"സമാനി സാമ്രാജ്യം" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
No edit summary
വരി 52: വരി 52:
സമാനിദ് രാജാക്കന്മാര്‍, സേനാനായകന്‍ എന്നര്‍ത്ഥമുള്ള അമീര്‍ എന്നാണ് സ്വയം അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. ബാഗ്ദാദിലെ ഖലീഫയുടെ മേല്‍കോയ്മ അംഗീകരിക്കുന്നതിന്റെ സൂചകമായിരുന്നു ഇത്. ബുഖാറയും സമര്‍ഖണ്ടുമായിരുന്നു ഇവരുടെ ഭരണകേന്ദ്രങ്ങള്‍.
സമാനിദ് രാജാക്കന്മാര്‍, സേനാനായകന്‍ എന്നര്‍ത്ഥമുള്ള അമീര്‍ എന്നാണ് സ്വയം അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. ബാഗ്ദാദിലെ ഖലീഫയുടെ മേല്‍കോയ്മ അംഗീകരിക്കുന്നതിന്റെ സൂചകമായിരുന്നു ഇത്. ബുഖാറയും സമര്‍ഖണ്ടുമായിരുന്നു ഇവരുടെ ഭരണകേന്ദ്രങ്ങള്‍.


വടക്കുനിന്നുള്ള [[തുർക്കിക് ജനത|തുർക്കിക് വംശജരായ]] അടിമകളെ സമാനിദുകള്‍ സൈനികരംഗത്തും മറ്റു ജോലികൾക്കും വളരെയേറെ ആശ്രയിച്ചിരുന്നു. [[അടിമക്കച്ചവടം]] ഇക്കാലത്ത് വ്യാപകമായിരുന്നു. മദ്ധ്യേഷ്യയില്‍ നിന്നും വൻതില്‍ തുർക്കിക് വംശജരായ അടിമകളെ ഇക്കാലത്ത് പേര്‍ഷ്യയിലേക്കും അറേബ്യയിലേക്ക്കും എത്തിച്ചിരുന്നു. മേഖലയിലെ മിക്കവാറൂം എല്ലാ ഭരണാധികാരികളും അടിമകളായും സൈനികരായും തുര്‍ക്കിക് വംശജരെ വ്യാപകമായി ഉപയോഗപ്പെടുത്താന്‍ തുടങ്ങി. പ്രദേശത്തെ തുർക്കിക് ജനസംഖ്യ ഇക്കാലത്ത് ഗണ്യമായി ഉയർന്നു. അഫ്ഘാനിസ്താനിലെ ഘസ്നി കേന്ദ്രീകരിച്ച് ഉടലെടുത്ത ഘാസ്നവിദ് സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ സ്ഥാപകനേതാവായ ആല്പ്റ്റ്ജിന്‍ ഒരു സമാനിദ് സൈനികനായിരുന്നു. സമാനിദുകളുടെ അന്ത്യം വരെയും ഘാസ്നവിദ് ഭരണാധികാരികള്‍ സമാനിദുകളുടെ മേല്‍കോയ്മ അംഗീകരിച്ചിരുന്നു.
വടക്കുനിന്നുള്ള [[തുർക്കിക് ജനത|തുർക്കിക് വംശജരായ]] അടിമകളെ സമാനിദുകള്‍ സൈനികരംഗത്തും മറ്റു ജോലികൾക്കും വളരെയേറെ ആശ്രയിച്ചിരുന്നു. [[അടിമക്കച്ചവടം]] ഇക്കാലത്ത് വ്യാപകമായിരുന്നു. മദ്ധ്യേഷ്യയില്‍ നിന്നും വൻതില്‍ തുർക്കിക് വംശജരായ അടിമകളെ ഇക്കാലത്ത് പേര്‍ഷ്യയിലേക്കും അറേബ്യയിലേക്ക്കും എത്തിച്ചിരുന്നു. മേഖലയിലെ മിക്കവാറൂം എല്ലാ ഭരണാധികാരികളും അടിമകളായും സൈനികരായും തുര്‍ക്കിക് വംശജരെ വ്യാപകമായി ഉപയോഗപ്പെടുത്താന്‍ തുടങ്ങി. പ്രദേശത്തെ തുർക്കിക് ജനസംഖ്യ ഇക്കാലത്ത് ഗണ്യമായി ഉയർന്നു. അഫ്ഘാനിസ്താനിലെ ഘസ്നി കേന്ദ്രീകരിച്ച് ഉടലെടുത്ത [[ഘാസ്നവിദ് സാമ്രാജ്യം|ഘാസ്നവിദ് സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ]] സ്ഥാപകനേതാവായ ആല്പ്റ്റ്ജിന്‍ ഒരു സമാനിദ് സൈനികനായിരുന്നു. സമാനിദുകളുടെ അന്ത്യം വരെയും ഘാസ്നവിദ് ഭരണാധികാരികള്‍ സമാനിദുകളുടെ മേല്‍കോയ്മ അംഗീകരിച്ചിരുന്നു.


പേര്‍ഷ്യന്‍ ഭാഷയുടെ നവോത്ഥാനത്തിനും ഇക്കാലം സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു. കിഴക്കന്‍ ഇറാന്‍ പ്രദേശത്തെ പൊതുഭാഷയായി പേര്‍ഷ്യന്‍ (ഫാഴ്സി) പരിണമിച്ചു. സാഹിത്യരചനകള്‍ക്കും പേര്‍ഷ്യന്‍ ഉപയോഗിക്കാനാരംഭിച്ചു<ref name=afghans12/>.
പേര്‍ഷ്യന്‍ ഭാഷയുടെ നവോത്ഥാനത്തിനും ഇക്കാലം സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു. കിഴക്കന്‍ ഇറാന്‍ പ്രദേശത്തെ പൊതുഭാഷയായി പേര്‍ഷ്യന്‍ (ഫാഴ്സി) പരിണമിച്ചു. സാഹിത്യരചനകള്‍ക്കും പേര്‍ഷ്യന്‍ ഉപയോഗിക്കാനാരംഭിച്ചു<ref name=afghans12/>.

