കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് മന്ത്രാലയം

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് മന്ത്രാലയം
ഇന്ത്യയുടെ ചിഹ്നം
ഇന്ത്യയുടെ ചിഹ്നം
ഏജൻസി അവലോകനം
അധികാരപരിധി ഇന്ത്യറിപ്പബ്ലിക്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ
വാർഷിക ബജറ്റ് ₹71,897 കോടി (US$11 billion) (2020-21 est.) [1]
മേധാവി/തലവൻമാർ മൻസുഖ് എൽ. മാണ്ഡവ്യ, കാബിനറ്റ് മന്ത്രി
 
ഭഗവന്ത് ഖുബ, സംസ്ഥാന മന്ത്രി
വെബ്‌സൈറ്റ്
https://chemicals.nic.in/ https://fert.nic.in/

ഇന്ത്യയിലെ കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് മന്ത്രാലയം മൂന്ന് വകുപ്പുകളുടെ ഭരണപരമായ അധികാരമുള്ള ഫെഡറൽ മന്ത്രാലയമാണ്:-

  1. കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് പെട്രോകെമിക്കൽസ് വകുപ്പ്
  2. ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് വകുപ്പ്.
  3. ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ് വകുപ്പ്.

കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് വളം വകുപ്പ് മന്ത്രിയാണ്, മന്ത്രാലയത്തിന്റെ തലവൻ. മൻസുഖ് എൽ.മാണ്ഡവ്യയാണ് നിലവിൽ വകുപ്പുകളുടെ മന്ത്രി.

കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് വളം വകുപ്പ്[തിരുത്തുക]

കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് പെട്രോകെമിക്കൽസ് വകുപ്പ്, 1989 ഡിസംബർ വരെ വ്യവസായ മന്ത്രാലയത്തിന് കീഴിലായിരുന്നു, പിന്നിട് അത് പെട്രോളിയം, കെമിക്കൽസ് മന്ത്രാലയത്തിന് കീഴിലായി. 1991 ജൂൺ 5-ന് കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് മന്ത്രാലയത്തിലേക്ക് മാറ്റി.

രാസവസ്തുക്കൾ, പെട്രോകെമിക്കൽസ്, ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽ വ്യവസായ മേഖലയുടെ ആസൂത്രണം, വികസനം, നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവയുടെ ചുമതല ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റിൽ നിക്ഷിപ്തമാണ്:

  • മറ്റ് വകുപ്പുകൾക്ക് പ്രത്യേകമായി അനുവദിച്ചിട്ടുള്ളവ ഒഴികെയുള്ള മരുന്നുകളും ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസും.
  • കീടനാശിനികൾ, 1968-ലെ കീടനാശിനി നിയമത്തിന്റെ ഭരണം ഒഴികെ (1968-ലെ 46).
  • മൊളാസസ്
  • മദ്യം - മൊളാസസ് റൂട്ടിൽ നിന്നുള്ള വ്യാവസായികവും കുടിവെള്ളവും.
  • ഡൈസ്റ്റഫുകളും ഡൈ ഇന്റർമീഡിയറ്റുകളും
  • മറ്റ് ഏതെങ്കിലും മന്ത്രാലയത്തിനോ വകുപ്പിനോ പ്രത്യേകമായി അനുവദിച്ചിട്ടില്ലാത്ത എല്ലാ ജൈവ, അജൈവ രാസവസ്തുക്കളും.
  • ഭോപ്പാൽ ദുരന്തം - പ്രത്യേക നിയമങ്ങൾ
  • പെട്രോകെമിക്കൽസ്
  • നോൺ-സെല്ലുലോസിക് സിന്തറ്റിക് നാരുകളുടെ ഉത്പാദനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വ്യവസായങ്ങൾ - നൈലോൺ, പോളിസ്റ്റർ, അക്രിലിക്
  • സിന്തറ്റിക് റബ്ബർ
  • പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെയും (fabrications) വാർത്തെടുത്ത (moulded) വസ്തുക്കളുടെയും നിർമ്മാണം ഉൾപ്പെടെയുള്ള പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ
  • വകുപ്പ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന എല്ലാ വ്യവസായങ്ങളുടെയും ആസൂത്രണവും വികസനവും നിയന്ത്രണവും സഹായവും

വകുപ്പിന് കീഴിൽ വിവിധ വിഭാഗങ്ങളുണ്ട്.

