Jump to content

റോഡ്രിഗസ്

Coordinates: 19°43′S 63°25′E / 19.717°S 63.417°E / -19.717; 63.417
വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
Rodrigues

Rodrig  (Morisyen)
Autonomous outer island
പതാക Rodrigues
Flag
ഔദ്യോഗിക ലോഗോ Rodrigues
Coat of arms
Motto(s): 
"Travail, Solidarité, Fierté" (French)
"Labour, Solidarity, Pride"
ദേശീയഗാനം: Motherland
Location of Rodrigues in the Indian Ocean.
Location of Rodrigues in the Indian Ocean.
Coordinates: 19°43′S 63°25′E / 19.717°S 63.417°E / -19.717; 63.417
Country Mauritius
CapitalPort Mathurin
ഭരണസമ്പ്രദായം
 • ഭരണസമിതിRegional Assembly
 • Chief CommissionerSerge Clair
 • Chief ExecutiveDavis Hee Hong Wye
വിസ്തീർണ്ണം
 • ആകെ108 ച.കി.മീ.(42 ച മൈ)
ജനസംഖ്യ
 (2014)[note 1]
 • ആകെ41,669
 • കണക്ക് 
(2013)
38,379[2]
 • ജനസാന്ദ്രത386/ച.കി.മീ.(1,000/ച മൈ)
Demonym(s)Rodriguan
Languages
 • Vernacular languages
സമയമേഖലUTC+4 (MUT)
Calling code+230
CurrencyMauritian rupee (MUR)

ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്രത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന, 108 ചതുരശ്ര കി.മീ. വിസ്തൃതിയുള്ള, മൗറീഷ്യസ് റിപ്പബ്ലിക്കിന്റെ കീഴിലുള്ള ഒരു സ്വയംഭരണ ദ്വീപ് അണ് റോഡ്രിഗസ് ( French: Île Rodrigues [ʁɔdʁiɡ]  ; ക്രിയോൾ : Rodrig ). മൗറീഷ്യസിന് ഏകദേശം 560 കിലോമീറ്റർ കിഴക്കായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഈ ദ്വീപ്, മൗറീഷ്യസും റീയൂണിയനും ഉൾപ്പെടുന്ന മസ്കറീൻ ദ്വീപുകളുടെ ഭാഗമാണ്. അഗ്നിപർവ്വതജന്യമായ ദ്വീപ് പവിഴപ്പുറ്റുകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ടതാണ്. തീരത്തുനിന്ന് അധികം അകലെയല്ലാതെ ജനവാസമില്ലാത്ത ചില ചെറു ദ്വീപുകൾ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നുണ്ട്. മൗറീഷ്യസിന്റെ പത്താമത്തെ ജില്ലയായിരുന്ന ഈ ദ്വീപ് 2002 ഡിസംബർ 10 സ്വയംഭരണ പദവി നേടി. റോഡ്രിഗസ് റീജിയണൽ അസംബ്ലിയാണ് ഇത് ഭരിക്കുന്നത്. പോർട്ട് മാതുരിനാണ് ദ്വീപിന്റെ തലസ്ഥാനം.

മൗറീഷ്യൻ പൗരന്മാരാണ് ദ്വീപിലെ നിവാസികൾ. 2014 ലെ മൗറീഷ്യസ് സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്സ് പ്രകാരം ദ്വീപിന്റെ ജനസംഖ്യ ഏകദേശം 41,669 ആയിരുന്നു.[4] ദ്വീപ് നിവാസികളിൽ ഭൂരിഭാഗവും സമ്മിശ്ര ആഫ്രിക്കൻ, യൂറോപ്യൻ വംശജരാണ്. മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, കരകൌശലം, വികസ്വര ടൂറിസം എന്നിവയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ഇവിടുത്തെ സമ്പദ്‍വ്യവസ്ഥ.

