ഉള്ളടക്കത്തിലേക്ക് പോവുക

രാജ്ഗിർ

Coordinates: 25°02′N 85°25′E / 25.03°N 85.42°E / 25.03; 85.42
വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
Rajgir
Rajgriha
Historical city
Clockwise from top : Vishwa Shanti Stupa, Vulture's Peak, View of Rajgir Hills, Son Bhandar Caves, Ancient Cyclopean Walls.
Nickname(s): 
Court of Magadha Empire, The Abode of the King[1]
Bihar
Bihar
Rajgir
Bihar
Bihar
Bihar
Rajgir
Rajgir (India)
Coordinates: 25°02′N 85°25′E / 25.03°N 85.42°E / 25.03; 85.42
Country India
StateBihar
RegionMagadha
DivisionPatna
DistrictNalanda
Ward19 wards
founded≈2000 BCE
സ്ഥാപകൻSamrat Brihadratha
വിസ്തീർണ്ണം
(2015) [A 1]
 • City61.6 ച.കി.മീ. (23.8 ച മൈ)
 • Regional planning517 ച.കി.മീ. (200 ച മൈ)
ഉയരം
73 മീ (240 അടി)
ജനസംഖ്യ
 (2011)[3]
 • ആകെ
41,587
സമയമേഖലUTC+5:30 (IST)
PIN
803116
Telephone code+91-6112
വാഹന രജിസ്ട്രേഷൻBR-21
Sex ratio1000/889 ♂/♀
Literacy51.88%
Lok Sabha constituencyNalanda
Vidhan Sabha constituencyRajgir (SC) (173)
വെബ്സൈറ്റ്nalanda.bih.nic.in
  1. ↑ Constituents of Rajgir Regional Plannina area are CD blocks of Rajgir, Silao, Giriak and Katrisarai[2]
Pilgrimage to
Buddha's
Holy Sites
The Four Main Sites
Four Additional Sites
Other Sites
Later Sites

ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനമായ ബീഹാറിലെ നളന്ദ ജില്ലയിലെ ഒരു പുരാതന നഗരവും നഗരപഞ്ചായത്തുമാണ് രാജ്ഗിർ (ചരിത്രപരമായി ഗിരിവരാജ് എന്നറിയപ്പെടുന്നു). മഗധ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ തലസ്ഥാനമായിരുന്നു രാജ്ഗീർ നഗരം (പുരാതന രാജഗ്രഹ; പാലി: രാജഗാഹ). പിന്നീട് ഇത് മൗര്യ സാമ്രാജ്യമായി പരിണമിച്ചു.[4]ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ സാഹിത്യ ഇതിഹാസമായ മഹാഭാരതത്തിൽ ജരാസന്ധൻ രാജാവിലൂടെ നഗരത്തെ പരാമർശിക്കുന്നു. ബിസി 1000 ത്തോളം വർഷം പഴക്കമുള്ള സെറാമിക്സ് നഗരത്തിൽ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും ഇതിന്റെ ഉത്ഭവ തീയതി അജ്ഞാതമാണ്. 2,500 വർഷം പഴക്കമുള്ള സൈക്ലോപിയൻ മതിൽ (സൈക്ലോപിയൻ കൊത്തുപണി) നഗരത്തിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ജൈനമതത്തിലും ബുദ്ധമതത്തിലും ഈ പ്രദേശം ശ്രദ്ധേയമാണ്.[5] ഇരുപതാം ജൈന തീർത്ഥങ്കർ മുനിസുവരതയുടെ ജന്മസ്ഥലമായിരുന്നു ഇത്. അരിഹന്ത് മഹാവീരനും ഗൗതമ ബുദ്ധനുമായി ഈ നഗരത്തിന് അടുത്ത ബന്ധമുണ്ട്.[6]ബിസി ആറാം നൂറ്റാണ്ടിലും അഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിലും മഹാവീരനും ബുദ്ധനും രാജ്ഗീറിൽ തങ്ങളുടെ വിശ്വാസങ്ങൾ പഠിപ്പിച്ചു.[7]പുരാതന നളന്ദ സർവകലാശാല സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത് രാജ്ഗീറിനടുത്താണ്. 210-ൽ രാജ്ഗീറിൽ സ്ഥാപിതമായതാണ് സമകാലിക നളന്ദ സർവകലാശാല.[8] ബുദ്ധൻ പ്രബുദ്ധത നേടിയ മഹാക്ഷേത്രത്തിൽ വജ്ര സിംഹാസനം (വജ്രാസന) സ്ഥാപിക്കുമ്പോൾ രാജ്ഗിർ വഴിയാണ് മൗര്യ ചക്രവർത്തി അശോകൻ ബിസി 250 ഓടെ ബോധ ഗയയിലേക്ക് പോയത്.

