പഞ്ചായത്ത് രാജ് മന്ത്രാലയം

പഞ്ചായത്ത് രാജ് മന്ത്രാലയം
ഏജൻസി അവലോകനം
അധികാരപരിധി	റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇന്ത്യ
ആസ്ഥാനം	ന്യൂ ഡെൽഹി
വാർഷിക ബജറ്റ്	₹825.17 കോടി (US$130 million) (2018-19 est.)
ഉത്തരവാദപ്പെട്ട മന്ത്രിമാർ	ശ്രീ ഗിരിരാജ് സിംഗ്, കാബിനറ്റ് മന്ത്രി   ശ്രീ കപിൽ മൊരേശ്വർ പാട്ടീൽ, സംസ്ഥാന മന്ത്രി
വെബ്‌സൈറ്റ്
www.panchayat.gov.in

പഞ്ചായത്തീരാജ് മന്ത്രാലയം ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ ഒരു ശാഖയാണ്. പഞ്ചായത്തീരാജ് സ്ഥാപനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട എല്ലാ കാര്യങ്ങളും പഞ്ചായത്ത് രാജ് മന്ത്രാലയം പരിശോധിക്കുന്നു. 2004 മെയ് മാസത്തിലാണ് ഇത് രൂപീകരിച്ചത്. കാബിനറ്റ് റാങ്കുള്ള ഒരു മന്ത്രിയാണ് മന്ത്രിസഭയുടെ തലവൻ.

ഫെഡറേഷനിൽ ഗവൺമെന്റിന്റെ അധികാരങ്ങളും പ്രവർത്തനങ്ങളും രണ്ട് സർക്കാരുകൾക്കിടയിൽ വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിൽ അത് കേന്ദ്രസർക്കാരും വിവിധ സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളുമാണ്. എന്നിരുന്നാലും, 1993-ൽ ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ 73-ഉം 74-ഉം ഭേദഗതി നിയമം പാസാക്കിയതോടെ, അധികാരങ്ങളുടെയും പ്രവർത്തനങ്ങളുടെയും വിഭജനം തദ്ദേശ സ്വയംഭരണ സ്ഥാപനങ്ങളിലേക്ക് (ഗ്രാമ തലങ്ങളിലെ പഞ്ചായത്ത്, പട്ടണങ്ങളിലും വലിയ നഗരങ്ങളിലും മുനിസിപ്പാലിറ്റികൾ, മുനിസിപ്പൽ കോർപ്പറേഷനുകൾ) വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നു. അതുപോലെ, ഇന്ത്യയ്ക്ക് ഇപ്പോൾ അതിന്റെ ഫെഡറൽ സജ്ജീകരണത്തിൽ രണ്ടല്ല, മൂന്ന് തലത്തിലുള്ള ഗവൺമെന്റുകളുണ്ട്.

മന്ത്രാലയത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ

1996-ലെ ഭരണഘടനാ 73-ാം ഭേദഗതി നിയമം, പഞ്ചായത്തുകളുടെ (പട്ടികയിലുള്ള പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള വിപുലീകരണം) നിയമത്തിന്റെ മേൽനോട്ടത്തിനും വേണ്ടി വാദിക്കുന്ന പ്രവർത്തനത്തിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തം പഞ്ചായത്തീരാജ് മന്ത്രാലയത്തിനാണ് എന്നു പറയുന്നു.

ഇ-പഞ്ചായത്ത്

ലോകബാങ്കിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, "ഇ-ഗവൺമെന്റ് എന്നത് പൗരന്മാരുമായും ബിസിനസ്സുകളുമായും മറ്റ് ഗവൺമെന്റ് ബോഡികളുമായും ബന്ധങ്ങൾ രൂപാന്തരപ്പെടുത്താൻ കഴിവുള്ള വിവര സാങ്കേതിക വിദ്യകളുടെ സർക്കാർ ഏജൻസികളുടെ ഉപയോഗത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു." (വൈഡ് ഏരിയ നെറ്റ്‌വർക്കുകൾ, ഇന്റർനെറ്റ്, മൊബൈൽ കമ്പ്യൂട്ടിംഗ് എന്നിവ പോലെ)