പദോൽപ്പത്തിയും ചരിത്രവും

[തിരുത്തുക]
പോർച്ചുഗീസ് വൈസ്രോയി പെഡ്രോ മസ്കറൻഹാസിന്റെ ( മസ്കറീൻ ദ്വീപുകളുടെ പേര്) നിർദ്ദേശപ്രകാരം 1528 ൽ ജനവാസമില്ലാത്ത ദ്വീപിൽ ആദ്യമായി എത്തിയ പോർച്ചുഗീസ് പര്യവേഷകനായ ഡിയോഗോ റോഡ്രിഗസിന്റെ പേരിലാണ് റോഡ്രിഗസിന്റെ പേര് ലഭിച്ചത്.

1528 ഫെബ്രുവരിയിൽ ദ്വീപിൽ എത്തിച്ചേർന്ന പോർച്ചുഗീസ് പര്യവേഷകനായ ഡിയോഗോ റോഡ്രിഗസിന്റെ പേരിലാണ് ജനവാസമില്ലാത്ത ദ്വീപിന് ആ പേര് ലഭിച്ചത്. പല മാപ്പുകളും ഇതിനെ ഡീഗോ റോയിസ് എന്നും വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു. പത്താം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ അറബികൾ മസ്കറീൻ ദ്വീപുകൾ സന്ദർശിക്കുന്നതായി അറിയപ്പെടുന്നു. അറബ് ഭൂമിശാസ്ത്രജ്ഞൻ ആഷ്-ഷെരീഫ് അൽ ഇദ്രിസിയുടെ പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഭൂപടം അവ ഉൾക്കൊള്ളുന്നുവെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു.

1507 ഫെബ്രുവരിയിലാണ് ദ്വീപ് വീണ്ടും കണ്ടെത്തുന്നത്. അഫോൺസോ ഡി ആൽ‌ബക്കർ‌ക്കി, ട്രിസ്റ്റോ ഡാ കുൻ‌ഹ, ഡിയോഗോ ഫെർണാണ്ടസ് പെരേര എന്നിവർ സഞ്ചരിച്ച ഒരു കപ്പൽ ചുഴലിക്കാറ്റിൽ പെട്ട് ഗതിമാറി ഫെബ്രുവരി 9 ന് റീയൂണിയനിൽ എത്തപ്പെട്ടു. മറ്റ് രണ്ട് ദ്വീപുകളും പിന്നീട് കണ്ടെത്തി. ദ്വീപിന്റെ പ്രാരംഭ പേര് ഡിയോഗോ ഫെർണാണ്ടസ് എന്നായിരിന്നു. കുറച്ച് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം ഡൊമിംഗോ ഫ്രോയിസിന് എന്ന് മാറ്റി. 1528 ആയപ്പോഴേക്കും ഇതിന് പോർച്ചുഗീസ് നാവിഗേറ്റർ ഡോം ഡിയോഗോ റോഡ്രിഗസിന്റെ പേരിട്ടു.

അക്കാലത്ത് കടൽ യാത്രക്കാരുടെ പാതയിൽ നിന്ന് വളരെ അകലെയായത് കാരണം, ദ്വീപിൽ എത്തിച്ചേരുന്നവർ കുറവായിരിന്നു. 1601 മുതൽ ഡച്ചുകാർ ഭക്ഷ്യവസ്തുക്കൾ ശേഖരിക്കുന്നതിനായി ദ്വീപ് സന്ദർശിക്കാൻ തുടങ്ങി. പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് അഭയാർഥികളുടെ ഒരു കാർഷിക കോളനി സ്ഥാപിക്കാൻ ഉദ്ദേശിച്ച് 1691-ൽ ഹ്യൂഗനോട്ട് ഫ്രാങ്കോയിസ് ലെഗുവാട്ടും ഏഴ് കൂട്ടാളികളും ദ്വീപിൽ എത്തി. എന്നാൽ കൃഷി വിജയിച്ചില്ല. പക്ഷേ ദ്വീപിൽ ആമകൾ, പക്ഷികൾ, മത്സ്യം, മറ്റ് സമുദ്രവിഭവങ്ങൾ എന്നിവ ധാരാളം ഉണ്ടായിരുന്നു.

പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഫ്രഞ്ചുകാർ ദ്വീപ് വികസിപ്പിക്കാൻ നിരവധി ശ്രമങ്ങൾ നടത്തി. സ്റ്റോക്ക് ബ്രീഡിംഗും കൃഷി വികസിപ്പിക്കുന്നതിനായി ആഫ്രിക്കൻ അടിമകളെ (ഇന്നത്തെ ജനസംഖ്യയുടെ പൂർവ്വികർ) റോഡ്രിഗസിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്നു. 1735-ൽ ഒരു സ്ഥിരമായ ഒരു ഫ്രഞ്ച് സെറ്റിൽമെന്റ് സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു, അത് ഓൾ ബർബണിന് കീഴിലായിരുന്നു. [5]

1809-ൽ ഫ്രഞ്ചുകാരുമായുള്ള ഒരു ഹ്രസ്വ യുദ്ധത്തിനുശേഷം ബ്രിട്ടീഷ് സൈന്യം റോഡ്രിഗസ് കൈവശപ്പെടുത്തി. [6]

ബ്രിട്ടീഷ് അധിനിവേശത്തിനുശേഷം, 1834-ൽ അടിമത്തം നിർത്തലാക്കപ്പെട്ടു . 1843 ആയപ്പോഴേക്കും ജനസംഖ്യ 250 ആയി കുറഞ്ഞു.

1883-ൽ ഇന്തോനേഷ്യൻ അഗ്നിപർവ്വതമായ ക്രാകറ്റോവയുടെ പൊട്ടിത്തെറി റോഡ്രിഗസ് ദ്വീപിൽ കേട്ടു. "കനത്ത തോക്കുകളുടെ അലർച്ച" എന്നാണ് ശബ്ദത്തെ വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ദുരിതത്തിലായ ഒരു കപ്പൽ തോക്കുപയോഗിച്ചാണ് ശബ്ദമുണ്ടായതെന്ന് ഭയന്നതിനാൽ നാവിക കപ്പലുകൾ അന്വേഷിക്കാൻ ഉത്തരവിട്ടു. മഹാസമുദ്രത്തിന്റെ മറുവശത്ത്, 5,000 കി.മീ (16,000,000 അടി) അകലെനിന്ന് കേട്ട ആ ശബ്‌ദം ചരിത്രത്തിലെ രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ട ഏറ്റവും വലിയ ശബ്ദമായി കരുതുന്നു.

സ്വാതന്ത്ര്യം ലഭിച്ചപ്പോൾ 1968 ൽ റോഡ്രിഗസ് മൗറീഷ്യസുമായി ചേർന്നു. 2002 ൽ മൗറീഷ്യസിന്റെ സ്വയംഭരണ പ്രദേശമായി മാറിയപ്പോൾ ഈ ദ്വീപിനെ റോഡ്രിഗിലെ റോമൻ കത്തോലിക്കാ വികാരിയേറ്റ് അപ്പസ്തോലികന്റെ ആസ്ഥാനമാക്കി.

ഭൂമിശാസ്ത്രം

[തിരുത്തുക]
പോയിന്റ് കോട്ടണിലെ റോഡ്രിഗസ് ദ്വീപിന്റെ കാൽക്കറിനിറ്റിക് തീരം

മസ്‌കറീൻ പീഠഭൂമിയുടെ അരികിലുള്ള മലയിൽ നിന്ന് ഉയരുന്ന ഒരു അഗ്നിപർവ്വത ജന്യ ദ്വീപാണ് റോഡ്രിഗസ്. ടെക്റ്റോണിക്കലി സജീവമായ റോഡ്രിഗസ് ട്രിപ്പിൾ പോയിന്റ് സമീപത്തുള്ള കടൽത്തീരത്താണ് കിടക്കന്നത്. റോഡ്രിഗസ് 1.5 ദശലക്ഷം വർഷങ്ങൾ പഴക്കമുള്ളതാണ്.  റോഡ്രിഗസിന് ചുറ്റുമുള്ള തടാകത്തിന് കീഴിലുള്ള പീഠഭൂമി ദ്വീപിനേക്കാൾ വളരെ പുരാതനമാണ്. കാലക്രമേണ റോഡ്രിഗസ് അനേകം ജീവജാലങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന സവിശേഷമായ ഒരു പരിസ്ഥിതി വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ട്.

