ദശോപചാരങ്ങൾ

ഭാരതീയ ധർമശാസ്ത്ര പ്രകാരം അതിഥിക്കു നൽകേണ്ട പത്തുവിധം ഉപചാരങ്ങളാണ് ദശോപചാരങ്ങൾ. ആതിഥ്യമര്യാദയ്ക്കായി പ്രധാനമായും സ്വീകരിച്ചിരിക്കുന്നത് പത്ത് ചടങ്ങുകളെയാണ്.

1. അർഘ്യം (പൂജിക്കാനുള്ള ജലം)
2. പാദ്യം (കാൽ കഴുകാനുള്ള വെള്ളം)
3. ആചമനീയം (ആചമിക്കാനുള്ള-കുലുക്കുഴിയാനുള്ള-ജലം; ശരീരശുദ്ധിക്കായാണ് ബ്രാഹ്മണൻ ആചമനം എന്നു പറയുന്നത്)
4. മധുപർക്കം (കുടിക്കുന്നതിനുള്ള വെള്ളം)
5. പാനീയം (തൈര്, നെയ്യ്, വെള്ളം, തേൻ, പഞ്ചസാര എന്നിവ ചേർത്തുണ്ടാക്കുന്നത്)
6. അനുലേപനം (ചന്ദനം, ചാന്ത് മുതലായവ ലേപനം ചെയ്യുക)
7. പുഷ്പം (പൂക്കൾ കൊണ്ടുള്ള ഉപചാരം)
8. ധൂപം
9. ദീപം
10. നിവേദ്യം എന്നിവയാണ് പത്ത് ഉപചാരങ്ങൾ. ദേവപൂജ ചെയ്യുന്നതിനും ഈ ഉപചാരങ്ങളെല്ലാം അനുഷ്ഠിക്കേണ്ടതുണ്ട്.

ഉപചാരങ്ങൾ പതിനാറെണ്ണമുണ്ട് എന്നൊരു പക്ഷവുമുണ്ട്. ഇവയ്ക്ക് ഷോഡശോപചാരങ്ങൾ എന്നാണ് പറയാറുള്ളത്.

ആസനം പാദ്യമർഘ്യം ച
സ്നാനീയം ചാനുലേപനം
ധൂപം ദീപം ച നൈവേദ്യം
താംബൂലം ശീതളം ജലം
വസനം ഭൂഷണം മാല്യം
ഗന്ധമാചമനീയകം
മനോഹരം സുതല്പം ച
ദേയാന്യേതാനി ഷോഡശ

(ആസനം, പാദ്യം, അർഘ്യം, സ്നാനീയം, അനുലേപനം, ധൂപം, ദീപം, നൈവേദ്യം, താംബൂലം, ശീതളജലം, വസനം, ഭൂഷണം, മാല്യം, ഗന്ധം, ആചമനീയകം, സുതല്പം എന്നിവ).

കടപ്പാട്: കേരള സർക്കാർ ഗ്നൂ സ്വതന്ത്ര പ്രസിദ്ധീകരണാനുമതി പ്രകാരം ഓൺലൈനിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മലയാളം സർ‌വ്വവിജ്ഞാനകോശത്തിലെ ദശോപചാരങ്ങൾ എന്ന ലേഖനത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം ഈ ലേഖനത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക് പകർത്തിയതിന് ശേഷം പ്രസ്തുത ഉള്ളടക്കത്തിന് സാരമായ മാറ്റങ്ങൾ വന്നിട്ടുണ്ടാകാം.