നയരൂപീകരണത്തിൽ പൗരന്മാരുടെ പങ്കാളിത്തം ഉറപ്പാക്കുകയും പൗരന്മാർക്ക് വിവരങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം എളുപ്പമാക്കുകയും ചെയ്തുകൊണ്ട് ഭരണരംഗത്തെ പരിവർത്തനം ചെയ്യാനുള്ള ഉദ്ദേശത്തോടെ ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് (GoI), 2006-ൽ ദേശീയ ഇ-ഗവേണൻസ് പ്ലാൻ (NeGP) അവതരിപ്പിച്ചു. NeGP യുടെ ലക്ഷൃം "എല്ലാ സർക്കാർ സേവനങ്ങളും രാജൃത്തെ സാധാരണക്കാർക്ക് പ്രാപ്യമാക്കുക, പൊതു സേവന ഡെലിവറി ഔട്ട്‌ലെറ്റുകൾ വഴി സാധാരണക്കാരന്റെ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങൾ സാക്ഷാത്കരിക്കുന്നതിന് താങ്ങാനാവുന്ന ചെലവിൽ അത്തരം സേവനങ്ങളുടെ കാര്യക്ഷമതയും സുതാര്യതയും വിശ്വാസ്യതയും ഉറപ്പാക്കുക എന്നതായിരുന്നു. ഗ്രാമീണ ഇന്ത്യയെ ശാക്തീകരിക്കുന്നതിനും പരിവർത്തനം ചെയ്യുന്നതിനുമുള്ള ഒരു കാഴ്ചപ്പാടോടെ നിലവിൽ നടപ്പിലാക്കുന്ന മിഷൻ മോഡ് പ്രോജക്‌റ്റിൽ (എംഎംപി) ഒന്നാണ് ഇ-പഞ്ചായത്ത്.

