ഹരിഫുൺചായ്

Hariphunchai Sarhāsta Asām (Pali)
8th century–1292
1000–1100 AD Green: Haripunchai Light Blue: Lavo Kingdom Red: Khmer Empire Yellow: Champa Blue: Đại Việt Pink: Pagan Kingdom Lime: Srivijayan Empire
തലസ്ഥാനം	Lamphun (629-1292)
ഗവൺമെൻ്റ്	Monarchy
• 629	"Jamadevia" (first)
• c. 1200	"Yip" (last)
ചരിത്ര യുഗം	Middle Ages
ശേഷം Lan Na

ഹരിഫുൺചായ് Hariphunchai അല്ലെങ്കിൽ ഹരിഫുൺജയ Haribhunjaya (from Thai: หริภุญชัย, in turn from Pali: Haribhuñjaya) ഇന്നത്തെ തായ്‌ലന്റിന്റെ വടക്കുഭാഗത്തുണ്ടായിരുന്ന ഒരു മോൺ രാജ്യമായിരുന്നു. തായ്കൾ ഈ രാജ്യത്തേയ്ക്കുവരുന്നതിനു നൂറ്റാണ്ടുകൾക്കുമുമ്പ് ആയിരുന്നു ഈ രാജ്യം നിലനിന്നത്. ആ രാജ്യത്തിന്റെ തലസ്ഥാനം ഇന്നത്തെ ലംഫൂൺ ആയിരുന്നു. അന്ന് ഈ പ്രദേശം ഹരിപുൺജൈ ഹരിഭൂമിജയ എന്നാണറിയപ്പെട്ടത്. 1292ൽ ഈ പ്രദേശം ലാൻ നാ എന്ന തായ് രാജ്യത്തെ മങ്രായി ഈ പട്ടണം പിടിച്ചെടുത്തു. .

സ്ഥാപനം

കാമദേവിവംശ ഈ നഗരം 626ൽ സുതേപ് (സുദേവ്) എന്ന സന്യാസി ആയിരുന്നു സ്ഥാപിച്ചത് എന്നാണ് ഐതിഹ്യം പറയുന്നത്. ലാവോ രാജവംശത്തിലെ ഭരണാധികാരി തന്റെ മകളായ ജമദേവിയെ ഈ രാജ്യത്തെ ആദ്യ രാജ്ഞിയാവാനായി അയച്ചുകൊടുത്തത്രെ. ഈ വർഷം 750 ആണെന്നും പറയുന്നുണ്ട്. ആ സമയത്ത് ഈ പ്രദേശം ദ്വാരാവതി ഭരണത്തിൻകീഴിലായിരുന്നു. ജമാദേവി രാജ്ഞി രണ്ടു ഇരട്ടകളെ പ്രസവിച്ചുവത്രെ. ഇതിൽ മൂത്തയാളാണ് ഈ രാജ്യത്തെ ഭരണാധികാരിയായത്. ഇളയവൻ അടുത്തുള്ള മറ്റൊരു രാജ്യമായ ലമ്പാങ് ഭരിച്ചു. 

രാജ്യത്തിന്റെ അത്യുന്നതിയും പതനവും

A Hariphunchai statue of the Buddha Shakyamuni from the 12th-13th century CE

ഭരണകർത്താക്കളുടെ പട്ടിക

Names of monarchs of the Hariphunchai kingdom according to Tamnan Hariphunchai (History of Kingdom of Hariphunchai):

1. ജമാദേവി രാജ്ഞി
   
2. ഹനയോസ്
3. കുമൻജരാജ്
4. റുഡാൻട്ര
5. സൊനോമാൻജുസാക്ക
6. സംസാര
7. പദുമരാജ്
8. കുസദേവ
9. നോകരാജ് (നാകരാജ്)
   
10. ദശരാജ്
11. ഗുട്ട
12. സെറ
13. യുവരാജ്
14. ബ്രാഹ്മതരായോ
15. മുക്സ (മോക്ഷ?)
    
16. ത്രഫാക്ക
17. Uchitajakraphad king of Lavo
18. കാമ്പോൽ
19. Jakaphadiraj, King of Atikuyaburi
20. വസുദേവ്
21. Yeyyala
22. മഹാരാജ്, King of Lampang
23. സെല
24. കാഞ്ചന
25. ചിലങ്ക
26. ഫുൻതുല
27. ഡിറ്റ
28. ചെത്തരാജ്
29. ജെയകരാജ്
30. ഫറ്റിജ്ജരാജ്
31. തമികരാജ് (തംകരാജ്?)
    
32. രതരാജ്
33. സഫാസിത്ത്
34. Chettharaj
35. Jeyakaraj
36. Datvanyaraj
37. ഗംഗ
38. Siribun
39. Uthen
40. Phanton
41. Atana
42. ഹാവം
43. Trangal
44. യോട്ട
45. യിപ്പ്

അവലംബം

• 'Historic Lamphun: Capital of the Mon Kingdom of Haripunchai', in: Forbes, Andrew, and Henley, David, Ancient Chiang Mai Volume 4. Chiang Mai, Cognoscenti Books, 2012. ASIN B006J541LE
• Swearer, Donald K. and Sommai Premchit. The Legend of Queen Cama: Bodhiramsi's Camadevivamsa, a Translation and Commentary. New York: State University of New York Press, 1998.