അന്ത്യപ്രാസം

കവിതയിൽ ഓരോ പാദത്തിന്റെയും അവസാനം, അഥവാ ഓരോ പദത്തിന്റെയും അന്ത്യത്തിൽ, ഒരേ വർണം ആവർത്തിക്കുന്ന പ്രാസരീതിയാണ് അന്ത്യപ്രാസം. മറാഠിയിൽ വളരെ പ്രചാരമുള്ളതിനാൽ മഹാരാഷ്ട്ര പ്രാസമെന്നും ഇതിനു പേരുണ്ട്.

പദാന്ത്യത്തിൽ :

“ അകൃത്രിമദ്യുതിരനവദ്യേയം
അടുത്തു ചെന്നിനി അനുപശ്യേയം
ആകൃതി കണ്ടാലതിരംഭേയം
ആരാലിവൾ തന്നധരം പേയം. ”

“ പതിയായ് വിജയിക്ക ധാരിണിക്കും
ശതവർഷാവധി ഭൂതധാരണിക്കും;
അതുലക്ഷമകൊണ്ടു രണ്ടുപേർക്കും
സ്ഥിതി സാരപ്രസവാപ്തി കൊണ്ടുമൊക്കും. ”

പദാന്ത്യത്തിൽ:

“ കുരുടനെങ്കിലും ജഠരനെങ്കിലും
നരയനെങ്കിലും ജരയനെങ്കിലും
കള്ളനെങ്കിലും കാടനെങ്കിലും
മുള്ളനെങ്കിലും മൂഢനെങ്കിലും. ”

ഈരടിയുടെ അവസാനം മാത്രം എന്ന ക്രമത്തിലും വരാറുണ്ട്.

“ ഇരു ഭാഗത്തിലായ് പകുതി പിന്നിയ
ചികുരം മാതിരി പാടം;
അതിൻ കരയിലായ് മുകുളപാണിപോൽ
കടത്തുകാരന്റെ മാടം. ”

ആംഗലകവിതയെപ്പോലെ വിഷമപാദങ്ങളിൽ ഒരേ മട്ടിൽ, സമപാദങ്ങളിൽ ഒരേ മട്ടിൽ എന്നിങ്ങനെയും അന്ത്യപ്രാസമുണ്ട്:

“ ഗതി വക്രതയാർന്ന മണ്ണിൽ നിൻ
ഗതി നിർത്തീടുവതിന്നു നേരമായ്;
അതിരറ്റൊരു നീല വിണ്ണിൽ നിൻ
ദ്യുതി ചേരട്ടിനി സാന്ധ്യതാരമായ്. ”

കടപ്പാട്: കേരള സർക്കാർ ഗ്നൂ സ്വതന്ത്ര പ്രസിദ്ധീകരണാനുമതി പ്രകാരം ഓൺലൈനിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മലയാളം സർ‌വ്വവിജ്ഞാനകോശത്തിലെ അന്ത്യപ്രാസം എന്ന ലേഖനത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം ഈ ലേഖനത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക് പകർത്തിയതിന് ശേഷം പ്രസ്തുത ഉള്ളടക്കത്തിന് സാരമായ മാറ്റങ്ങൾ വന്നിട്ടുണ്ടാകാം.