സ്വാന്റേ പാബോ

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
(Svante Pääbo എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)
സ്വാന്റേ പാബോ
Pääbo at the Royal Society admissions day in London, July 2016
ജനനം (1955-04-20) 20 ഏപ്രിൽ 1955  (68 വയസ്സ്)
Stockholm, Sweden
കലാലയംUppsala University (PhD)
അറിയപ്പെടുന്നത്Paleogenetics
ജീവിതപങ്കാളി(കൾ)
Linda Vigilant
​
(m. 2008)​
കുട്ടികൾ2
പുരസ്കാരങ്ങൾ
ശാസ്ത്രീയ ജീവിതം
പ്രവർത്തനതലം
സ്ഥാപനങ്ങൾ
പ്രബന്ധംHow the E19 protein of adenoviruses modulates the immune system (1986)
വെബ്സൈറ്റ്

പരിണാമ ജനിതകശാസ്ത്ര മേഖലയിൽ വിദഗ്ധനും 2022 നോബൽ സമ്മാന ജേതാവുമായ ഒരു സ്വീഡിഷ് ജനിതകശാസ്ത്രജ്ഞനാണ് സ്വാന്റേ പാബോ (ജനനം: 20 ഏപ്രിൽ 1955).[3] പാലിയോജെനെറ്റിക്സിന്റെ സ്ഥാപകരിൽ ഒരാളെന്ന നിലയിൽ, നിയാണ്ടർത്തൽ ജീനോമിൻ്റെ ഗവേഷണത്തിൽ അദ്ദേഹം വളരെയധികം പ്രവർത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്.[4][5][6][7][8] 1997 ൽ[9] ജർമ്മനിയിലെ ലീപ്സിഗിലുള്ള[10] പ്ലാങ്ക് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഫോർ എവല്യൂഷണറി ആന്ത്രോപോളജിയിൽ[11][12][13] അദ്ദേഹം നിയമിതനായി. ജപ്പാനിലെ ഒകിനാവ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് സയൻസ് ആൻഡ് ടെക്നോളജിയിലെ പ്രൊഫസറും കൂടിയാണ് അദ്ദേഹം.[14]

"വംശനാശം സംഭവിച്ച ഹോമിനിനുകളുടെ ജീനോമുകളെയും മനുഷ്യ പരിണാമത്തെയും കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ കണ്ടെത്തലുകൾക്ക്" 2022 ലെ വൈദ്യശാസ്ത്ര നോബൽ സമ്മാനം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു.[15][16]

വിദ്യാഭ്യാസവും ആദ്യകാല ജീവിതവും[തിരുത്തുക]

സ്റ്റോക്ക്ഹോമിൽ ജനിച്ച പാബോ തന്റെ അമ്മയും എസ്റ്റോണിയൻ രസതന്ത്രജ്ഞയുമായ കരിൻ പാബോയ്‌ക്കൊപ്പമാണ് വളർന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവ് 1982-ൽ ബെംഗ്റ്റ് ഐ. സാമുവൽസണിനും ജോൺ ആർ. വാനെയ്ക്കും ഒപ്പം വൈദ്യശാസ്ത്ര നോബൽ സമ്മാനം പങ്കിട്ട ബയോകെമിസ്റ്റ് സൺ ബെർഗ്‌സ്ട്രോം ആയിരുന്നു.[4][17][18]

അഡെനോവൈറസുകളുടെ E19 പ്രോട്ടീൻ രോഗപ്രതിരോധ സംവിധാനത്തെ എങ്ങനെ മോഡുലേറ്റ് ചെയ്യുന്നു എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ഗവേഷണത്തിന് അദ്ദേഹം 1986-ൽ ഉപ്സാല യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ നിന്ന് പിഎച്ച്ഡി നേടി.[19] 1986-1987 വരെ, സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ സൂറിച്ച് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഫോർ മോളിക്യുലാർ ബയോളജി II-ൽ അദ്ദേഹം പോസ്റ്റ്ഡോക്ടറൽ ഗവേഷണം നടത്തി. 1987-1990 കാലഘട്ടത്തിൽ, യു‌എസ്‌എയിലെ കാലിഫോർണിയ യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി, ബെർക്ക്‌ലി ബയോകെമിസ്ട്രി ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റിൽ പോസ്റ്റ്ഡോക്ടറൽ ഗവേഷകനായിരുന്നു പാബോ.