വൃക്ഷമില്ലാത്ത ലാൻഡ്‌സ്‌കേപ്പ് 2004 മുതൽ. ചില ആടുകൾ മേയുന്നു.

ജൈവവൈവിദ്ധ്യം

[തിരുത്തുക]
ഫ്രാങ്കോയിസ് ലെഗ്യൂട്ട് റിസർവിൽ അവതരിപ്പിച്ച ആൽഡാബ്ര ഭീമൻ ആമ ( ആൽഡബ്രാചെലിസ് ഗിഗാൻ‌ടിയ )

റോഡ്രിഗസിന്റെ ഭൂപ്രകൃതി സസ്യ-ജന്തുജാലങ്ങളാൽ സമൃദ്ധമായിരുന്നു, പക്ഷേ പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ അതിന്റെ ജൈവവൈവിധ്യത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും ഇല്ലാതായി. റോഡ്രിഗസ് സോളിറ്റയർ ( പെസോപാപ്സ് സോളിറ്റേറിയ ) എന്ന വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന പക്ഷികളുടെ ദ്വീപായിരുന്നു ഈ ദ്വീപ്. ഐ‌യു‌സി‌എൻ റെഡ് ലിസ്റ്റിൽ വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്നവയാണ് റോഡ്രിഗസ് ഫ്ലൈയിംഗ് ഫോക്സ്. അവശേഷിക്കുന്ന രണ്ട് സ്ഥാനികരായ പക്ഷികളും : റോഡ്രിഗസ് ഫോഡി, റോഡ്രിഗസ് വാർബ്ലർ എന്നിവ, വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്നവയാണെന്ന് പട്ടികപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

ചില വനമേഖലകൾ പുനസ്ഥാപിക്കുന്നതിനായി, ഗ്രാൻഡെ മൊണ്ടാഗെൻ, അൻസെ ക്വിറ്റർ (അയൽരാജ്യമായ ഫ്രാങ്കോയിസ് ലെഗുവറ്റ് ജയന്റ് ആമ റിസർവ് ), എന്നീ രണ്ട് ദ്വീപുകൾ, സംരക്ഷിത കേന്ദ്രങ്ങളായി പ്രഖ്യാപിച്ചു (ഫോറസ്റ്റ് ആൻഡ് റിസർവ് ആക്റ്റ് 1983 പ്രകാരം). [7] വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന സസ്യങ്ങളിൽ സാന്തോക്സിലം പാനിക്യുലറ്റം, ഗാസ്റ്റോണിയ റോഡ്രിഗ്യൂസിയാന, ബദുല ബാൽഫ ou റിയാന, ഗുവാനിയ ലെഗുവാറ്റി എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു . [8] [9]

