വിസ്റ്റീരിയ

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
(Wisteria എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)

വിസ്റ്റീരിയ
Flowering Wisteria sinensis
ശാസ്ത്രീയ വർഗ്ഗീകരണം
കിങ്ഡം:
(unranked):
(unranked):
(unranked):
Order:
Family:
Fabaceae
Genus:
Wisteria

Synonyms
  • Diplonyx Raf.
  • Kraunhia Raf.
  • Phaseoloides Duhamel
  • Rehsonia Stritch

പയർവർഗ്ഗ കുടുംബത്തിലെ പൂച്ചെടികളുടെ ഒരു ജനുസ്സാണ് വിസ്റ്റീരിയ. അതിൽ ചൈന, കൊറിയ, ജപ്പാൻ, കിഴക്കൻ അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള പത്ത് ഇനം വുഡി ക്ലൈംബിംഗ് ആരോഹികൾ (വളയുന്ന ആരോഹികൾ) ഉൾപ്പെടുന്നു. ചില ഇനം ജനപ്രിയ അലങ്കാര സസ്യങ്ങളാണ്. വിസ്റ്റീരിയ അല്ലെങ്കിൽ 'വാട്ടർ വിസ്റ്റീരിയ' എന്ന പൊതുനാമമുള്ള ഒരു ജല പൂച്ചെടി വാസ്തവത്തിൽ അക്കാന്തേസീ കുടുംബത്തിലെ ഹൈഗ്രോഫില ഡിഫോർമിസ് ആണ്.

ടാക്സോണമി[തിരുത്തുക]

അമേരിക്കൻ വൈദ്യനും ശരീരശാസ്ത്രജ്ഞനുമായ കാസ്പർ വിസ്റ്റാറിന്റെ (1761–1818) സ്മരണയ്ക്കായി സസ്യശാസ്ത്രജ്ഞൻ തോമസ് നട്ടാൽ വിസ്റ്റീരിയ എന്ന ജനുസ്സിന് പേർ നല്കി.[1][2] അക്ഷരവിന്യാസത്തെക്കുറിച്ച് പിന്നീട് ചോദ്യം ചെയ്തപ്പോൾ നട്ടാൽ, ഇത് "യൂഫോണി"യാണെന്ന് പറഞ്ഞു. എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവചരിത്രകാരൻ നട്ടാലിന്റെ സുഹൃത്ത് വ്യാപാരിയായ ജോൺ വിസ്റ്ററിന്റെ ചെറുമകനായ ഗ്രംബ്ലെത്തോർപ്പിലെ സീനിയറായ ചാൾസ് ജോൺസ് വിസ്റ്ററുമായി എന്തെങ്കിലും ബന്ധമുണ്ടെന്ന് അനുമാനിച്ചു.[3]

ചില ഫിലാഡൽഫിയ വൃത്തങ്ങൾ പറയുന്നത് പ്ലാന്റിന് വിസ്റ്ററിന്റെ പേരാണ് നൽകിയിരിക്കുന്നത്.[4] അക്ഷരവിന്യാസം സസൂക്ഷ്‌മം ആയതിനാൽ, ഇന്റർനാഷണൽ കോഡ് ബൊട്ടാണിക്കൽ നാമകരണത്തിന് കീഴിൽ ജനുസിന്റെ പേര് മാറ്റുന്നതിൽ ഒരു ന്യായീകരണവുമില്ല.[5] എന്നിരുന്നാലും, ചിലർ ചെടിയുടെ പൊതുവായ പേര് "വിസ്റ്റാരിയ" എന്ന് ഉച്ചരിക്കുന്നു.[6][7]

ജനിതക വിശകലനം കാണിക്കുന്നത് കാലേരിയ, അഫ്ഗെക്കിയ, വിസ്റ്റീരിയ എന്നിവ പരസ്പരം ഏറ്റവും അടുത്ത ബന്ധുക്കളാണെന്നും മില്ലെറ്റിയേ ഗോത്രത്തിലെ മറ്റ് അംഗങ്ങളിൽ നിന്ന് തികച്ചും വ്യത്യസ്തരാണെന്നും ആണ്. രണ്ടിനും എട്ട് ക്രോമസോമുകളുണ്ട്.[8][9]

സ്പീഷീസ്[തിരുത്തുക]

സ്വീകാര്യമായ വിസ്റ്റീരിയ ഇനങ്ങളുടെ പട്ടിക ഇനിപ്പറയുന്നു:[10][11]

വിവരണം[തിരുത്തുക]

Seeds and seedpods of Wisteria floribunda. The seeds of all Wisteria species contain high levels of the wisterin toxin and are especially poisonous.