ചരിത്രം

[തിരുത്തുക]
King Bimbisara welcomes Buddha in Rajagriha

ഹരിയങ്ക രാജവംശമായ കിംഗ്സ് ബിംബിസാര (ബിസി 558–491), അജാതശത്രു (ബിസി 492–460) എന്നിവരുമായുള്ള ബന്ധത്തിന് രാജ്ഗീർ പ്രശസ്തമാണ്. അജാതശത്രു തന്റെ പിതാവ് ബിംബസാരയെ ഇവിടെ തടവിലാക്കി. ബുദ്ധന്റെ രാജകീയ സമകാലികരായ ബിംബിസാര, അജാതശത്രു എന്നിവരാണ് ഇതിന്റെ നിർമ്മാണത്തിന് കാരണക്കാരെന്ന് ഉറവിടങ്ങൾ അംഗീകരിക്കുന്നില്ല. തലസ്ഥാനം പാടലിപുത്രയിലേക്ക് (ആധുനിക പട്ന) മാറ്റിയതിന്റെ ബഹുമതിയും അജാതശാത്രുവിനുണ്ട്. "രാജാവിന്റെ ഭവനം" അല്ലെങ്കിൽ "രാജകീയ ഭവനം" എന്നർത്ഥമുള്ള രാജഗ്രഹയിൽ നിന്നാണ് രാജ്ഗീർ എന്ന പേര് വന്നത്. അല്ലെങ്കിൽ രാജ്ഗീർ എന്ന വാക്കിന്റെ ഉത്ഭവം അതിന്റെ അർത്ഥം "രാജകീയ പർവ്വതം" എന്നായിരിക്കാം. ബിസി അഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ട് വരെ മഗധ രാജാക്കന്മാരുടെ പുരാതന തലസ്ഥാനനഗരമായിരുന്നു ഇത്. അജാതശത്രുവിന്റെ മകൻ ഉദയ്ൻ (ബിസി 460–440) തലസ്ഥാനം പാടലിപുത്രയിലേക്ക് മാറ്റി.[9] അക്കാലത്ത് ഇതിനെ രാജഗ്രഹ എന്നാണ് വിളിച്ചിരുന്നത്. അത് 'രാജപദവിയിലുള്ള വീട്' എന്ന് അർത്ഥമാക്കുന്നു.

ക്രി.മു. 413-ൽ ശിശുനാഗ ശിശുനാഗ രാജവംശം സ്ഥാപിച്ചു. പാടലിപുത്രയിലേക്ക് മാറ്റുന്നതിനുമുമ്പ് രാജ്ഗീർ ഇതിന്റെ പ്രാരംഭ തലസ്ഥാനമായി.