പ്രധാനമായത്:

  • കെമിക്കൽ ഡിവിഷൻ
  • പെട്രോകെമിക്കൽസ് ഡിവിഷൻ
  • മോണിറ്ററിംഗ് ആൻഡ് ഇവാലുവേഷൻ ഡിവിഷൻ (എം ആൻഡ് ഇ ഡിവിഷൻ)

ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ് വകുപ്പ്[തിരുത്തുക]

ബൾക്ക് ഡ്രഗ് പാർക്കുകൾ[തിരുത്തുക]

മെഡിക്കൽ ഉപകരണ പാർക്കുകൾ[തിരുത്തുക]

പ്രധാനമന്ത്രി ഭാരതീയ ജനൗഷധി പരിയോജന[തിരുത്തുക]

'പ്രധാനമന്ത്രി ഭാരതീയ ജനൗഷധി പരിയോജന കേന്ദ്രം' എന്നറിയപ്പെടുന്ന പ്രത്യേക കേന്ദ്രങ്ങളിലൂടെ സാധാരണക്കാർക്ക് താങ്ങാവുന്ന വിലയിൽ ഗുണമേന്മയുള്ള മരുന്നുകൾ ലഭ്യമാക്കുന്നതിനായി ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ് വകുപ്പ് ആരംഭിച്ച ഒരു കാമ്പെയ്‌നാണ് "പ്രധാൻ മന്ത്രി ഭാരതീയ ജനൗഷധി പരിയോജന (PMBJP)". ജനറിക് മരുന്നുകൾ ലഭ്യമാക്കുന്നതിനായി പ്രധാനമന്ത്രി ഭാരതീയ ജനൗഷധി പരിയോജന കേന്ദ്രം (പിഎംബിജെപികെ) രൂപീകരിച്ചു, അവ കുറഞ്ഞ വിലയിൽ ലഭ്യമാണ്, എന്നാൽ വിലയേറിയ ബ്രാൻഡഡ് മരുന്നുകൾക്ക് തുല്യമായ ഗുണമേന്മയും ഫലപ്രാപ്തിയും ഉണ്ട്. പ്രധാനമന്ത്രി ഭാരതീയ ജനൗഷധി പരിയോജന കേന്ദ്രത്തിലൂടെ ജനറിക് മരുന്നുകളുടെ സംഭരണവും വിതരണവും വിപണനവും ഏകോപിപ്പിക്കുന്നതിനായി എല്ലാ സിപിഎസ്‌യുകളുടെയും പിന്തുണയോടെ, ഇന്ത്യൻ ഗവൺമെന്റിന്റെ ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ് വകുപ്പിന് കീഴിൽ ബിപിപിഐ (ബ്യൂറോ ഓഫ് ഫാർമ പബ്ലിക് സെക്ടർ അണ്ടർടേക്കിംഗ്സ് ഓഫ് ഇന്ത്യ) സ്ഥാപിച്ചു.[2]

അറ്റാച്ച്ഡ് ഓഫീസുകൾ[തിരുത്തുക]

  • നാഷണൽ ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽ പ്രൈസിംഗ് അതോറിറ്റി (NPPA)