സർക്കാരും രാഷ്ട്രീയവും

[തിരുത്തുക]
റോഡ്രിഗസ് പ്രാദേശിക അസംബ്ലി

ജനങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

റോഡ്രിഗസ് ദ്വീപിന്റെ ജനസംഖ്യാ കണക്ക് (2012 ഡിസംബർ 24 വരെ) 39,242 ആയിരുന്നു. [10] പ്രധാന മതം ക്രിസ്തുമതമാണ്. റോമൻ കത്തോലിക്കാസഭയുടെ ആധിപത്യമുള്ള യഹോവയുടെ സാക്ഷികളെപ്പോലുള്ള മറ്റ് ക്രിസ്ത്യൻ ശാഖകളിൽ ചെറിയ ന്യൂനപക്ഷങ്ങളുണ്ട്. മാത്രമല്ല ഹിന്ദുക്കൾ, മുസ്‌ലിംകൾ, ബുദ്ധമതക്കാർ തുടങ്ങിയ മതങ്ങളും ഇവിടെ കാണുന്നു. ദ്വീപ് നിവാസികളിൽ ഭൂരിഭാഗവും ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ കുടിയേറ്റക്കാരുടെ പിൻഗാമികളായ ആഫ്രിക്കൻ വംശജരാണ്. കൂടാതെ മിശ്രിത വംശജരായ ന്യൂനപക്ഷമുണ്ട്.  

പ്രധാന ഭാഷ ക്രിയോൾ ആണ്, എന്നാൽ ഇംഗ്ലീഷും ഫ്രഞ്ചും സർക്കാർ ഭരണം, കോടതികൾ, ബിസിനസ്സ് എന്നിവയുടെ ഭാഷകളായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. റോഡ്രിഗുവാൻ ക്രിയോൾ മൗറീഷ്യൻ ക്രിയോളിനോട് വളരെ സാമ്യമുള്ളതാണ്, എന്നിരുന്നാലും ചില വാക്കുകൾ വ്യത്യസ്തമായി ഉച്ചരിക്കപ്പെടുന്നു. റോഡ്രിഗസ് ദ്വീപിൽ ജനിച്ചവരെ റോഡ്രിഗാൻസ് എന്ന് വിളിക്കുന്നു.

സമ്പദ് വ്യവസ്ഥ

[തിരുത്തുക]
Cattle grazing in a hillside field overlooking Rivière Cocos.
ചെറുകിട കന്നുകാലികളെ വളർത്തുന്നത് റോഡ്രിഗസിന്റെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്ക് സംഭാവന നൽകുന്നു.

റോഡ്രിഗസിന്റെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ കൂടുതലും മൗറീഷ്യസിനെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ടൂറിസം, മീൻപിടുത്തം, കൃഷി (പ്രത്യേകിച്ച് ഉള്ളി, വെളുത്തുള്ളി, മുളക്), മൃഗങ്ങളെ വളർത്തൽ എന്നിവയാണ് വരുമാനത്തിന്റെയും സാമ്പത്തിക പ്രവർത്തനത്തിന്റെയും പ്രധാന ഉറവിടങ്ങൾ. കരകൗശല വ്യവസായം ദ്വീപിന്റെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്ക് ഗുണകരമാണെന്ന് തെളിഞ്ഞു. എന്നിരുന്നാലും, സമുദ്രോൽപ്പന്നങ്ങൾ, കന്നുകാലികൾ, ഭക്ഷ്യവിളകൾ എന്നിവയുടെ കയറ്റുമതിയിലൂടെ ലഭിക്കുന്ന വരുമാനം ഇറക്കുമതി ചെയ്യുന്ന ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെ വിലയേക്കാൾ ചെറുതാണ്, ഇത് ഒരു കമ്മി സൃഷ്ടിക്കുന്നു. ഇംഗ്ലീഷ് സംസാരിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങളായ യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ ഇംഗ്ലണ്ട്, ഓസ്‌ട്രേലിയ, അയർലൻഡ് എന്നിവയുമായി ഇതിന് പ്രത്യേക ബന്ധമുണ്ട്. [11]

സംസ്കാരം

[തിരുത്തുക]

സംഗീതവും ഫോക്ലോറും

[തിരുത്തുക]

ദ്വീപിന്റെ പരമ്പരാഗത സംഗീതം സെഗ താംബൂർ എന്നറിയപ്പെടുന്നു. സംഗീതത്തിന് ഒരു ആകർഷണീയമായ സ്പന്ദനമുണ്ട്, സാധാരണയായി ഒരു അക്രോഡിയൻ, കയ്യടിക്കൽ, മുള പോലുള്ള മെച്ചപ്പെട്ട താളവാദ്യങ്ങളുടെ ഉപയോഗം എന്നിവയോടൊപ്പമാണ് അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. നാടോടി നൃത്ത സംഗീതം, പോൾകാസ്, ക്വാഡ്രില്ലെസ്, വാൾട്ട്സെസ്, സ്കോട്ടിഷ് റീലുകൾ എന്നിവയ്ക്ക് സമാനമാണ്.