ലഭ്യമായ ഏതൊരു താങ്ങിനു ചുറ്റും വിസ്റ്റീരിയസിന്റെ കാണ്ഡം ചുറ്റിക്കയറുന്നു. ഡബ്ല്യു. ഫ്ലോറിബുണ്ട (ജാപ്പനീസ് വിസ്റ്റീരിയ) മുകളിൽ നിന്ന് നോക്കുമ്പോൾ ഘടികാരദിശയിൽ ചുറ്റിക്കയറുന്നു. ഡബ്ല്യു. സിനെൻസിസ് എതിർ ഘടികാരദിശയിൽ ചുറ്റിക്കയറുന്നു. വിസ്റ്റീരിയയുടെ ഏറ്റവും സാധാരണമായ രണ്ട് ഇനം തിരിച്ചറിയുന്നതിന് ഇത് സഹായിക്കുന്നു.[16]ഭൂമിയിൽ നിന്ന് 20 മീറ്റർ (66 അടി) വരെ ഉയരത്തിൽ കയറാനും 10 മീറ്റർ (33 അടി) പാർശ്വസ്ഥമായി പടരാനും കഴിയും. ലോകത്തിലെ അറിയപ്പെടുന്ന ഏറ്റവും വലിയ വിസ്റ്റീരിയ കാലിഫോർണിയയിലെ സിയറ മാഡ്രെയിലാണ്. ഒരു ഏക്കറിൽ കൂടുതൽ (0.40 ഹെക്ടർ) വലുപ്പവും 250 ടൺ ഭാരവും കാണപ്പെടുന്നു. 1894-ൽ നട്ടുപിടിപ്പിച്ച ഇത് 'ചൈനീസ് ലാവെൻഡർ' ഇനത്തിൽ പെട്ടതാണ്.[17]

ഇലകൾ ഒന്നിടവിട്ട് 15 മുതൽ 35 സെന്റിമീറ്റർ വരെ നീളമുള്ളതും പിന്നേറ്റും 9 മുതൽ 19 വരെ ലഘുപത്രികകളുമാണ്. 10 മുതൽ 80 സെന്റിമീറ്റർ വരെ നീളമുള്ള തൂങ്ങുന്ന റസീമുകളിലാണ് പൂക്കൾ ഉണ്ടാകുന്നത്. ലാബർനം ജനുസ്സിന് സമാനമായ പൂക്കൾ പക്ഷേ പർപ്പിൾ, വയലറ്റ്, പിങ്ക് അല്ലെങ്കിൽ വെള്ള എന്നീ നിറങ്ങളിലും കാണപ്പെടുന്നു. ഇലകളിൽ മഞ്ഞ നിറം കാണപ്പെടുന്നില്ല. ചില ഏഷ്യൻ ഇനങ്ങളിൽ വസന്തകാലത്ത് പൂവിടുമ്പോൾ, (ഇലകൾ തുറക്കുന്നതിന് അല്ലെങ്കിൽ തൊട്ടുമുൻപും) വേനൽക്കാലത്തിന്റെ പകുതി മുതൽ അമേരിക്കൻ സ്പീഷീസിലും ഡബ്ല്യു. ജപ്പോണിക്കയിലും പൂവിടുന്നു. ചില സ്പീഷീസുകളുടെ പൂക്കൾക്ക് സുഗന്ധമാണ്. പ്രത്യേകിച്ച് ഡബ്ല്യു. സിനെൻസിസ്. ബ്രൗൺ-ടെയിൽ മോത് ഉൾപ്പെടെയുള്ള ചില ലെപിഡോപ്റ്റെറ ഇനങ്ങളുടെ ലാർവകളാണ് വിസ്റ്റീരിയ ഇനങ്ങളെ ഭക്ഷ്യ സസ്യങ്ങളായി ഉപയോഗിക്കുന്നത്.