NPPA ഇന്ത്യൻ സർക്കാരിന്റെ ഒരു സംഘടനയാണ്. നിയന്ത്രിത ബൾക്ക് മരുന്നുകളുടേയും ഫോർമുലേഷനുകളുടേയും വിലകൾ നിശ്ചയിക്കുന്നതിനും/പരിഷ്‌കരിക്കുന്നതിനും, 1995-ലെ ഡ്രഗ്‌സ് (വില നിയന്ത്രണ) ഉത്തരവിന് കീഴിൽ, രാജ്യത്ത് മരുന്നുകളുടെ വിലയും ലഭ്യതയും നടപ്പിലാക്കുന്നതിനും മറ്റുമായി സ്ഥാപിച്ചതാണ് ഇത്. നിയന്ത്രിത മരുന്നുകൾക്കായി നിർമ്മാതാക്കൾ അമിതമായി ഈടാക്കുന്ന തുക ഉപഭോക്താക്കളിൽ നിന്ന് ഈടാക്കാനുള്ള ചുമതലയും സംഘടനയെ ഏൽപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. നിയന്ത്രണവിധേയമായ മരുന്നുകളുടെ ന്യായമായ തലത്തിൽ നിലനിർത്തുന്നതിന് അവയുടെ വിലയും ഇത് നിരീക്ഷിക്കുന്നു.

സ്വയംഭരണ സ്ഥാപനങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

  • സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് ആൻഡ് ടെക്നോളജി (CIPET)[3]

സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി (CIPET), ഇന്ത്യയിലെ പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾക്കും അനുബന്ധ വ്യവസായങ്ങൾക്കുമായി അക്കാദമിക്, ടെക്നോളജി സപ്പോർട്ട് & റിസർച്ച് (ATR) എന്നിവയ്ക്കായി സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഒരു പ്രധാന ദേശീയ സ്ഥാപനമാണ്. ആദ്യത്തെ CIPET കാമ്പസ് 1968-ൽ ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് ചെന്നൈയിൽ സ്ഥാപിച്ചു, തുടർന്ന് 14 CIPET കാമ്പസുകൾ ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് രാജ്യത്ത് സ്ഥാപിച്ചു.

ഇന്ന് CIPET ന് നിരവധി കാമ്പസുകൾ ഉണ്ട്

  1. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, അഹമ്മദാബാദ്
  2. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, അമൃത്സർ
  3. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ഔറംഗബാദ്
  4. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ഭോപ്പാൽ
  5. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ഭുവനേശ്വർ
  6. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ചെന്നൈ
  7. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ഗുവാഹത്തി
  8. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ഹൈദരാബാദ്
  9. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ഹാജിപൂർ
  10. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ഹാൽദിയ
  11. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ജയ്പൂർ
  12. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ഇംഫാൽ
  13. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ലഖ്നൗ
  14. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, മൈസൂർ
  15. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, ഖുന്തി
  16. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, പാനിപ്പത്ത്
  17. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, മധുര
  18. സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് പ്ലാസ്റ്റിക്സ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് & ടെക്നോളജി, റായ്പൂർ

ഡിസൈൻ, CAD/CAM/CAE, ടൂളിംഗ് & മോൾഡ് മാനുഫാക്ചറിംഗ്, പ്ലാസ്റ്റിക് പ്രോസസ്സിംഗ്, ടെസ്റ്റിംഗ്, ഗുണനിലവാര നിയന്ത്രണം എന്നീ മേഖലകളിൽ ഏകീകൃത അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളുള്ള, ഇന്ത്യയിലും വിദേശത്തുമുള്ള വ്യവസായങ്ങളിലേക്ക് ATR സേവനങ്ങൾ വഴി സംഭാവന ചെയ്യുന്നു.

ഡിസൈൻ, CAD/CAM/CAE എന്നീ മേഖലകളിൽ സൗകര്യങ്ങൾ പ്രദാനം ചെയ്യുന്ന "ARSTPS (അഡ്വാൻസ് റിസർച്ച് സ്കൂൾ ഫോർ ടെക്നോളജി ആൻഡ് പ്രൊഡക്റ്റ് സിമുലേഷൻ)" എന്ന പേരിൽ ഒരു വകുപ്പും CIPET ചെന്നൈ ആരംഭിച്ചു. ഇത് CAD/CAM.A-യ്ക്ക് ഒരു ME ഡിഗ്രി പ്രോഗ്രാമും നൽകുന്നു.

