സോഡിയം സെലിനൈഡ്

സോഡിയം സെലിനൈഡ്
IUPAC നാമം	sodium selenide
Identifiers
CAS Number	1313-85-5^Y
3D model (JSmol)	Interactive image
ChEBI	CHEBI:77773^Y
ChemSpider	66601
ECHA InfoCard	100.013.830
EC Number	215-212-0
PubChem CID	73973
UNII	1FEK1K7WCE^Y
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID5061661
InChI
SMILES
Properties
തന്മാത്രാ വാക്യം
Molar mass	0 g mol⁻¹
സാന്ദ്രത	2.62 g cm⁻³
ദ്രവണാങ്കം
Solubility in water	reacts with water
Structure
Crystal structure	Cubic (fluorite), cF12
Space group	Fm3m, No. 225
Lattice constant	a = 0.6825 nm
Formula units (Z)	4
Hazards
GHS pictograms
GHS Signal word	Danger
GHS hazard statements	H301, H331, H373, H410
GHS precautionary statements	P260, P261, P264, P270, P271, P273, P301+310, P304+340, P311, P314, P321, P330, P391, P403+233, P405, P501
Related compounds
Other anions	Sodium oxide Sodium sulfide Sodium telluride Sodium polonide
Other cations	Hydrogen selenide Lithium selenide Potassium selenide Rubidium selenide Caesium selenide
Except where noted otherwise, data are given for materials in their standard state (at 25 °C, 100 kPa) Infobox references

സോഡിയത്തിന്റെയും സെലിനിയത്തിന്റെയും അജൈവ സംയുക്തമാണ് സോഡിയം സെലിനൈഡ്. Na₂Se എന്നതാണ് ഇതിന്റെ രാസസൂത്രം.

-40 ഡിഗ്രി സെൽഷ്യസിൽ ദ്രാവക അമോണിയയിൽ സോഡിയത്തിന്റെ ലായനിയുമായി സെലിനിയം പ്രതിപ്രവർത്തനം നടത്തിയാണ് ഈ നിറമില്ലാത്ത ഖരരൂപം തയ്യാറാക്കുന്നത്. ^[3] 100 ഡിഗ്രി സെൽഷ്യസിൽ ലോഹ സോഡിയവുമായി വാതകമായ ഹൈഡ്രജൻ സെലിനൈഡിന്റെ പ്രതിപ്രവർത്തനത്തിലൂടെയും സോഡിയം സെലിനൈഡ് തയ്യാറാക്കാം.

പ്രതികരണങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

മറ്റ് ആൽക്കലി മെറ്റൽ ചാൽക്കോജെനൈഡുകളെപ്പോലെ, ഈ പദാർത്ഥം ജലത്തോട് വളരെ പ്രതിപത്തി കാണിക്കുകയും, എളുപ്പത്തിൽ ജലവിശ്ലേഷണത്തിന് വിധേയമായി സോഡിയം ബൈസെലെനൈഡ് (NaSeH), ഹൈഡ്രോക്സൈഡ് എന്നിവയുടെ മിശ്രിതങ്ങൾ ഉണ്ടാവുകയും ചെയ്യുന്നു. Se²⁻ അയോണിന്റെ കൂടിയതോതിലുള്ള ബേസികസ്വഭ്വമാണ് ഈ ജലവിശ്ലേഷണത്തിന് കാരണം.

Na₂Se + H₂O → NaHSe + NaOH

അതുപോലെ, സോഡിയം സെലിനൈഡ് പോളിസെലിനൈഡുകളായി പെട്ടെന്ന് ഓക്സിഡൈസ് ചെയ്യപ്പെടുന്നു.

സോഡിയം സെലിനൈഡ് ആസിഡുകളുമായി പ്രതിപ്രവർത്തിച്ച് വിഷവാതകമായ ഹൈഡ്രജൻ സെലിനൈഡ് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു.

Na₂Se + 2HCl → H₂Se + 2NaCl

ഈ സംയുക്തം ഇലക്ട്രോഫിലുകളുമായി പ്രതിപ്രവർത്തിച്ച് സെലിനിയം സംയുക്തങ്ങൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു. ആൽക്കൈൽ ഹാലൈഡുകൾ ഉപയോഗിച്ച് ഒരാൾക്ക് പലതരം ഓർഗാനോസെലിനിയം സംയുക്തങ്ങൾ ലഭിക്കും:

Na₂Se + 2RBr → R₂Se + 2NaBr

ഓർഗനോട്ടിൻ, ഓർഗനോസിലിക്കൺ ഹാലൈഡുകൾ എന്നിവ സമാനമായി പ്രതിപ്രവർത്തിച്ച് പ്രതീക്ഷിക്കുന്ന ഡെറിവേറ്റീവുകൾ നൽകുന്നു:

Na₂Se + 2 Me₃XCl → (Me₃ X)₂Se + 2 NaCl (X ∈ Si, Ge, Sn)

അവലംബം[തിരുത്തുക]

↑ Haynes, William M., ed. (2016). CRC Handbook of Chemistry and Physics (97th ed.). CRC Press. p. 4.87. ISBN 9781498754293.
↑ Bonneau, Philippe R.; Jarvis, Robert F.; Kaner, Richard B. (1992). "Solid-state metathesis as a quick route to transition-metal mixed dichalcogenides". Inorganic Chemistry. 31 (11): 2127–2132. doi:10.1021/ic00037a027.
↑ Brauer, G. ed. (1963) Handbook of Preparative Inorganic Chemistry, 2nd Ed., Academic Press, NY., Vol. 1. p. 421.

[crc-1] Haynes, William M., ed. (2016). CRC Handbook of Chemistry and Physics (97th ed.). CRC Press. p. 4.87. ISBN 9781498754293.

[2] Bonneau, Philippe R.; Jarvis, Robert F.; Kaner, Richard B. (1992). "Solid-state metathesis as a quick route to transition-metal mixed dichalcogenides". Inorganic Chemistry. 31 (11): 2127–2132. doi:10.1021/ic00037a027.

[3] Brauer, G. ed. (1963) Handbook of Preparative Inorganic Chemistry, 2nd Ed., Academic Press, NY., Vol. 1. p. 421.

[3]