പ്രബോധിനി ഏകാദശി

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
Prabodhini Ekadashi
प्रबोधिनी एकादशी
Vishnu sleeps on the Shesha Shaiya - bed of Shesha
ഇതരനാമംDevutthi ekadashi, Utthana, Deothan, Kartik Shukla ekadashi
ആചരിക്കുന്നത്Hindus, especially
തരംHindu
പ്രാധാന്യംend of the chaturmas
അനുഷ്ഠാനങ്ങൾPrayers and religious rituals, including puja to Vishnu
തിയ്യതിDecided by the lunar calendar
ആവൃത്തിannual
ബന്ധമുള്ളത്Shayani Ekadashi

ഹിന്ദു മാസമായ കാർത്തികിലെ ശോഭയുള്ള രണ്ടാഴ്ചയിലെ (ശുക്ല പക്ഷ) 11-ാമത്തെ ചാന്ദ്ര ദിനമാണ് (ഏകാദശി)പ്രബോധിനി ഏകാദശി. ദേവോത്തൻ ഏകാദശി അല്ലെങ്കിൽ ദേവതൻ എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. വിഷ്ണുദേവൻ ഉറങ്ങുന്നുവെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്ന ചാതുർമാസത്തിന്റെ നാല് മാസ കാലഘട്ടത്തെ ഇത് അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു. വിഷ്ണു ശയനി ഏകാദശിയിൽ ഉറങ്ങുകയും പ്രബോധിനി ഏകാദശിയിൽ ഉണരുകയും ചെയ്യുന്നു. അതിനാൽ ഈ ദിവസത്തിന് "പ്രബോധിനി ഏകാദശി" ("ഉണർവ് പതിനൊന്നാം"), വിഷ്ണു-പ്രബോധിനി ("വിഷ്ണുവിന്റെ ഉണർവ്"), ഹരി-പ്രബോധിനി, ദേവ്-പ്രബോധിനി, ഏകാദശി, ഉത്ഥാന ഏകാദശി ("അവന്റെ കണ്ണുകൾ തുറക്കൽ"), ദേവ്തൻ, ദേവ് ഉദവ് ഏകാദശി അല്ലെങ്കിൽ ദേവ് ഊതി ഏകാദശി ("ദൈവത്തിന്റെ ഉണർവ്") എന്നീ പേരുകൾ ലഭിച്ചുവെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. വിവാഹങ്ങൾ നിരോധിക്കപ്പെടുന്ന ചാതുർമാസത്തിന്റെ അവസാനം ഹിന്ദു വിവാഹ സീസണിന്റെ ആരംഭത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.[1] കാർത്തിക ഏകാദശി, കാർത്തിക ശുക്ല ഏകാദശി, കാർത്തികി എന്നീ പേരുകളിലും ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു.[2] പ്രബോധിനി ഏകാദശിക്ക് ശേഷം കാർത്തിക് പൂർണിമ വരുന്നു. ആ ദിവസം ദേവ് ദീപാവലി അല്ലെങ്കിൽ ദൈവങ്ങളുടെ ദീപാവലി ആയി ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്നു.[3]

ഈ ദിവസമാണ് മഹാവിഷ്ണു തുളസി ദേവിയെ വിവാഹം കഴിച്ചതെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു.[4]

ആചാരങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

പ്രബോധിനി ഏകാദശിയിൽ ഒരു വ്രതം ആചരിക്കുകയും തുളസി ചെടിയുടെ ആചാരപരമായ വിവാഹം വിഷ്ണു ദേവനുമായി നടത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. വിശുദ്ധ കറുത്ത നിറമുള്ള ഷാലിഗ്രാം കല്ലിന്റെ രൂപത്തിൽ അത് തുളസിയുടെ ഭർത്താവായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. വൈകുന്നേരങ്ങളിൽ ആളുകൾ ജെറു പേസ്റ്റ് (ചുവന്ന മണ്ണ്), അരി പേസ്റ്റ് എന്നിവ ഉപയോഗിച്ച് ഫ്ലോർ ഡിസൈനുകൾ തയ്യാറാക്കുന്നു. ഇത് വളരെ അറിയപ്പെടുന്ന പാരമ്പര്യമാണ്. ലക്ഷ്മിയുടെയും വിഷ്ണുവിന്റെയും ചിത്രങ്ങളും ഇതിൽ തയ്യാറാക്കിയിട്ടുണ്ട്. ലക്ഷ്മി പൂജയും വിഷ്ണു പൂജയും വൈകുന്നേരം കരിമ്പ്, അരി, ഉണക്കമുളക് മുതലായവ ഉപയോഗിച്ച് ആചരിക്കുന്നു. തുടർന്ന് ഇത് പണ്ഡിറ്റുകൾക്ക് നൽകുന്നു.[5] ഈ ആചാരപരമായ വിവാഹം തുളസി വിവാഹം എന്നറിയപ്പെടുന്നു. പ്രബോധിനി ഏകാദശിക്ക് പകരം പ്രബോധിനി ഏകാദശിയുടെ അടുത്ത ദിവസം നടത്താം. [6]