പദ്ധതി രൂപീകരിക്കുന്നതിനുള്ള ആദ്യപടിയെന്ന നിലയിൽ, 2007 ജൂണിൽ, ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ NIC, ഡയറക്ടർ ജനറൽ ഡോ. ബി.കെ. ഗൈറോളയുടെ അധ്യക്ഷതയിൽ പഞ്ചായത്തിരാജ് മന്ത്രാലയം ഒരു വിദഗ്ധ സംഘം രൂപീകരിച്ചു. പഞ്ചായത്തീരാജ് മന്ത്രാലയത്തിന്റെ ഐടി പ്രോഗ്രാമുകൾ വിലയിരുത്തുന്നതിനും, ചെലവ് പ്രത്യാഘാതങ്ങൾക്കൊപ്പം ചെലവ് കുറഞ്ഞ പരിഹാരങ്ങൾ ശുപാർശ ചെയ്യുന്നതിനുമുള്ള ചുമതല വിദഗ്ധ സംഘത്തെ ഏൽപ്പിച്ചു. ഒരു കൺസൾട്ടേറ്റീവ് സമീപനം സ്വീകരിച്ചുകൊണ്ട്, സംസ്ഥാന ഗവൺമെന്റുകൾ ഏറ്റെടുത്തിട്ടുള്ള സംരംഭങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത് തലം വരെയുള്ള കമ്പ്യൂട്ടർവൽക്കരണത്തിന്റെ നിലവിലുള്ള സ്ഥിതി വിലയിരുത്താൻ സമിതി സംസ്ഥാന/കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങളുമായി സംവദിച്ചു. അടിസ്ഥാന യാഥാർത്ഥ്യങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കുന്നതിനായി, ചില ഐടി സംരംഭങ്ങൾ ഏറ്റെടുത്തിട്ടുള്ള തിരഞ്ഞെടുത്ത ഗ്രാമീണ മേഖലകളിലെ ചില ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകളിൽ സമിതി ഫീൽഡ് സന്ദർശനം നടത്തി. കൺസൾട്ടേറ്റീവ് പ്രക്രിയയുടെ ഭാഗമായി പൊതു-സ്വകാര്യ മേഖലയിലെ പ്രഗത്ഭരായ വിദഗ്ധരുടെ അഭിപ്രായങ്ങളും കണക്കിലെടുത്തിട്ടുണ്ട്. ഗുജറാത്ത്, പശ്ചിമ ബംഗാൾ, കർണാടക, കേരളം, ആന്ധ്രാപ്രദേശ്, ഗോവ തുടങ്ങിയ സംസ്ഥാനങ്ങൾ പഞ്ചായത്ത് തലത്തിൽ ഇതിനകം ചില കമ്പ്യൂട്ടർവൽക്കരണ ശ്രമങ്ങൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, ഹ്രസ്വകാല ലക്ഷ്യങ്ങളാൽ നയിക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ ഈ ശ്രമങ്ങൾ പരിമിതമായിരുന്നുവെന്ന് ഇത് കണ്ടെത്തി. സമഗ്രമായ വീക്ഷണത്തിന്റെ അഭാവം മൂലം പഞ്ചായത്തുകളെ പൂർണ്ണമായി മാറ്റുക. പൗരൻമാരുടെ പ്രയോജനത്തിനായി പഞ്ചായത്തുകളുടെ പ്രവർത്തനത്തിൽ കാര്യമായ സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കൂടുതൽ സമഗ്രമായ സമീപനം ആവശ്യമാണെന്ന് തോന്നി. ഈ ശുപാർശകൾ ഇ-പഞ്ചായത്ത് എംഎംപിയുടെ ആശയവൽക്കരണത്തിന് അടിത്തറയായി. ഗുജറാത്ത്, പശ്ചിമ ബംഗാൾ, കർണാടക, കേരളം, ആന്ധ്രാപ്രദേശ്, ഗോവ തുടങ്ങിയ സംസ്ഥാനങ്ങൾ പഞ്ചായത്ത് തലത്തിൽ ചില കമ്പ്യൂട്ടർവൽക്കരണ ശ്രമങ്ങൾ ഇതിനകം നടത്തിയിരുന്നുവെങ്കിലും, ഹ്രസ്വകാല ലക്ഷ്യങ്ങളാൽ നയിക്കപ്പെടുകയും പഞ്ചായത്തുകളെ പൂർണ്ണമായി പരിവർത്തനം ചെയ്യാൻ കഴിയാത്തതിനാൽ ഈ ശ്രമങ്ങൾ പരിമിതമാണെന്ന് കണ്ടെത്തി. സമഗ്രമായ കാഴ്ചപ്പാടിന്റെ അഭാവം കാരണം. പൗരൻമാരുടെ പ്രയോജനത്തിനായി പഞ്ചായത്തുകളുടെ പ്രവർത്തനത്തിൽ കാര്യമായ സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കൂടുതൽ സമഗ്രമായ സമീപനം ആവശ്യമാണെന്ന് തോന്നി. ഈ ശുപാർശകൾ ഇ-പഞ്ചായത്ത് എംഎംപിയുടെ ആശയവൽക്കരണത്തിന് അടിസ്ഥാനമായി.