ഗവേഷണവും കരിയറും[തിരുത്തുക]

2014- ലെ നോബൽ സമ്മേളനത്തിൽ പാബോ

ആദ്യകാല മനുഷ്യരെയും മറ്റ് പുരാതന ജനസംഖ്യയെയും പഠിക്കാൻ ജനിതകശാസ്ത്രത്തിന്റെ രീതികൾ ഉപയോഗിക്കുന്ന ഒരു മേഖലയായ പാലിയോജെനെറ്റിക്‌സിന്റെ സ്ഥാപകരിൽ ഒരാളായാണ് പാബോ അറിയപ്പെടുന്നത്.[20][21] നിയാണ്ടർ താഴ്‌വരയിലെ ഫെൽ‌ഹോഫർ ഗ്രോട്ടോയിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്തിയ ഒരു മാതൃകയിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിച്ച നിയാണ്ടർത്തൽ മനുഷ്യരുടെ മൈറ്റോകോൺ‌ഡ്രിയൽ ഡി.എൻ.എയുടെ (എം‌ടി‌ഡി‌എൻ‌എ) വിജയകരമായ സീക്വൻസിംഗ് നടത്തിയതായി 1997 ൽ പാബോയും സഹപ്രവർത്തകരും റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു.[22][23]

2002 ഓഗസ്റ്റിൽ, പാബോയുടെ ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റ്, ഭാഷാ വൈകല്യമുള്ള ചില വ്യക്തികളിൽ കുറഞ്ഞോ കേടുവന്നതോ ആയി കാണപ്പെടുന്ന "ഭാഷാ ജീൻ" എന്നു വിളിക്കുന്ന FOXP2[24] യെ സംബന്ധിച്ച കണ്ടെത്തലുകൾ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു.

2006-ൽ, നിയാണ്ടർത്തലുകളുടെ മുഴുവൻ ജീനോമും പുനർനിർമ്മിക്കാനുള്ള പദ്ധതി പാബോ പ്രഖ്യാപിച്ചു. 2007-ൽ, ടൈം മാഗസിന്റെ ആ വർഷത്തെ ഏറ്റവും സ്വാധീനമുള്ള 100 വ്യക്തികളിൽ ഒരാളായി അദ്ദേഹത്തെ തിരഞ്ഞെടുത്തു.[25]

2009 ഫെബ്രുവരിയിൽ, ചിക്കാഗോയിൽ നടന്ന അമേരിക്കൻ അസോസിയേഷൻ ഫോർ ദി അഡ്വാൻസ്‌മെന്റ് ഓഫ് സയൻസിന്റെ (AAAS) വാർഷിക യോഗത്തിൽ, മാക്‌സ് പ്ലാങ്ക് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഫോർ എവല്യൂഷണറി ആന്ത്രോപോളജി നിയാണ്ടർത്തൽ ജീനോമിന്റെ ആദ്യ കരട് പതിപ്പ് പൂർത്തിയാക്കിയതായി പ്രഖ്യാപിച്ചു. [26] 454 ലൈഫ് സയൻസസ് കോർപ്പറേഷനുമായി സഹകരിച്ച് 3 ബില്ല്യണിലധികം അടിസ്ഥാന ജോഡികൾ ക്രമീകരിച്ചു. പാബോയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഈ പദ്ധതി ആധുനിക മനുഷ്യരുടെ സമീപകാല പരിണാമ ചരിത്രത്തിലേക്ക് പുതിയ വെളിച്ചം വീശും. 

2010 മാർച്ചിൽ, സൈബീരിയയിലെ ഡെനിസോവ ഗുഹയിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്തിയ വിരൽ അസ്ഥിയുടെ ഡിഎൻഎ വിശകലനത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു റിപ്പോർട്ട് പാബോയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സഹപ്രവർത്തകരും പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. ഇതുവരെ തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടില്ലാത്ത ഹോമോ ജനുസ്സിലെ വംശനാശം സംഭവിച്ച ഡെനിസോവ ഹോമിനിൻ എന്ന അംഗത്തിന്റേതാണ് അസ്ഥിയെന്നാണ് ഫലങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.[27] ഡെനിസോവയുടെ കണ്ടെത്തൽ, മുമ്പ് അറിയപ്പെടാത്ത ഒരു ഹോമിനിൻ വിഭാഗത്തെ ഡിഎൻഎ വിശകലനം വഴി ആദ്യമായി കണ്ടെത്തുന്നതാണ്.

