സോഡിയം സെലിനൈഡ്

സോഡിയം സെലിനൈഡ്
IUPAC നാമം	sodium selenide
Identifiers
CAS Number	1313-85-5^Y
3D model (JSmol)	Interactive image
ChEBI	CHEBI:77773^Y
ChemSpider	66601
ECHA InfoCard	100.013.830
EC Number	215-212-0
PubChem CID	73973
UNII	1FEK1K7WCE^Y
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID5061661
InChI
SMILES
Properties
Chemical formula	Na₂Se
Molar mass	124.951 g·mol⁻¹
സാന്ദ്രത	2.62 g cm⁻³
ദ്രവണാങ്കം
Solubility in water	reacts with water
Structure
Crystal structure	Cubic (fluorite), cF12
Space group	Fm3m, No. 225
Lattice constant	a = 0.6825 nm
Formula units (Z)	4
Hazards
GHS labelling:
Pictograms
Signal word	Danger
Hazard statements	H301, H331, H373, H410
Precautionary statements	P260, P261, P264, P270, P271, P273, P301+P310, P304+P340, P311, P314, P321, P330, P391, P403+P233, P405, P501
Related compounds
Other anions	Sodium oxide Sodium sulfide Sodium telluride Sodium polonide
Other cations	Hydrogen selenide Lithium selenide Potassium selenide Rubidium selenide Caesium selenide
Supplementary data page
[[]]
Except where noted otherwise, data are given for materials in their standard state (at 25 °C, 100 kPa) Infobox references

സോഡിയത്തിന്റെയും സെലിനിയത്തിന്റെയും അജൈവ സംയുക്തമാണ് സോഡിയം സെലിനൈഡ്. Na₂Se എന്നതാണ് ഇതിന്റെ രാസസൂത്രം.

-40 ഡിഗ്രി സെൽഷ്യസിൽ ദ്രാവക അമോണിയയിൽ സോഡിയത്തിന്റെ ലായനിയുമായി സെലിനിയം പ്രതിപ്രവർത്തനം നടത്തിയാണ് ഈ നിറമില്ലാത്ത ഖരരൂപം തയ്യാറാക്കുന്നത്. ^[3] 100 ഡിഗ്രി സെൽഷ്യസിൽ ലോഹ സോഡിയവുമായി വാതകമായ ഹൈഡ്രജൻ സെലിനൈഡിന്റെ പ്രതിപ്രവർത്തനത്തിലൂടെയും സോഡിയം സെലിനൈഡ് തയ്യാറാക്കാം.

പ്രതികരണങ്ങൾ

മറ്റ് ആൽക്കലി മെറ്റൽ ചാൽക്കോജെനൈഡുകളെപ്പോലെ, ഈ പദാർത്ഥം ജലത്തോട് വളരെ പ്രതിപത്തി കാണിക്കുകയും, എളുപ്പത്തിൽ ജലവിശ്ലേഷണത്തിന് വിധേയമായി സോഡിയം ബൈസെലെനൈഡ് (NaSeH), ഹൈഡ്രോക്സൈഡ് എന്നിവയുടെ മിശ്രിതങ്ങൾ ഉണ്ടാവുകയും ചെയ്യുന്നു. Se²⁻ അയോണിന്റെ കൂടിയതോതിലുള്ള ബേസികസ്വഭ്വമാണ് ഈ ജലവിശ്ലേഷണത്തിന് കാരണം.

Na₂Se + H₂O → NaHSe + NaOH

അതുപോലെ, സോഡിയം സെലിനൈഡ് പോളിസെലിനൈഡുകളായി പെട്ടെന്ന് ഓക്സിഡൈസ് ചെയ്യപ്പെടുന്നു.

സോഡിയം സെലിനൈഡ് ആസിഡുകളുമായി പ്രതിപ്രവർത്തിച്ച് വിഷവാതകമായ ഹൈഡ്രജൻ സെലിനൈഡ് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു.

Na₂Se + 2HCl → H₂Se + 2NaCl

ഈ സംയുക്തം ഇലക്ട്രോഫിലുകളുമായി പ്രതിപ്രവർത്തിച്ച് സെലിനിയം സംയുക്തങ്ങൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു. ആൽക്കൈൽ ഹാലൈഡുകൾ ഉപയോഗിച്ച് ഒരാൾക്ക് പലതരം ഓർഗാനോസെലിനിയം സംയുക്തങ്ങൾ ലഭിക്കും:

Na₂Se + 2RBr → R₂Se + 2NaBr

ഓർഗനോട്ടിൻ, ഓർഗനോസിലിക്കൺ ഹാലൈഡുകൾ എന്നിവ സമാനമായി പ്രതിപ്രവർത്തിച്ച് പ്രതീക്ഷിക്കുന്ന ഡെറിവേറ്റീവുകൾ നൽകുന്നു:

Na₂Se + 2 Me₃XCl → (Me₃ X)₂Se + 2 NaCl (X ∈ Si, Ge, Sn)

അവലംബം

↑ Haynes, William M., ed. (2016). CRC Handbook of Chemistry and Physics (97th ed.). CRC Press. p. 4.87. ISBN 9781498754293.
↑ Bonneau, Philippe R.; Jarvis, Robert F.; Kaner, Richard B. (1992). "Solid-state metathesis as a quick route to transition-metal mixed dichalcogenides". Inorganic Chemistry. 31 (11): 2127–2132. doi:10.1021/ic00037a027.
↑ Brauer, G. ed. (1963) Handbook of Preparative Inorganic Chemistry, 2nd Ed., Academic Press, NY., Vol. 1. p. 421.

[crc-1] Haynes, William M., ed. (2016). CRC Handbook of Chemistry and Physics (97th ed.). CRC Press. p. 4.87. ISBN 9781498754293.

[2] Bonneau, Philippe R.; Jarvis, Robert F.; Kaner, Richard B. (1992). "Solid-state metathesis as a quick route to transition-metal mixed dichalcogenides". Inorganic Chemistry. 31 (11): 2127–2132. doi:10.1021/ic00037a027.

[3] Brauer, G. ed. (1963) Handbook of Preparative Inorganic Chemistry, 2nd Ed., Academic Press, NY., Vol. 1. p. 421.

[3]