വിത്തുകൾ ലാബർനമിന്റേതിന് സമാനമായ കായ്കളിലാണ് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത്, ആ ജനുസ്സിലെ വിത്തുകൾ പോലെ വിഷമാണ്. ചെടിയുടെ എല്ലാ ഭാഗങ്ങളിലും വിസ്റ്ററിൻ എന്ന സാപ്പോണിൻ അടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്, ഇത് കഴിച്ചാൽ വിഷാംശം, തലകറക്കം, ആശയക്കുഴപ്പം, സംസാര പ്രശ്നങ്ങൾ, ഓക്കാനം, ഛർദ്ദി, വയറുവേദന, വയറിളക്കം, ശക്തിക്ഷയം എന്നിവയ്ക്ക് കാരണമായേക്കാം.[18][19]വിഷത്തിന് കാരണമാകാൻ വിത്തുകൾക്ക് പുറത്തുള്ള സാന്ദ്രത മതിയോ എന്ന കാര്യത്തിൽ തർക്കമുണ്ട്. വിസ്റ്റീരിയ വിത്തുകൾ പല രാജ്യങ്ങളിലെയും കുട്ടികളിലും വളർത്തുമൃഗങ്ങളിലും വിഷത്തിന് കാരണമാകുന്നു. മിതമായ തോതിലുള്ള ഗ്യാസ്ട്രോഎന്റൈറ്റിസും മറ്റ് ഫലങ്ങളും ഉണ്ടാക്കുന്നു.[20][19][21]

കൃഷി[തിരുത്തുക]

Wisteria at Nymans Gardens
(West Sussex, England)
Trunk of mature wisteria supported by balustrade (Stresa, Italy)

വിസ്റ്റീരിയ, പ്രത്യേകിച്ച് വിസ്റ്റീരിയ സിനെൻസിസ് വളരെ കടുപ്പമുള്ളതും അതിവേഗം വളരുന്നതുമാണ്. വളക്കൂറില്ലാത്ത മണ്ണിലും ഇതിന് വളരാൻ കഴിയും, പക്ഷേ ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ, ഈർപ്പമുള്ള, നന്നായി വളക്കൂറുള്ള മണ്ണാണ് ഇഷ്ടപ്പെടുന്നത്. അത് പൂർണ്ണ സൂര്യപ്രകാശത്തിൽ തഴച്ചുവളരുന്നു. കമ്പ് മുറിക്കൽ, ഇളം തണ്ട് വെട്ടിയെടുത്ത് അല്ലെങ്കിൽ വിത്ത് വഴിയും പുതിയ സസ്യം ഉണ്ടാക്കാം. എന്നിരുന്നാലും, വിത്തിൽ നിന്ന് വളരുന്ന സസ്യങ്ങൾ പൂക്കാൻ പതിറ്റാണ്ടുകൾ എടുക്കും; ഇക്കാരണത്താൽ, തോട്ടക്കാർ സാധാരണയായി വേരുകൾ വെട്ടിയെടുത്ത് അല്ലെങ്കിൽ നന്നായി പൂവിടുമെന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന ഗ്രാഫ്റ്റ് ചെയ്ത കൾട്ടിവറുകളിൽ നിന്ന് മുളച്ച സസ്യങ്ങൾ വളർത്തുന്നു.