2010 മെയ് മാസത്തിൽ, പാബോയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സഹപ്രവർത്തകരും സയൻസ് ജേണലിൽ നിയാണ്ടർത്തൽ ജീനോമിന്റെ ഒരു ഡ്രാഫ്റ്റ് സീക്വൻസ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു.[28] നിയാണ്ടർത്തലുകളും യുറേഷ്യൻ (എന്നാൽ സബ്-സഹാറൻ ആഫ്രിക്കൻ അല്ല) മനുഷ്യരും തമ്മിൽ ഒരുപക്ഷേ ഇന്റർബ്രീഡിംഗ് ഉണ്ടെന്ന് അദ്ദേഹവും സംഘവും നിഗമനം ചെയ്തു.[29] പുരാതന മനുഷ്യരും ശരീരഘടനാപരമായി ആധുനിക മനുഷ്യരും തമ്മിലുള്ള മിശ്രിതത്തിന്റെ ഈ സിദ്ധാന്തത്തിന് ശാസ്ത്ര സമൂഹത്തിൽ പിന്തുണ വർദ്ധിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്, [30] ആധുനിക മനുഷ്യന്റെയും ഈ മിശ്രണം ഏകദേശം 50,000-നും 60,000-നും ഇടയിൽ വര്ഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് തെക്കൻ യൂറോപ്പിൽ സംഭവിച്ചതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.[31]

2014-ൽ, അദ്ദേഹം നിയാണ്ടർത്താൽ മാൻ: ഇൻ സെർച്ച് ഓഫ് ലോസ്റ്റ് ജീനോംസ് എന്ന പുസ്തകം പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു, അതിൽ അദ്ദേഹം ഒരു ഓർമ്മക്കുറിപ്പിന്റെയും ജനപ്രിയ ശാസ്ത്രത്തിന്റെയും മിശ്രിത രൂപത്തിൽ, മനുഷ്യ പരിണാമത്തെക്കുറിച്ചുള്ള തന്റെ ചിന്തകളുമായി ചേർന്ന് നിയാണ്ടർത്തൽ ജീനോമിനെ മാപ്പ് ചെയ്യാനുള്ള ഗവേഷണ ശ്രമത്തിന്റെ കഥ പറയുന്നു.[17][32]

2020-ൽ, ക്രോമസോമൽ റീജിയൻ 3-ലെ ജനിതക വകഭേദങ്ങളിലെ ഡിഎൻഎ വിശകലനം വഴി, യൂറോപ്യൻ നിയാണ്ടർത്തൽ പൈതൃകവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടവരിൽ, കോവിഡ്-19 രോഗത്തിന്റെ അപകടസാധ്യതയും, ആശുപത്രിയിൽ പ്രവേശിക്കേണ്ട ആവശ്യകതകളുടെ ആപേക്ഷിക സംഭവങ്ങളും, ഉൾപ്പെടെ കൂടുതൽ ഗുരുതരമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ ഉണ്ടാകുന്നുവെന്ന് പാബോ നിർണ്ണയിച്ചു. ആ ഘടന കൂടുതൽ അപകടസാധ്യതകൾ അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്നു, അത് ബാധിച്ചവർ രോഗത്തിന്റെ കൂടുതൽ ഗുരുതരമായ രൂപത്തിലേക്ക് നയിക്കും എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.[31] അദ്ദേഹം നയിക്കുന്ന പ്ലാങ്ക് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിലെയും കരോലിൻസ്ക ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിലെയും ഗവേഷകരിൽ നിന്നാണ് കണ്ടെത്തലുകൾ.[31]

2021 ലെ കണക്ക് പ്രകാരം പാബോക്ക്, ഗൂഗിൾ സ്കോളർ പ്രകാരം 162 ഉം സ്കോപ്പസ് പ്രകാരം 127 ഉം എച്ച്-ഇൻഡക്സ് ഉണ്ട്.[33]


പുരസ്കാരങ്ങളും ബഹുമതികളും[തിരുത്തുക]