പണ്ഡർപൂർ[തിരുത്തുക]

മഹാരാഷ്ട്രയിൽ, പ്രബോധിനി ഏകാദശി, വിഷ്ണുവിന്റെ ഒരു രൂപമായ വിഠോബ ദേവനുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർക്കരി തീർത്ഥാടകർ ഈ ദിവസം വിഠോബയുടെ പണ്ഡർപൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ തിങ്ങിക്കൂടുന്നു. പണ്ഡർപൂരിലെ ആഘോഷങ്ങൾ പൗർണ്ണമി (കാർത്തിക പൂർണിമ) വരെ അഞ്ച് ദിവസം നീണ്ടുനിൽക്കും.[7] പ്രബോധിനി ഏകാദശിയിൽ, മഹാരാഷ്ട്ര സർക്കാരിന് വേണ്ടി മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ മുഖ്യമന്ത്രിയോ മന്ത്രിയോ ആരാധനയുടെ ആചാരപരമായ ഘടകങ്ങൾ നടത്തുന്നു. ഈ ആരാധനാരീതി സർക്കാറി-മഹാപൂജ എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. [8]

ഗിർനാർ പർവ്വതം[തിരുത്തുക]

ഗുജറാത്തിൽ, 800,000-ത്തിലധികം തീർത്ഥാടകർ രണ്ട് ദിവസങ്ങളിലായി ഗിർനാർ പർവതത്തിന്റെ 32-കിലോമീറ്റർ ദൈർഘ്യമുള്ള ലിലി പരിക്രമ പ്രദക്ഷിണം നടത്തി. പർവതത്തിൽ സമ്മേളിച്ചതായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്ന ദൈവങ്ങളോടുള്ള നന്ദി സൂചകമായാണ് ഇത് നടത്തിയത്.[9]

പുഷ്കർ[തിരുത്തുക]

പുസ്കർ മേള, 2006

രാജസ്ഥാനിലെ പുഷ്കറിൽ, പുഷ്കർ മേള ഈ ദിവസം ആരംഭിച്ച് പൗർണ്ണമി ദിവസം (കാർത്തിക പൂർണിമ) വരെ തുടരും. പുഷ്കറിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ബ്രഹ്മദേവന്റെ ബഹുമാനാർത്ഥമാണ് ഈ മേള നടക്കുന്നത്. പുഷ്കർ തടാകത്തിലെ മേളയുടെ അഞ്ച് ദിവസങ്ങളിൽ ആചാരപരമായ കുളി ഒരാളെ മോക്ഷത്തിലേക്ക് നയിക്കുമെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. സാധുക്കൾ ഇവിടെ ഒത്തുകൂടുകയും ഏകാദശി മുതൽ പൗർണ്ണമി വരെ ഗുഹകളിൽ താമസിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഏകദേശം 200,000 ആളുകളും 25,000 ഒട്ടകങ്ങളും മേളയ്ക്കായി പുഷ്കറിൽ ഒത്തുകൂടുന്നു. ഏഷ്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഒട്ടകമേളയാണ് പുഷ്കർ മേള.[10][11][12][13][14]

കരിമ്പ് വിളവെടുപ്പ്[തിരുത്തുക]

പ്രബോധിനി ഏകാദശി കരിമ്പിന്റെ വിളവെടുപ്പിന്റെ തുടക്കം കൂടിയാണ്. കർഷകൻ വയലിൽ ഒരു പൂജ നടത്തുകയും ആചാരപരമായി കുറച്ച് കരിമ്പ് മുറിക്കുകയും കുറച്ച് പാടത്തിന്റെ അതിർത്തിയിൽ വയ്ക്കുകയും അഞ്ച് കരിമ്പ് ഒരു ബ്രാഹ്മണൻ (പുരോഹിതൻ, കമ്മാരൻ, ആശാരി, അലക്കുകാരൻ, വെള്ളക്കാരൻ എന്നിവർക്ക് വിതരണം ചെയ്യുകയും അഞ്ച് കരിമ്പ് വീട്ടിൽ എടുക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. വീട്ടിൽ വിഷ്ണുവിന്റെയും ഭാര്യ ലക്ഷ്മിയുടെയും രൂപങ്ങൾ ഒരു മരപ്പലകയിൽ ചാണകവും വെണ്ണയും ഉപയോഗിച്ച് വരയ്ക്കുന്നു. കരിമ്പ് മുകളിൽ ഒന്നിച്ച് കെട്ടി പലകയ്ക്ക് ചുറ്റും വയ്ക്കുന്നു. കുറച്ച് പരുത്തി, വെറ്റില, പയർ, മധുരപലഹാരങ്ങൾ എന്നിവ ഒരു യജ്ഞത്തോടൊപ്പം (അഗ്നിയാഗം) അർപ്പിക്കുന്നു. ഒരു പ്രഭാത്യ, അല്ലെങ്കിൽ ദൈവത്തെ ഉണർത്താൻ പ്രേരിപ്പിക്കുന്ന ഗാനം ആലപിക്കുന്നു. കരിമ്പടം പൊട്ടിച്ച് ഹോളിയിൽ കത്തിക്കുന്നതുവരെ മേൽക്കൂരയിൽ നിന്ന് തൂക്കിയിടും.[15]