പൂവിടാതിരിക്കാനുള്ള മറ്റൊരു കാരണം അമിതമായ വളമാണ് (പ്രത്യേകിച്ച് നൈട്രജൻ). വിസ്റ്റീരിയയ്ക്ക് നൈട്രജൻ ഫിക്സിംഗ് ശേഷിയുണ്ട് (റൂട്ട് നോഡ്യൂളുകളിൽ റൈസോബിയ ബാക്ടീരിയ നൽകുന്നത്). അതിനാൽ പക്വതയാർന്ന സസ്യങ്ങൾക്ക് പൊട്ടാസ്യം, ഫോസ്ഫേറ്റ് എന്നിവ ചേർക്കുന്നത് ഗുണം ചെയ്യാം. പക്ഷേ നൈട്രജൻ ആവശ്യമില്ല. അവസാനമായി, വിസ്റ്റീരിയ പൂർണ്ണ വളർച്ച പ്രാപിക്കുന്നതിനുമുമ്പ് പൂവിടാൻ മടിക്കും. പൂർണ്ണ വളർച്ചയ്‌ക്ക് കുറച്ച് വർഷങ്ങൾ മാത്രമേ ആവശ്യമായി വരൂ. കെന്റക്കി വിസ്റ്റീരിയ അല്ലെങ്കിൽ ചൈനീസ് വിസ്റ്റീരിയയ്ക്ക് ഇരുപതോളം വർഷങ്ങൾ ആവശ്യമായി വരുന്നു.

താങ്ങ് നൽകാത്തപ്പോൾ വിസ്റ്റീരിയയ്ക്ക് ഒരു കുന്നായി വളരാൻ കഴിയും. പക്ഷേ ഒരു മരം, പെർഗൊള, മതിൽ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റ് താങ്ങ് ഘടനകളെ കൂട്ടിച്ചേർക്കാൻ അനുവദിക്കുമ്പോൾ അത് ഏറ്റവും മികച്ചതായി വളരുന്നു. എന്തുതന്നെയായാലും, താങ്ങ് വളരെ ശക്തമായിരിക്കണം, കാരണം പൂർണ്ണ വളർച്ചയുള്ള വിസ്റ്റീരിയ കനത്ത കൈത്തണ്ട കനമുള്ള തായ്ത്തടി, കാണ്ഡം എന്നിവയാൽ വളരെയധികം ശക്തമാകും. ലാറ്റിസ് വർക്ക് തകർക്കാനും നേർത്ത തടി പോസ്റ്റുകൾ തകർക്കാനും വലിയ മരങ്ങളെ നശിപ്പിക്കുകയും ഇവ ചെയ്യുന്നു. വീടുകളിൽ വളരാൻ അനുവദിച്ച വിസ്റ്റീരിയ ഗട്ടറുകൾ, താഴ്‌ന്ന നിലകൾ, സമാന ഘടനകൾ എന്നിവയ്ക്ക് നാശമുണ്ടാക്കാം.

മുൻവർഷത്തെ വളർച്ചയുടെ അടിത്തട്ടിലുള്ള മുകുളങ്ങളിൽ നിന്ന് വിസ്റ്റീരിയ പൂക്കൾ ഉണ്ടാകുന്നു. അതിനാൽ വസന്തത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ കുറച്ച് മുകുളങ്ങളുള്ള കൊമ്പുകൾ കോതുന്നത് കൂടുതൽ പൂക്കളുണ്ടാകാൻ കാരണമാകുന്നു. ചെടിയുടെ വലുപ്പം നിയന്ത്രിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെങ്കിൽ, വശങ്ങളിലുള്ള ചിനപ്പുപൊട്ടൽ 20 മുതൽ 40 സെന്റിമീറ്റർ വരെ നീളത്തിൽ മിഡ്‌സമ്മറിൽ കുറയ്ക്കുകയും മഴക്കാലത്ത് 10 മുതൽ 20 സെന്റിമീറ്റർ വരെ കുറയ്ക്കാനും കഴിയും. ചെടിക്ക് കുറച്ച് വയസ്സ് കഴിഞ്ഞാൽ, വേനൽക്കാലത്ത് വളരുന്ന സീസണിൽ മൂന്ന് തവണ പുതിയ വള്ളികൾ കോതുന്നതുകൊണ്ട് താരതമ്യേന ഒതുക്കമുള്ളതും സ്വതന്ത്രവുമായ പൂച്ചെടികൾ നേടാൻ കഴിയും. ചില ഇനങ്ങളുടെ പൂക്കൾ ഭക്ഷ്യയോഗ്യമാണ്. മാത്രമല്ല വീഞ്ഞ് ഉണ്ടാക്കാൻ പോലും ഇത് ഉപയോഗിക്കാം. മറ്റുള്ളവ വിഷമാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഇത് അല്ലെങ്കിൽ ഏതെങ്കിലും കാട്ടുചെടിയെ ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് ഒരു വിദഗ്ദ്ധൻ ശ്രദ്ധാപൂർവ്വം തിരിച്ചറിയാൻ ശുപാർശ ചെയ്യുന്നു.