1992-ൽ, ഗവേഷണത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന ജർമ്മൻ ബഹുമതിയായ ഡ്യൂഷെ ഫോർഷുങ്‌സ്‌ഗെമിൻഷാഫ്റ്റിന്റെ ഗോട്ട്‌ഫ്രൈഡ് വിൽഹെം ലെയ്ബ്നിസ് സമ്മാനം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു. 2000-ൽ റോയൽ സ്വീഡിഷ് അക്കാദമി ഓഫ് സയൻസസിലെ അംഗമായി പാബോ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. 2005-ൽ , വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിനുള്ള ലൂയിസ്-ജാൻറ്റെറ്റ് സമ്മാനം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു.[1] 2008-ൽ, പാബോ, സയൻസസ് ആൻഡ് ആർട്‌സിനായുള്ള ഓർഡർ പോർ ലെ മെറിറ്റിലെ അംഗമായി. അതേ വർഷം തന്നെ അമേരിക്കൻ അക്കാദമി ഓഫ് അച്ചീവ്‌മെന്റിന്റെ ഗോൾഡൻ പ്ലേറ്റ് അവാർഡും അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു.[34] 2009 ഒക്ടോബറിൽ ഫൗണ്ടേഷൻ ഫോർ ദ ഫ്യൂച്ചർ, 1984-ൽ 2,400 വർഷം പഴക്കമുള്ള മമ്മിയിൽ ആരംഭിച്ച പുരാതന ഡിഎൻഎയെ വേർതിരിക്കുകയും ക്രമപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്ന പ്രവർത്തനത്തിന് പാബോയ്ക്ക് 2009-ലെ കിസ്‌ലർ സമ്മാനം നല്കി.[35] 2010 ജൂണിൽ, ഫെഡറേഷൻ ഓഫ് യൂറോപ്യൻ ബയോകെമിക്കൽ സൊസൈറ്റീസ് (FEBS) ബയോകെമിസ്ട്രിയിലും മോളിക്യുലാർ ബയോളജിയിലും മികച്ച നേട്ടങ്ങൾ കൈവരിച്ചതിന് തിയോഡോർ ബുച്ചർ മെഡൽ നൽകി.[36] 2013-ൽ, പരിണാമ ജനിതകശാസ്ത്രത്തിലെ ഗ്രൗണ്ട് ബ്രേക്കിംഗ് ഗവേഷണത്തിന് ജനിതകശാസ്ത്രത്തിനുള്ള ഗ്രുബർ സമ്മാനം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു. [37] 2015 ജൂണിൽ, NUI ഗാൽവേയിൽ ഡിഎസ്‌സി (ഹോണറിസ് കോസ) ബിരുദം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു.[38] 2016-ൽ അദ്ദേഹം റോയൽ സൊസൈറ്റിയുടെ വിദേശ അംഗമായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു, 2017-ൽ ഡാൻ ഡേവിഡ് സമ്മാനം ലഭിച്ചു. 2018-ൽ സയന്റിഫിക് റിസർച്ച് വിഭാഗത്തിൽ പ്രിൻസസ് ഓഫ് അസ്റ്റൂറിയാസ് അവാർഡുകള്, 2020-ൽ ജപ്പാൻ പ്രൈസ്[39], 2021-ൽ മാസ്‌റി പ്രൈസ്[40], 2022- ൽ നിയാണ്ടർത്തൽ ജീനോം സീക്വൻസിങ് നടത്തിയതിന്റെ പേരിൽ വൈദ്യശാസ്ത്ര നോബൽ സമ്മാനം[41] എന്നിവ ലഭിച്ചു.

സ്വകാര്യ ജീവിതം[തിരുത്തുക]

പാബോയുടെ 2014-ലെ പുസ്തകമായ നിയാണ്ടർത്താൽ മാൻ: ഇൻ സെർച്ച് ഓഫ് ലോസ്റ്റ് ജീനോംസിൽ, താൻ പരസ്യമായി ബൈസെക്ഷ്വൽ ആണെന്ന് അദ്ദേഹം പ്രസ്താവിച്ചു - അമേരിക്കൻ പ്രൈമറ്റോളജിസ്റ്റും ജനിതകശാസ്ത്രജ്ഞനുമായ ലിൻഡ വിജിലന്റിൻ്റെ "ആൺകുട്ടികളുടെ മനോഹാരിത" ആകർഷിച്ചത് വരെ താൻ സ്വവർഗ്ഗാനുരാഗിയാണെന്ന് അദ്ദേഹം അനുമാനിച്ചിരുന്നതായി പറയുന്നു. അവർ നിരവധി പ്രബന്ധങ്ങൾ രചിച്ചിട്ടുണ്ട്. അവർ വിവാഹിതരായി ലീപ്സിഗിൽ ഒരു മകനെയും മകളെയും ഒരുമിച്ച് വളർത്തുന്നു.[42][7]