കേന്ദ്ര പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

  1. ബംഗാൾ കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ് ലിമിറ്റഡ് (BCPL)
  2. ബ്രഹ്മപുത്ര വാലി ഫെർട്ടിലൈസർ കോർപ്പറേഷൻ ലിമിറ്റഡ് (BVFCL)
  3. FCI ആരവലി ജിപ്സം ആൻഡ് മിനറൽസ് ഇന്ത്യ ലിമിറ്റഡ് (FAGMIL)
  4. ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് ആൻഡ് കെമിക്കൽസ് ട്രാവൻകൂർ ലിമിറ്റഡ് (എഫ്എസിടി)
  5. ഫെർട്ടിലൈസർ അസോസിയേഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ (എഫ്എഐ)
  6. ഫെർട്ടിലൈസർ കോർപ്പറേഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ (എഫ്‌സിഐഎൽ)
  7. ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ആന്റിബയോട്ടിക്‌സ് ലിമിറ്റഡ് (HAL)
  8. ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ഇൻസെക്‌ടിസൈഡ്‌സ് ലിമിറ്റഡ് (HIL)
  9. ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ഓർഗാനിക് കെമിക്കൽസ് ലിമിറ്റഡ് (HOCL)
  10. മദ്രാസ് ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് ലിമിറ്റഡ് (എംഎഫ്എൽ)
  11. നാഷണൽ ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് ലിമിറ്റഡ് (NFL)
  12. പ്രോജക്ട്‌സ് ആൻഡ് ഡെവലപ്‌മെന്റ് ഇന്ത്യ ലിമിറ്റഡ് (PDIL)
  13. രാഷ്ട്രീയ കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് ലിമിറ്റഡ് (ആർസിഎഫ്)
  14. ബ്രഹ്മപുത്ര ക്രാക്കർ ആൻഡ് പോളിമർ ലിമിറ്റഡ് (BCPL)
  15. കർണാടക ആന്റിബയോട്ടിക്സ് & ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ് ലിമിറ്റഡ്

മന്ത്രിമാരുടെ പട്ടിക[തിരുത്തുക]

No ഛായാചിത്രം പേര് കാലാവധി പ്രധാന മന്ത്രി പാർട്ടി
1 എ. ബാല പജനോർ 19 ഓഗസ്റ്റ് 1979 23 ഡിസംബർ 1979 126 ദിവസം ചരൺ സിംഗ് അഖിലേന്ത്യാ അണ്ണാ ദ്രാവിഡ മുന്നേറ്റ കഴകം
2 പി.വി. നരസിംഹ റാവു 21 ജൂൺ 1991 17 ഫെബ്രുവരി 1994 2 വർഷം, 241 ദിവസം പി വി നരസിംഹ റാവു ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്
3 രാം ലഖൻ സിംഗ് യാദവ് 17 ഫെബ്രുവരി 1994 16 മെയ് 1996 2 വർഷം, 89 ദിവസം
4 കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Atal Bihari Vajpayee (crop 2).jpg അടൽ ബിഹാരി വാജ്പേയി 16 മെയ് 1996 1 ജൂൺ1996 16 ദിവസം അടൽ ബിഹാരി വാജ്പേയി ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി
5 സിസ് റാം ഓല 29 ജൂൺ 1996 9 ജൂൺ 1997 345 ദിവസം ദേവഗൗഡ