മഹാഭാരതം ഇതിഹാസത്തിൽ ഇതിനെ ഗിരിവരാജ എന്ന് വിളിക്കുകയും അതിന്റെ രാജാവായ ജരസന്ധന്റെ കഥയും പാണ്ഡവ സഹോദരന്മാരുമായും അവരുടെ സഖ്യകക്ഷികളായ കൃഷ്ണനുമായുള്ള യുദ്ധത്തെക്കുറിച്ചും വിവരിക്കുന്നു. ഈ സ്ഥലത്ത് നിന്ന് ജരസന്ധനെ 17 തവണ കൃഷ്ണൻ പരാജയപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. പതിനെട്ടാം തവണ കൃഷ്ണൻ യുദ്ധം ചെയ്യാതെ യുദ്ധഭൂമി വിട്ടു.[10]ഇക്കാരണത്താൽ കൃഷ്ണനെ 'രണച്ചോർ' (യുദ്ധഭൂമി വിട്ടുപോയ ഒരാൾ) എന്നും വിളിക്കുന്നു.[11]ഭീമനും (പാണ്ഡവരിൽ ഒരാളായ) അന്നത്തെ മഗധരാജാവായിരുന്ന ജരസന്ധനും തമ്മിലുള്ള ഗുസ്തി മത്സരം മഹാഭാരതത്തിൽ വിവരിക്കുന്നു. മുറിവേറ്റ അവയവങ്ങൾ വീണ്ടും ചേരുന്നതിനാൽ ജരസന്ധൻ അജയ്യനായിരുന്നു. ഐതിഹ്യം അനുസരിച്ച്, ഭീമൻ ജരസന്ധനെ രണ്ടായി വിഭജിക്കുകയും പരസ്പരം എതിർവശത്ത് അഭിമുഖീകരിക്കുന്ന രണ്ട് ഭാഗങ്ങളും ചേരാൻ കഴിയാത്തവിധം എറിയുകയും ചെയ്തു. പ്രസിദ്ധമായ ജരസന്ധന്റെ അഖാര (ആയോധനകല അഭ്യസിക്കുന്ന സ്ഥലം) ഇവിടെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ജൈന, ബുദ്ധമതഗ്രന്ഥങ്ങളിലും ഇവിടം പരാമർശിക്കപ്പെടുന്നു. പക്ഷേ ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ പശ്ചാത്തലം ഇല്ലാതെ സ്ഥലനാമങ്ങളുടെ ഒരു പരമ്പര നൽകുന്നു. ചൈനീസ് ബുദ്ധ തീർത്ഥാടകരുടെ, പ്രത്യേകിച്ച് ഫാക്സിയൻ, സുവാൻസാങ് എന്നിവരുടെ കൃതികളിൽ അവയെയും മറ്റ് സ്ഥലങ്ങളെയും പരാമർശിക്കുന്നതിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ് ഈ സ്ഥലങ്ങൾ കണ്ടെത്താനുള്ള ശ്രമം.

പ്രത്യേകിച്ചും സുവാൻസാങ്ങിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് പ്രദേശം പഴയതും പുതിയ രാജ്ഗീറും ആയി വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നത്. ആദ്യത്തേത് ഒരു താഴ്‌വരയ്ക്കകത്താണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ചുറ്റും താഴ്ന്ന കുന്നുകളായ രാജ്ഗീർ കുന്നുകൾ വലയം ചെയ്തിരിക്കുന്നു. കുന്നുകളുടെ ഉച്ചിയിലൂടെ കടന്നുപോകുന്ന സൈക്ലോപിയൻ മതിലുകളുടെ ഒരു സമുച്ചയമായ ഔട്ടർ ഫോർട്ടിഫിക്കേഷനുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് മണ്ണുകൊണ്ട് നിർമ്മിതമായ വരമ്പുകൊണ്ട് അതിർത്തി നിർണ്ണയിക്കുന്നു.

ഗൗതമ ബുദ്ധൻ മാസങ്ങളോളം ധ്യാനിക്കുകയും പ്രസംഗിക്കുകയും ചെയ്തത് ഗ്രിദ്രകുടയിൽ ('കഴുകന്മാരുടെ മല') ആണ്. അദ്ദേഹം തന്റെ പ്രസിദ്ധമായ ചില പ്രസംഗങ്ങളിലൂടെ മഗധയിലെ ബിംബിസാര രാജാവിനെയും മറ്റു പലരെയും ബുദ്ധമതത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. ബുദ്ധൻ തന്റെ പ്രസിദ്ധമായ അതനാട്ട്യ സൂത്രം ഇവിടെ പ്രസംഗിച്ചു.

കുന്നുകളിലൊന്നിൽ മഹാ കശ്യപയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ആദ്യത്തെ ബുദ്ധസമിതി നടന്ന സപ്തപർണി ഗുഹയുണ്ട്.

ജൈനമതം, ബുദ്ധമതം എന്നീ രണ്ട് മതങ്ങളുടെയും സ്ഥാപകരുടെ ഓർമ്മയ്ക്കായി ഇവിടം പവിത്രമാണ്. ചരിത്രപരമായി മഹാവീരനും ബുദ്ധനുമായി ഇവിടം ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.