ഇതും കാണുക[തിരുത്തുക]

അവലംബം[തിരുത്തുക]

  1. ↑ 1.0 1.1 "Professor Svante PÄÄBO | Jeantet". 1 October 2017. Archived from the original on 16 May 2021. Retrieved 16 October 2021.
  2. ↑ "Svante Paabo". London: Royal Society. 2016. Archived from the original on 29 April 2016. One or more of the preceding sentences incorporates text from the royalsociety.org website where:

    "All text published under the heading 'Biography' on Fellow profile pages is available under Creative Commons Attribution 4.0 International License." --"Royal Society Terms, conditions and policies". Archived from the original on September 25, 2015. Retrieved 2016-03-09.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  3. ↑ സ്വാന്റേ പാബോ's publications indexed by Google Scholar
  4. ↑ 4.0 4.1 Kolbert, Elizabeth. "Sleeping with the Enemy: What happened between the Neanderthals and us?". The New Yorker. No. 15 & 22 August 2011. pp. 64–75. Archived from the original on 11 July 2022. Retrieved 23 November 2021.
  5. ↑ Pääbo, Svante (November 1993). "Ancient DNA". Scientific American. 269 (5): 60–66. Bibcode:1993SciAm.269e..86P. doi:10.1038/scientificamerican1193-86. PMID 8235556.
  6. ↑ Candee, Marjorie Dent; Block, Maxine; Rothe, Anna Herthe (2007). Current biography yearbook. New York: H. W. Wilson. ISBN 978-0-8242-1084-7.
  7. ↑ 7.0 7.1 Pääbo, Svante (2014). Neanderthal Man: In Search of Lost Genomes. Basic Books. ISBN 978-0-465-02083-6.
  8. ↑ "A Neanderthal Perspective on Human Origins" (video lecture). 10 September 2014. Retrieved 15 November 2014.
  9. ↑ Gitschier, J. (2008). "Imagine: An Interview with Svante Pääbo". PLOS Genetics. PLOS. 4 (3): e1000035. doi:10.1371/journal.pgen.1000035. PMC 2274957. PMID 18369454.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  10. ↑ Dickman, S. (1998). "Svante Pääbo: Pushing ancient DNA to the limit". Current Biology. 8 (10): R329–R330. doi:10.1016/S0960-9822(98)70212-X. PMID 9601629.
  11. ↑ Zagorski, N. (2006). "Profile of Svante Pääbo". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 103 (37): 13575–13577. Bibcode:2006PNAS..10313575Z. doi:10.1073/pnas.0606596103. PMC 1564240. PMID 16954182.
  12. ↑ "Svante Paabo at the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology". Archived from the original on 19 July 2011. Retrieved 27 July 2011.
  13. ↑ Shute, N. (2003). "Portrait: Svante Paabo. The human factor". U.S. News & World Report. 134 (2): 62–63. PMID 12561700.
  14. ↑ "Svante Pääbo". OIST Groups. 29 April 2020.
  15. ↑ "Press release: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022". Archived from the original on 3 October 2022. Retrieved 3 October 2022.
  16. ↑ Grover, Natalie; Pollard, Niklas; Ahlander, Johan (October 3, 2022). "Swedish geneticist wins Nobel medicine prize for decoding ancient DNA". Reuters. Retrieved 3 October 2022.
  17. ↑ 17.0 17.1 Peter Forbes (20 February 2014) Neanderthal Man: In Search of Lost Genomes by Svante Pääbo – review Archived 1 December 2021 at the Wayback Machine.
  18. ↑ "Svensken Svante Pääbo får Nobelpriset i medicin". DN.SE. 3 October 2022. Archived from the original on 3 October 2022. Retrieved 3 October 2022.
  19. ↑ Pääbo, Svante (1986). How the E19 protein of adenoviruses modulates the immune system (PhD thesis). Uppsala University. ISBN 9155419216. OCLC 16668494. Archived from the original on 3 October 2022. Retrieved 22 December 2016.
  20. ↑ "Svante Paabo publications in PubMed". Retrieved 27 July 2011.