I. K. ഗുജ്‌റാൾ

ഓൾ ഇന്ത്യ ഇന്ദിരാ കോൺഗ്രസ് (തിവാരി)
6 എം.അരുണാചലം 9 ജൂൺ 1997 19 മാർച്ച് 1998 283 ദിവസം I. K. ഗുജ്‌റാൾ തമിഴ് മനില കോൺഗ്രസ്
7 സുർജിത് സിംഗ് ബർണാല 19 മാർച്ച് 1998 13 ഒക്ടോബർ 1999 1 വർഷം, 208 ദിവസം അടൽ ബിഹാരി വാജ്പേയി ശിരോമണി അകാലിദൾ
8 സുരേഷ് പ്രഭു 13 ഒക്ടോബർ 1999 30 സെപ്റ്റംബർ 2000 353 ദിവസം ശിവസേന
9 സുന്ദര് ലാൽ പട്‌വ 30 സെപ്റ്റംബർ 2000 7 നവംബർ 2000 38 ദിവസം ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി
10 സുഖ്‌ദേവ് സിംഗ് ദിൻഡ്‌സ 7 നവംബർ 2000 22 മെയ് 2004 3 വർഷം, 197 ദിവസം ശിരോമണി അകാലിദൾ
11 രാം വിലാസ് പാസ്വാൻ 22 മെയ് 2004 22 മെയ് 2009 5 വർഷം, 0 ദിവസം മൻമോഹൻ സിംഗ് ലോക് ജനശക്തി പാർട്ടി
12 എം കെ അഴഗിരി 28 മെയ് 2009 20 മാർച്ച് 2013 3 വർഷം, 296 ദിവസം ദ്രാവിഡ മുന്നേറ്റ കഴകം
13 ശ്രീകാന്ത് കുമാർ ജെന

(Independent Charge)

20 മാർച്ച് 2013 26 മെയ് 2014 1 വർഷം, 67 ദിവസം ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്
14 അനന്ത് കുമാർ 26 മെയ് 2014 12 നവംബർ 2018 4 വർഷം, 170 ദിവസം നരേന്ദ്ര മോദി ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി
15 സദാനന്ദ ഗൗഡ 12 നവംബർ 2018 7 ജൂലൈ 2021 2 വർഷം, 237 ദിവസം
16 മൻസുഖ് മാണ്ഡവ്യ 7 ജൂലൈ 2021 Incumbent 2 വർഷം, 295 ദിവസം

സംസ്ഥാന മന്ത്രിമാർ[തിരുത്തുക]

കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ് മന്ത്രാലയത്തിലെ സഹമന്ത്രിമാർ

സംസ്ഥാന മന്ത്രി ഛായാചിത്രം രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി കാലാവധി വർഷങ്ങൾ
നിഹാൽ ചന്ദ് ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി 26 മെയ് 2014 9 നവംബർ 2014 167 ദിവസം
ഹൻസ്‌രാജ് ഗംഗാറാം അഹിർ 9 നവംബർ 2014 5 ജൂലൈ 2016 1 വർഷം, 239 ദിവസം
മൻസുഖ് എൽ. മാണ്ഡവ്യ 5 ജൂലൈ 2016 7 ജൂലൈ 2021 5 വർഷം, 2 ദിവസം
റാവു ഇന്ദർജിത് സിംഗ് 3 സെപ്റ്റംബർ 2017 30 മെയ് 2019 1 വർഷം, 269 ദിവസം
ഭഗവന്ത് ഖുബ 7 ജൂലൈ 2021 Incumbent 2 വർഷം, 295 ദിവസം

റഫറൻസുകൾ[തിരുത്തുക]

  1. ↑ "Union Budget 2020-21 Analysis" (PDF). prsindia.org. 2020. Archived from the original (PDF) on 2020-02-26. Retrieved 2022-06-28.
  2. ↑ "Pharmaceuticals & Medical Devices Bureau of India". Retrieved 2022-06-28.
  3. ↑ "CIPET | Central Institute of Petrochemicals Engineering & Technology | Department of Chemicals & Petrochemicals, Ministry of Chemicals & Fertilizers, Government of India". Retrieved 2022-06-28.
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=കെമിക്കൽസ്_ആൻഡ്_ഫെർട്ടിലൈസേഴ്സ്_മന്ത്രാലയം&oldid=3964999" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്