24-ാമത്തെ തീർത്ഥങ്കരനായ മഹാവീരൻ, തന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ പതിനാലു വർഷം രാജ്ഗീറിലും നളന്ദയിലും ചെലവഴിച്ചു. ചതുർമാസിൽ (അതായത് മഴക്കാലത്തിന്റെ 4 മാസം) രാജ്ഗീറിലെ (രാജ്ഗ്രുഹി) ഒരൊറ്റ സ്ഥലത്തും ബാക്കിയുള്ളവ സമീപ പ്രദേശങ്ങളിലും ചെലവഴിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശ്രാവകന്മാരിൽ ഒരാളായ (അനുയായി) ശ്രെനിക് രാജാവിന്റെ തലസ്ഥാനമായിരുന്നു അത്. അങ്ങനെ ജൈനമതക്കാർക്ക് വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു മതസ്ഥലമാണ് രാജ്ഗീർ. മുനിസുവ്രത എന്ന ഇരുപതാമത്തെ ജൈന തീർത്ഥങ്കരൻ ഇവിടെ ജനിച്ചതായി കരുതപ്പെടുന്നു. മുനിസുവ്രത് ഭഗവാൻ സമർപ്പിച്ച ഒരു പുരാതന ക്ഷേത്രവും (ഏകദേശം 1200 വർഷം പഴക്കമുള്ളത്) മറ്റ് നിരവധി ജൈന ക്ഷേത്രങ്ങളും ഇവിടെയുണ്ട്. ഭഗവാൻ മുനിസുവരത്നാഥിലെ നാല് കല്യാണകർക്കുള്ള സ്ഥലം കൂടിയാണ് ഈ ക്ഷേത്രം.

ഭൂമിശാസ്ത്രവും കാലാവസ്ഥയും

[തിരുത്തുക]

വൈഭാര, രത്‌ന, സൈല, സോന, ഉദയ, ഛത്ത, വിപുല എന്നീ ഏഴ് കുന്നുകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട ഒരു താഴ്വരയിലാണ് നഗരം. പട്ടണത്തിന്റെ പ്രാന്തപ്രദേശങ്ങളിലൂടെ പഞ്ചൻ നദി ഒഴുകുന്നു.

ചൂടുവെള്ള കുളങ്ങൾ കാരണം രാജ്ഗീർ ശീതകാല ആരോഗ്യ റിസോർട്ടായി വികസിച്ചു. ഈ സ്‌നാനത്തൊട്ടികളിൽ ചില ചർമ്മരോഗങ്ങൾ ഭേദമാക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന ഔഷധ ഗുണങ്ങൾ അടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. വിശ്വ ശാന്തി സ്തൂപം (പീസ് പഗോഡ), മഖ്ദൂം കുന്ദ്, രത്‌നഗിരി കുന്നുകൾക്ക് മുകളിൽ ബുദ്ധന്റെ ജാപ്പനീസ് ഭക്തർ നിർമ്മിച്ച വിഹാരങ്ങൾ എന്നിവയിലേക്ക് കയറുന്ന റോപ്‌വേയാണ് ഈ പ്രദേശത്തെ മറ്റൊരു ആകർഷണം.

താപനില: പരമാവധി 44 ° C (111.2 ° F), കുറഞ്ഞത് 20 ° C (68 ° F). ശൈത്യകാല താപനില: പരമാവധി 28 ° C (82.4 ° F), കുറഞ്ഞത് 6 ° C (42.8 ° F). മഴ: 1,860 മിമി (ജൂൺ പകുതി മുതൽ സെപ്റ്റംബർ പകുതി വരെ) വരണ്ട / ഊഷ്മള സീസൺ: ഒക്ടോബർ മുതൽ മാർച്ച് വരെ