ആധുനികതയുടെയും സുതാര്യതയുടെയും കാര്യക്ഷമതയുടെയും പ്രതീകങ്ങളായി പഞ്ചായത്തീരാജ് സ്ഥാപനങ്ങളെ (പിആർഐ) മാറ്റുകയെന്ന ലക്ഷ്യത്തോടെയുള്ള ഇ-പഞ്ചായത്ത് പദ്ധതി ഗ്രാമീണ ജനതയ്ക്ക് വലിയ വാഗ്ദാനമാണ് നൽകുന്നത്. പരിപാടിയുടെ തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിലും നടപ്പിലാക്കുന്നതിലും ഡെലിവറി ചെയ്യുന്നതിലും ജനങ്ങളുടെ പങ്കാളിത്തം ഉറപ്പാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്ന പഞ്ചായത്തി രാജ് മന്ത്രാലയം രാജ്യവ്യാപകമായി ആരംഭിച്ച ഐടി സംരംഭങ്ങളിലൊന്നാണിത്. രാജ്യത്തെ 2.45 ലക്ഷം പഞ്ചായത്തുകളുടെ പ്രവർത്തനം യാന്ത്രികമാക്കാനാണ് പദ്ധതി ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. ആസൂത്രണം, നിരീക്ഷണം, നടപ്പാക്കൽ, ബജറ്റിംഗ്, അക്കൗണ്ടിംഗ്, സോഷ്യൽ ഓഡിറ്റ്, സർട്ടിഫിക്കറ്റുകൾ, ലൈസൻസുകൾ തുടങ്ങിയ പൗരസേവനങ്ങളുടെ ഡെലിവറി ഉൾപ്പെടെ പഞ്ചായത്തുകളുടെ പ്രവർത്തനത്തിന്റെ എല്ലാ വശങ്ങളും പദ്ധതി അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നു.

മന്ത്രിമാരുടെ പട്ടിക

2004 മെയ് 27 ന് മണിശങ്കർ അയ്യർ ആദ്യ മന്ത്രിയായി മന്ത്രിസഭ രൂപീകരിച്ചു.

#	ഛായാചിത്രം	പേര്	ഔദ്യോഗിക കാലാവധി			പ്രധാന മന്ത്രി	പാർട്ടി
1		മണിശങ്കർ അയ്യർ	23 മെയ് 2004	22 മെയ് 2009	4 വർഷം, 364 ദിവസം	മൻമോഹൻ സിംഗ്	ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്
2		സി പി ജോഷി	28 മെയ് 2009	19 ജനുവരി 2011	1 വർഷം, 236 ദിവസം
3		വിലാസ് റാവു ദേശ്മുഖ്	19 ജനുവരി 2011	12 ജൂലൈ 2011	174 ദിവസം
4		കിഷോർ ചന്ദ്ര ദേവ്	12 ജൂലൈ 2011	26 മെയ് 2014	2 വർഷം, 318 ദിവസം
5		ഗോപിനാഥ് മുണ്ടെ	26 മെയ് 2014	3 ജൂൺ 2014	8 ദിവസം	നരേന്ദ്ര മോദി	ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി
6		നിതിൻ ഗഡ്കരി	3 ജൂൺ 2014	9 നവംബർ 2014	159 ദിവസം
7		ബീരേന്ദർ സിംഗ്	9 നവംബർ 2014	5 ജൂലൈ 2016	1 വർഷം, 239 ദിവസം
8		നരേന്ദ്ര സിംഗ് തോമർ	5 ജൂലൈ 2016	7 ജൂലൈ 2021	5 വർഷം, 2 ദിവസം
9		ഗിരിരാജ് സിംഗ്	7 ജൂലൈ 2021	ഇപ്പോൾ ചുമതല	1 വർഷം, 13 ദിവസം

സംസ്ഥാന മന്ത്രിമാരുടെ പട്ടിക

പഞ്ചായത്തീരാജ് മന്ത്രാലയത്തിലെ സഹമന്ത്രിമാർ

സംസ്ഥാന മന്ത്രി	ഛായാചിത്രം	കാലാവധി			പ്രധാന മന്ത്രി	രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി
ഉപേന്ദ്ര കുശ്വാഹ		26 മെയ് 2014	9 നവംബർ 2014	167 ദിവസം	നരേന്ദ്ര മോദി	രാഷ്ട്രീയ ലോക് സമതാ പാർട്ടി
നിഹാൽചന്ദ്		9 നവംബർ 2014	5 ജൂലൈ 2016	604 ദിവസം		ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി
പർഷോത്തം രൂപാല		5 ജൂലൈ 2016	30 മെയ് 2019	1059 ദിവസം
കപിൽ പാട്ടീൽ		7 ജൂലൈ 2021	ഇപ്പോൾ ചുമതല	378 ദിവസം