  21. ↑ "Edge: Mapping the Neanderthal Genome – A Conversation With Svante Pääbo". Retrieved 27 July 2011.
  22. ↑ Krings, M; Stone, A; Schmitz, Rw; Krainitzki, H; Stoneking, M; Pääbo, S (1997). "Neandertal DNA sequences and the origin of modern humans". Cell. 90 (1): 19–30. doi:10.1016/S0092-8674(00)80310-4. ISSN 0092-8674. PMID 9230299.
  23. ↑ Rincon, Paul (11 April 2018). "How ancient DNA is transforming our view of the past". BBC. Retrieved 11 April 2018.
  24. ↑ Enard, W.; Przeworski, M.; Fisher, S. E.; Lai, C. S. L.; Wiebe, V.; Kitano, T.; Monaco, A. P.; Pääbo, S. (2002). "Molecular evolution of FOXP2, a gene involved in speech and language". Nature. 418 (6900): 869–872. Bibcode:2002Natur.418..869E. doi:10.1038/nature01025. PMID 12192408.
  25. ↑ Venter, J. C. (2007). "Time 100 scientists & thinkers. Svante Paabo". Time. Vol. 169, no. 20. p. 116. PMID 17536326.
  26. ↑ Callaway, Ewen (12 February 2009) First draft of Neanderthal genome is unveiled New Scientist, Life, Retrieved 13 February 2015
  27. ↑ Krause, J.; Fu, Q.; Good, J. M.; Viola, B.; Shunkov, M. V.; Derevianko, A. P.; Pääbo, S. (2010). "The complete mitochondrial DNA genome of an unknown hominin from southern Siberia". Nature. 464 (7290): 894–897. Bibcode:2010Natur.464..894K. doi:10.1038/nature08976. PMID 20336068.
  28. ↑ Green, R. E.; Krause, J.; Briggs, A. W.; Maricic, T.; Stenzel, U.; Kircher, M.; Patterson, N.; Li, H.; Zhai, W. (2010). "A Draft Sequence of the Neandertal Genome". Science. 328 (5979): 710–722. Bibcode:2010Sci...328..710G. doi:10.1126/science.1188021. PMC 5100745. PMID 20448178.
  29. ↑ Rincon, Paul (2010). "Neanderthal genes 'survive in us'". BBC. Archived from the original on 14 August 2012. Retrieved 7 May 2010.
  30. ↑ Lalueza-Fox, C; Gilbert, MTP (2011). "Paleogenomics of Archaic Hominins". Current Biology. 21 (24): R1002–R1009. doi:10.1016/j.cub.2011.11.021. PMID 22192823.
  31. ↑ 31.0 31.1 31.2 The ancient Neanderthal in severe COVID-19, Science News, September 30, 2020.
  32. ↑ Simon Underdown (3 April 2014) Neanderthal Man: In Search of Lost Genomes, by Svante Pääbo Times Higher Education. Retrieved 1 July 2014
  33. ↑ "Scopus preview – Pääbo, Svante – Author details – Scopus". www.scopus.com. Retrieved 16 October 2021.
  34. ↑ "Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement". www.achievement.org. American Academy of Achievement.
  35. ↑ "Foundation For the Future has selected Dr. Svante Pääbo as the 2009 winner of the Kistler Prize". Archived from the original on 26 July 2011. Retrieved 27 July 2011.
  36. ↑ "FEBS MEDALS: The Theodor Bücher Lecture and Medal". Archived from the original on 26 July 2011. Retrieved 27 July 2011.
  37. ↑ "Gruber Genetics Prize for Svante Pääbo". MAX-PLANCK-GESELLSCHAFT. Retrieved 6 April 2013.
  38. ↑ "ONE OF WORLD'S MOST INFLUENTIAL SCIENTISTS TO SPEAK AT NUI GALWAY". Retrieved 13 June 2015.
  39. ↑ "The Japan Prize Foundation". www.japanprize.jp. Retrieved 16 October 2021.
  40. ↑ "Current Laureates".
  41. ↑ "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022". NobelPrize.org.
  42. ↑ Powledge, Tabitha M. (6 March 2014). "Sexy Science: Neanderthals, Svante Pääbo and the story of how sex shaped modern humans". Genetic Literary Project. Archived from the original on 22 November 2021. Retrieved 3 August 2019.

പുറം കണ്ണികൾ[തിരുത്തുക]

"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=സ്വാന്റേ_പാബോ&oldid=3975223" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്