സ്വാമിനാരായണ വിഭാഗം[തിരുത്തുക]

സ്വാമിനാരായൺ വിഭാഗത്തിൽ പ്രബോധിനി ഏകാദശി ഒരു പ്രധാന ഏകാദശിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. 1800 ഒക്‌ടോബർ 28-ന് സ്വാമിനാരായണന്റെ ഗുരു രാമാനന്ദ് സ്വാമി നടത്തിയ ദീക്ഷയുടെ സ്മരണയാണ് ഈ ദിവസം.[16] 1801 നവംബർ 16-ന് രാമാനന്ദ് സ്വാമി സ്വാമിനാരായണന് അധികാരം കൈമാറിയതിന്റെ സ്മരണയും ഈ ദിവസം ആഘോഷിക്കുന്നു.[16] സ്വാമിനാരായണൻ അനുയായികൾ വെള്ളമില്ലാത്ത ഉപവാസം ആചരിക്കുകയും ദേവന്മാർക്ക് പുതിയ പച്ചക്കറികൾ സമർപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.[17]

അവലംബം[തിരുത്തുക]

  1. ↑ Agrawal, Priti (November 5, 2010). "Divine Wedding". Times of India.
  2. ↑ Kutch in festival and custom By K. S. Dilipsin p.90. The name "Deva-Diwali" is also applied to Kartik Poornima that occurs 14 days later
  3. ↑ "Varanasi gearing up to celebrate Dev Deepawali". Times of India. November 10, 2010.
  4. ↑ "About Prabodhini Ekadashi". Archived from the original on 2019-08-03. Retrieved 2021-12-12.
  5. ↑ Fasts and festivals of India By Manish Verma p.58
  6. ↑ Desk, India com Buzz (2019-11-08). "Devauthani Ekadashi 2019: Know The Significance, History, Puja Muharat And Rituals of Tulsi Vivah". India.com (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2019-12-10.
  7. ↑ Mokashi, Digambar Balkrishna; Engblom, Philip C. (1987). Palkhi: a pilgrimage to Pandharpur - translated from the Marathi book Pālakhī. Albany: State University of New York Press. pp. 34–50 and 263–278. ISBN 0-88706-461-2.
  8. ↑ Pathak, Dr. Arunchandra S. (2006). "Pandharpur". The Gazetteers Dept, Government of Maharashtra (first published: 1977). Retrieved 2008-07-14.
  9. ↑ India Guide Gujarat By Anjali Desai p.74
  10. ↑ Fairs and Festivals of India By S.P. Sharma, Seema Gupta p 133-34
  11. ↑ Nag Hill at Pushkar brims with sadhus, 27 October 2009, Times of India
  12. ↑ Land and people of Indian states and union territories: in 36 volumes, Volume 1 By S. C. Bhatt, Gopal K. Bhargava p.347
  13. ↑ Viewfinder: 100 Top Locations for Great Travel Photography By Keith Wilson p.18-9
  14. ↑ Frommer's India By Pippa de Bruyn, Keith Bain, Niloufer Venkatraman, Shonar Joshi p. 440
  15. ↑ Festivals In Indian Society (2 Vols. Set) By Usha Sharma p.190
  16. ↑ 16.0 16.1 Kim, Hanna (2001). Being Swaminarayan: The Ontology and Significance of Belief in the Construction of a Gujarati Diaspora. Ann Arbor, MI: Bell & Howell Information and Learning Company. p. 288.
  17. ↑ Williams, Raymond (2001). Introduction to Swaminarayan Hinduism. Cambridge: University of Cambridge Press. pp. 143. ISBN 0-521-65279-0.
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=പ്രബോധിനി_ഏകാദശി&oldid=3920834" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്