെമൻ
  • യെമനിലെ ഏഡനിലുള്ള രാംചന്ദർജി ക്ഷേത്രം
  • യെമനിലെ ക്രേറ്ററിലെ ത്രികംറൈജി-ഹവേലി ക്ഷേത്രം

ഇതും കാണുക[തിരുത്തുക]

അവലംബം[തിരുത്തുക]

  1. ↑ "Hindu temples of Gulf countries: more exist than you imagined". catchnews. Retrieved December 20, 2016.
  2. ↑ "International Religious Freedom Report: United Arab Emirates".
  3. ↑ "Country Profiles". Archived from the original on September 27, 2007.
  4. ↑ "International Religious Freedom Report: Saudi Arabia".
  5. ↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2021-10-28. Retrieved 2021-11-19.
  6. ↑ "International Religious Freedom Report: Kuwait".
  7. ↑ "International Religious Freedom Report: Qatar".
  8. ↑ "CIA World FactBook: Qatar".
  9. ↑ "Global Religious Futures: Yemen". Archived from the original on 2019-01-19. Retrieved 2021-11-19.
  10. ↑ "Religious Freedom Nation Profile: Oman". Archived from the original on 2007-11-06.
  11. ↑ "Religious Freedom Nation Profile: Oman". Archived from the original on September 30, 2007.
  12. ↑ http://www.globalreligiousfutures.org/countries/oman#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2010&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016
  13. ↑ "Global Religious Landscape: Hindus". Pew Research Center. December 18, 2012.[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]
  14. ↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2019-12-16. Retrieved 2021-11-19.
  15. ↑ "Religious Freedom Nation Profile: Turkey". Archived from the original on 2007-12-04.
  16. ↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2021-09-26. Retrieved 2021-11-19.
  17. ↑ "Gloabal Religious Futures: Jordan". Archived from the original on 2022-07-01. Retrieved 2021-11-19.
  18. ↑ "International Religious Freedom Report: Israel".
  19. ↑ "International Religious Freedom Report: Lebanon".
  20. ↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2021-09-26. Retrieved 2021-11-19.
  21. ↑ "The Hindu Diaspora In The Middle East". kashmir blogs-Truth about Kashmir-" kashmir blog"".
  22. ↑ "La grotte sanctuaire de Suqutra". Archéologia (in ഫ്രഞ്ച്) (396). 26 March 2020.
  23. ↑ Robin, C.; Gorea, M. (2002). "Les vestiges antiques de la grotte de Hôq (Suqutra, Yémen) (note d'information)". Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres (in ഫ്രഞ്ച്). 146 (2): 409–445. doi:10.3406/crai.2002.22441.
  24. ↑ Bukharin, Mikhail D.; De Geest, Peter; Dridi, Hédi; Gorea, Maria; Jansen Van Rensburg, Julian; Robin, Christian Julien; Shelat, Bharati; Sims-Williams, Nicholas; Strauch, Ingo (2012). Strauch, Ingo (ed.). Foreign Sailors on Socotra. The inscriptions and drawings from the cave Hoq. Bremen: Dr. Ute Hempen Verlag. p. 592. ISBN 978-3-934106-91-8.
  25. ↑ Color Me Indian Archived 2010-09-29 at the Wayback Machine. Egypt Today - June 2009. archive url:
  26. ↑ "Indian Community in Libya" (PDF). archive. Archived from the original (PDF) on October 4, 2007. Retrieved December 20, 2016.
  27. ↑ J.E. Peterson,Oman's diverse society: Northern Oman, Middle East Journal, Vol. 58, Nr. 1, Winter 2004
  28. ↑ "Shri Shiva Temple".
  29. ↑ "Shri Krishna Temple".
  30. ↑ Global Religious Landscape Archived 2013-01-01 at the Wayback Machine.. Pew Forum.
  31. ↑ "Population By Religion, Gender And Municipality March 2004". Qatar Statistics Authority. Archived from the original on 2013-05-18.
  32. ↑ "Population structure". Ministry of Development Planning and Statistics. 31 January 2020. Archived from the original on 2018-06-26. Retrieved 2021-11-19.
  33. ↑ "Population By Religion, Gender And Municipality March 2020". Qatar Statistics Authority.
  34. ↑ Marsh, Donna (May 11, 2015). Doing Business in the Middle East: A cultural and practical guide for all business professionals. Little, Brown Book Group. ISBN 9781472135674. Retrieved 28 February 2020.
  35. ↑ "UAE´s population – by nationality". bq magazine. April 12, 2015. Archived from the original on March 21, 2017. Retrieved December 20, 2016.
  36. ↑ "India is a top source and destination for world's migrants". Pew Research Center (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2019-09-09.
  37. ↑ Bhattacherjee, Kallol (6 February 2018). "PM to lay foundation stone of temple in UAE". The Hindu (in Indian English). Retrieved 6 February 2018.
  38. ↑ "First Hindu Mandir In Abu Dhabi, UAE, To Be Built By BAPS Swaminarayan Sanstha | Indo American News". www.indoamerican-news.com. Retrieved 2018-05-15.
  39. ↑ "First Hindu Temple's Foundation Ceremony Laying Ceremony in Abu Dhabi". Gulf News.
  40. ↑ "Religions in Yemen". Archived from the original on 2021-11-19. Retrieved 2021-11-19.
  41. ↑ "Religious Beliefs In Yemen".
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഹിന്ദുമതം_അറബ്_രാജ്യങ്ങളിൽ&oldid=3982455" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്