1816-ൽ ഹോർട്ടികൾച്ചറൽ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി ചൈനീസ് വിസ്റ്റീരിയയെ അമേരിക്കയിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്നു. ജാപ്പനീസ് വിസ്റ്റീരിയ 1830-ൽ അവതരിപ്പിച്ചു.[22]കൃഷിയിൽ ശ്രദ്ധ വേണ്ടാത്തതിനാൽ യു‌എസിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിലും, പ്രത്യേകിച്ച് തെക്കുകിഴക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ, ഈ ഇതര തദ്ദേശീയ വിസ്റ്റീരിയകൾ മറ്റ് തദ്ദേശീയസസ്യജാലങ്ങളെ ചുറ്റിപ്പടർന്ന് അവയെ ഇല്ലാതാക്കാനുള്ള കഴിവ് കാരണം അധിനിവേശസസ്യമായി കണക്കാക്കുന്നു.[22]

A great wisteria (藤, fuji) blossoms at Ashikaga Flower Park in Ashikaga, Tochigi, Japan. The largest wisteria in Japan, it is dated to c. 1870 and covers approximately 1,990 square meters (half an acre) as of May 2008.

കലയും പ്രതീകാത്മകതയും[തിരുത്തുക]

Left to right: View of Oyster Bay (1908), by Louis C. Tiffany, with wisteria evoking the estate of its patrons, Wistariahurst; Japanese wisteria and white-bellied green pigeons (1883), a woodblock print by Kōno Bairei

നൂറ്റാണ്ടുകളായി ജപ്പാനിൽ വിസ്റ്റീരിയയും അവയുടെ പൂക്കുലകളും വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നു. ഇത് കുടുംബ ചിഹ്നങ്ങളിലും രാജവംശാവലിയിലും ഒരു ജനപ്രിയ ചിഹ്നമായിരുന്നു.[23]കബുകിയിലെ ഒരു ജനപ്രിയ നൃത്തം, ഫ്യൂജി മ്യൂസ്യൂം അല്ലെങ്കിൽ "ദി വിസ്റ്റീരിയ മെയ്ഡൻ" അഞ്ച് വ്യക്തിഗത നൃത്തങ്ങളുടെ ഒരു പരമ്പരയിലെ ഒരേയൊരു നൃത്തമാണ്. അതിൽ ഒരു കന്യക വിസ്റ്റീരിയയുടെ ആത്മാവിന്റെ സാക്ഷാൽക്കാരമായി മാറുന്നു. പടിഞ്ഞാറ്, ടൈൽ, സ്റ്റെയിൻ ഗ്ലാസ് തുടങ്ങിയ നിർമാണ സാമഗ്രികളിൽ വിസ്റ്റീരിയകൾ റിയലിസത്തിലും ശൈലീപരമായും കലാസൃഷ്ടികളിലും വ്യാവസായിക രൂപകൽപ്പനയിലും ഉപയോഗിച്ചു.[24]

അവലംബം[തിരുത്തുക]