ചിത്രശാല

[തിരുത്തുക]
  • ഏഴ് വ്യത്യസ്ത ഉറവകളിൽ (സപ്തർഷി അല്ലെങ്കിൽ ഏഴ് മുനിമാർ) നിന്നുള്ള വെള്ളം ഒന്നിച്ചുചേരുന്ന ഒരു ഹിന്ദു തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമാണ് സൂര്യ കുണ്ട് ചൂട് നീരുറവകൾ [12]
    ഏഴ് വ്യത്യസ്ത ഉറവകളിൽ (സപ്തർഷി അല്ലെങ്കിൽ ഏഴ് മുനിമാർ) നിന്നുള്ള വെള്ളം ഒന്നിച്ചുചേരുന്ന ഒരു ഹിന്ദു തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമാണ് സൂര്യ കുണ്ട് ചൂട് നീരുറവകൾ [12]
  • സോൺ ഭണ്ഡാർ രണ്ടാമത്തെ ഗുഹ ശില്പങ്ങൾ
    സോൺ ഭണ്ഡാർ രണ്ടാമത്തെ ഗുഹ ശില്പങ്ങൾ
  • ബോർസ് ഗുഹ, രാജ്ഗീർ.
    ബോർസ് ഗുഹ, രാജ്ഗീർ.
  • ശ്രീ ധന്നശേത് ജൈനക്ഷേത്രം
    ശ്രീ ധന്നശേത് ജൈനക്ഷേത്രം
  • ജരസന്ധയുടെ അഖാര
    ജരസന്ധയുടെ അഖാര
  • വിശ്വ ശാന്തി സ്തൂപത്തിൽ ബുദ്ധന്റെ ക്ലോസപ്പ്
    വിശ്വ ശാന്തി സ്തൂപത്തിൽ ബുദ്ധന്റെ ക്ലോസപ്പ്
  • രാജ്ഗിറിലെ എൻ‌എച്ച് 120 ന് സമീപമുള്ള ഒരു പുരാതന ബുദ്ധ സ്തൂപത്തിന്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ
    രാജ്ഗിറിലെ എൻ‌എച്ച് 120 ന് സമീപമുള്ള ഒരു പുരാതന ബുദ്ധ സ്തൂപത്തിന്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ
  • സോൺ ഭണ്ഡാർ ഗുഹകളിലെ ജെയിൻ റോക്ക് ശില്പങ്ങൾ
    സോൺ ഭണ്ഡാർ ഗുഹകളിലെ ജെയിൻ റോക്ക് ശില്പങ്ങൾ
  • ബുദ്ധ സന്യാസിമാർ കഴുകന്റെ കൊടുമുടിയിൽ ധ്യാനിക്കുന്നു
    ബുദ്ധ സന്യാസിമാർ കഴുകന്റെ കൊടുമുടിയിൽ ധ്യാനിക്കുന്നു
  • വേണു വാൻ
    വേണു വാൻ
  • രാജ്ഗിറിലെ അജാതശാത്രുവിന്റെ സ്തൂപം
    രാജ്ഗിറിലെ അജാതശാത്രുവിന്റെ സ്തൂപം
  • ബുദ്ധന്റെ ഗുഹ, ഗ്രിദ്ധകുട്ട ഹിൽ, രാജ്ഗീർ
    ബുദ്ധന്റെ ഗുഹ, ഗ്രിദ്ധകുട്ട ഹിൽ, രാജ്ഗീർ

അവലംബം

[തിരുത്തുക]
  1. ↑ "Pinddaangaya.in". www.pinddaangaya.in.
  2. ↑ [[1] "पत्रांक-213 : राजगीर क्षेत्रीय आयोजना क्षेत्र एवं बोधगया आयोजना क्षेत्र के सीमांकन एवं घोषणा"]. Urban Development Housing Dept., Government of Bihar, Patna. 15 ഏപ്രിൽ 2015. Archived (PDF) from the original on 18 ജൂൺ 2015. Retrieved 18 മേയ് 2015. {{cite web}}: Check |url= value (help)
  3. ↑ "Census of India: Rajgir". www.censusindia.gov.in. Retrieved 7 January 2020.
  4. ↑ "BSTDC". BSTDC. Archived from the original on 2014-09-01. Retrieved 2020-08-17.
  5. ↑ Jain Dharma ka Maulik Itihas Part-1, Ed. Acharyashri Hastimalji Maharaj, 1971 p. 739-742
  6. ↑ "Rajgir – The Abode of Kings". Times of India Travel.
  7. ↑ "Rajgir: On Hallowed Ground". www.livehistoryindia.com. Archived from the original on 2020-07-22. Retrieved 2020-08-17.
  8. ↑ "Excursion tour of Rajgir & Nalanda from Bodhgaya | Rajgir, India Activities". Lonely Planet.[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]
  9. ↑ W. Vivian De Thabrew (2013). Monuments and Temples of Orthodox Buddhism in India and Sri Lanka. AuthorHouse. p. 35. ISBN 9781481795517. Archived from the original on 29 നവംബർ 2016. Retrieved 29 നവംബർ 2016.
  10. ↑ See Bhagavata Purana, 10.70.30
  11. ↑ "Krsna, the Supreme Personality of Godhead". Archived from the original on 21 ഏപ്രിൽ 2008. Retrieved 25 ഏപ്രിൽ 2008.
  12. ↑ Kishore Sharma, Jugal (February 2014). Punya Bhoomi Bharat. Suruchi Prakashan. p. 70. ISBN 978-9381500095.

ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ

[തിരുത്തുക]
Rajgir എന്ന വിഷയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചിത്രങ്ങൾ വിക്കിമീഡിയ കോമൺസിലുണ്ട്.
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=രാജ്ഗിർ&oldid=4114802" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്