പാചകരീതി

[തിരുത്തുക]

റോഡ്രിഗസ് പാചകരീതിയിൽ പ്രാദേശിക ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള വിഭവങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു: പഴം, പച്ചക്കറികൾ, സീഫുഡ് (മത്സ്യം, ഒക്ടോപസ്, ഞണ്ട്, ചെമ്മീൻ, ലോബ്സ്റ്റർ), മാംസം. ക്രെയോലിനുകളുള്ള സോസേജുകൾ, റൂഗൈൽ സോസ്, കറിയോടുകൂടിയ ഒക്ടോപസ്, അസിം സാലഡ്, റോഡ്രിഗസ് കേക്ക് എന്നിവ ദേശീയ വിഭവങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.

കായികരംഗം

[തിരുത്തുക]

റോഡ്രിഗസിലെ ഏറ്റവും സാധാരണമായ കായിക അസോസിയേഷൻ ഫുട്ബോൾ ആണ് . ഏതാണ്ട് വർഷം മുഴുവനും നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന പ്രാദേശിക മത്സരങ്ങളുണ്ട്. പ്രത്യേക മത്സരങ്ങളിൽ, വിജയിച്ച ടീം കായിക കൈമാറ്റത്തിനായി മൗറീഷ്യസിലേക്ക് പോകുന്നു. വോളിബോൾ ജനപ്രിയമാണ്.

കുറിപ്പുകൾ

[തിരുത്തുക]
  1. Census of 2000
  2. In parliament English is official and French can be used.

അവലംബങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]
  1. "Geography − location". Government of Mauritius. Retrieved 10 March 2012.[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]
  2. Ministry of Finance & Economic Development (1 July 2014). "Population and Vital Statistics Jan-June 2014" (PDF). Government of Mauritius: n/a. Retrieved 1 July 2014. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  3. "Article 49 of The Constitution". National Assembly of Mauritius. Archived from the original on 23 ഡിസംബർ 2014. Retrieved 1 നവംബർ 2011.
  4. Ministry of Finance & Economic Development (2012). "ANNUAL DIGEST OF STATISTICS 2012" (PDF). 31 December. Government of Mauritius: 19. Retrieved 20 October 2013. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  5. "Mauritius". www.worldstatesmen.org. Retrieved 8 December 2018.
  6. Joslin, Litherland and Simpkin. British Battles and Medals. p. 30. Published Spink, London. 1988.ISBN 0907605257
  7. Ministry of Environment and Sustainable Development. "Fourth National Report on the Convention on Biological Diversity – Republic of Mauritius" (PDF). Convention on Biological Diversity. Retrieved 10 March 2012.
  8. "Welcome to the Mauritian Wildlife Foundation (MWF) - In The Field - Rodrigues - Anse Quitor". www.mauritian-wildlife.org. Retrieved 8 December 2018.
  9. "Welcome to the Mauritian Wildlife Foundation (MWF) - In The Field - Rodrigues - Plant". www.mauritian-wildlife.org. Retrieved 8 December 2018.
  10. Ministry of Finance & Economic Development (2012). "ANNUAL DIGEST OF STATISTICS 2012" (PDF). 31 December. Government of Mauritius: 19. Retrieved 20 October 2013. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  11. "Mauritius : Economy - The Commonwealth". thecommonwealth.org. Archived from the original on 2020-08-10. Retrieved 8 December 2018.
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=റോഡ്രിഗസ്&oldid=3808081" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്