  1. Nuttall, Thomas (1818). The Genera of North American Plants and a Catalogue of the Species, to the Year 1817. Vol. I. D. Heartt. p. 115. Retrieved 2011-05-15.
  2. Ohio State University, Wisteria. Accessed 2009.06.02.
  3. Graustein, Jeannette E. (1967). Thomas Nuttall, Naturalist: Explorations in America, 1808–1841. Harvard University Press. p. 123.
  4. Cotter, John L. Daniel Roberts, Michael Parrington. The Buried Past: An Archaeological History of Philadelphia (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1994), 339. Edwin C. Jellett Germantown Old and New: Its Rare and Notable Plants, Germantown, PA: Germantown Independent Gazette 1904, 83.
  5. Charters, Michael L. "Page W". California Plant Names: Latin and Greek Meanings and Derivations. Retrieved 2011-05-15.
  6. Bryson, Bill (2003). "Ch. 6 — Science Red in Tooth and Claw". A Short History of Nearly Everything (1st ed.). New York, NY: Broadway Books. ISBN 0-375-43200-0.
  7. Dixon, Richard; Howard, Philip (June 5, 2009). "Wisteria? Wistaria? Let's call the whole thing off". The Times. London. Archived from the original on May 29, 2010. Retrieved 2011-05-16.
  8. Hu, Jer-Ming; Lavin, Matt; Wojciechowski, Martin F.; Sanderson, Michael J. (2000). "Phylogenetic systematics of the tribe Millettieae (Leguminosae) based on chloroplast trnK/matK sequences and its implications for evolutionary patterns in Papilionoideae" (PDF). American Journal of Botany. 87 (3): 418–30. doi:10.2307/2656638. JSTOR 2656638. PMID 10719003.
  9. Li, Jianhua; Jiang; Fu; Tang (2014). "Molecular systematics and biogeography of Wisteria inferred from nucleotide sequences of nuclear and plastid genes". Journal of Systematics and Evolution. 52 (1): 40–50. doi:10.1111/jse.12061.
  10. "വിസ്റ്റീരിയ". Tropicos. Missouri Botanical Garden. Retrieved 22 February 2016.
  11. "{{{taxon}}} {{{authority}}}". The Plant List. Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden. Retrieved 22 February 2016.
  12. "Wisteria macrostachya". Tropicos. Missouri Botanical Garden. Retrieved 22 February 2016.
  13. "Wisteria venusta Rehder & E.H. Wilson". Tropicos. Missouri Botanical Garden. Retrieved 19 August 2018.
  14. Wei, Zhi; Pedley, Les, "Wisteria venusta", Flora of China, retrieved 22 February 2016 – via eFloras.org, Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA {{citation}}: External link in |via= (help); Invalid |mode=CS1 (help)
  15. "{{{taxon}}} {{{authority}}}". The Plant List. Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden. Retrieved 22 February 2016.
  16. Peter, Valder (1995). Wisterias : a comprehensive guide. Portland, Or.: Timber Press. ISBN 0881923184. OCLC 32647814.
  17. sierramadrenews.net Wistaria
  18. Lewis, Robert Alan (1998-03-23). Lewis' Dictionary of Toxicology (in ഇംഗ്ലീഷ്). CRC Press. ISBN 9781566702232.
  19. 19.0 19.1 Rondeau, E. S. (1993-01-01). "Wisteria toxicity". Journal of Toxicology. Clinical Toxicology. 31 (1): 107–112. doi:10.3109/15563659309000378. ISSN 0731-3810. PMID 8433406.
  20. Mcdonald, Gregory E. "Wisteria sinensis". University of Florida IFAS. University of Florida. Retrieved 12 August 2017.
  21. "Canadian Poisonous Plants Information System - Wisteria floribunda (Scientific name)". Agriculture and Agri-Food Canada. Government of Canada. Retrieved 2016-02-22.
  22. 22.0 22.1 ഫലകം:FEIS
  23. Baird, Merrily C (2001). Symbols of Japan: Thematic Motifs in Art and Design. New York: Random House, Inc. p. 67. OCLC 237418692.
  24. "Notices of New Books". The New Englander. Vol. XLIV. p. 304. The Art Amateur for February contains the usual profusion of designs for art work, including decorations for a dessert-plate (asters), a double tile (wisteria)...

ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ[തിരുത്തുക]

Wiktionary
Wiktionary
wisteria എന്ന വാക്കിനർത്ഥം മലയാളം വിക്കി നിഘണ്ടുവിൽ കാണുക
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=വിസ്റ്റീരിയ&oldid=3780055" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്