12:28, 16 നവംബർ 2009-നു നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന രൂപം

സമാനിദ് സാമ്രാജ്യം

سامانیان
819–999
സമാനിദ് സാമ്രാജ്യം അതിന്റെ പരമാവധി വിസ്തൃതിയിൽ
സമാനിദ് സാമ്രാജ്യം അതിന്റെ പരമാവധി വിസ്തൃതിയിൽ
തലസ്ഥാനംബാൾഖ്, ബുഖാറ, സമർഖണ്ഡ്
പൊതുവായ ഭാഷകൾപേർഷ്യൻ
മതം
സുന്നി ഇസ്ലാം
ഗവൺമെൻ്റ്അമീറത്ത്
അമീർ
 
• 819-855
യഹ്യ ഇബ്നു അസാദ്
• 999
അബ്ദ് അൽ മാലിക് രണ്ടാമൻ
ചരിത്ര യുഗംമദ്ധ്യകാലം
• സ്ഥാപിതം
819
• ഇല്ലാതായത്
999
വിസ്തീർണ്ണം
928 est.2,850,000 km2 (1,100,000 sq mi)
മുൻപ്
ശേഷം
സഫാറിദ് സാമ്രാജ്യം
Ghaznavid dynasty
Karakhanids

മദ്ധ്യേഷ്യയിലും വിശാല ഖുറാസാനിലും പരന്നുകിടന്നിരുന്ന ഒരു പേർഷ്യൻ സാമ്രാജ്യമാണ് സമാനിദ് സാമ്രാജ്യം (Persian: سلسلهٔ سامانیان). സമാനിദുകൾ എന്നു മാത്രമായും ഇവർ അറിയപ്പെടുന്നു.. 819 മുതൽ 999 വരെയാണ് ഈ സാമ്രാജ്യം നിലനിന്നിരുന്നത്. സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ സ്ഥാപകനായ സമാൻ ഖുദായുടെ പേരിലാണ് ഈ സാമ്രാജ്യം അറിയപ്പെടുന്നത്. അറബ് അധിനിവേശത്തിൽ സസ്സാനിദ് സാമ്രാജ്യം തകർന്നതിനു ശേഷം പിറവിയെടുത്ത ആദ്യത്തെ പേർഷ്യൻ സാമ്രാജ്യമാണിത്. പത്താം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനം വടക്കുനിന്നുള്ള തുര്‍കിക് അധിനിവേശകർ കീഴടക്കിയതോടെ സാമ്രാജ്യത്തിന് അന്ത്യമായി[1].

ആരംഭം

സമാനിദുകളുടെ ശക്തികേന്ദ്രം, ഇന്നത്തെ അഫ്ഘാനിസ്താന്റെ വടക്കുള്ള പുരാതന സോഗ്ദിയയിലെ സറഫ്ഷാന്‍ നദീതടമായിരുന്നു. സസാനിയന്‍ നേതാവും ഭരണാധികാരിയുമായിരുന്ന ബഹ്രാന്‍ ഷുബിന്റെ അനന്തരാവകാശികളാണ് തങ്ങള്‍ എന്നാണ് സമാനിദുകളുടെ അവകാശവാദം. ബാള്‍ഖ് മേഖലയില്‍ നിന്നുള്ള ഒരു വന്‍ ഭൂവുടമയായിരുന്ന സമന്‍ ഖുദായും മകനായിരുന്ന ആസാദുമായിരുന്നു ഈ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ സ്ഥാപകര്‍. ആസാദിന്റെ നാലുമക്കള്‍, ഖലീഫ അല്‍ മേമന്റെ (ഭരണകാലം 813-33) വിശ്വസ്തസേവകരായിരുന്നു. ഇദ്ദേഹത്തില്‍ നിന്നും ഇവര്‍ക്ക് ഹെറാത്ത്, ഫര്‍ഘാന, ഷാഷ് (താഷ്കെന്റ്), സമര്‍ഖണ്ട് തുടങ്ങിയ ഖുറാസാന്റെ മിക്ക മേഖലകളിലേയും ഭരണാവകാശം സിദ്ധിച്ചിരുന്നു[1].

സഫാറിദ് സാമ്രാജ്യവുമായുള്ള പോരാട്ടം

മിക്കവാറൂം സമാനിദ് കുടുംബാഗങ്ങളും നിശാപൂറിലെ തഹീറിദ് ഗവര്‍ണമാരുടെ പക്ഷക്കാരായിരുന്നു. സഫാറിദുകളുമായുള്ള പോരാട്ടത്തില്‍ ഇവര്‍ തോല്‍പ്പിക്കപ്പെട്ടു. 875-ല്‍ ഫര്‍ഘാനയിലെ സമാനിദ് വംശത്തിലെ നാസര്‍ ബിന്‍ അഹ്മദിന് മുഴുവന്‍ ട്രാന്‍സോക്ഷ്യാനയുടേയും ഭരണാവകാശം, ഖലീഫ അല്‍മൂത്താമിദ് നല്‍കി. ഉയര്‍ന്നുവരുന്ന സഫാറിദുകള്‍ക്കെതിരെ ഒരു ശക്തിയെ സൃഷ്ടിക്കുക എന്ന ഉദ്ദേശമായിരുന്നു ഇതിനു പിന്നില്‍. സഫാറിദുകള്‍ക്കെതിരെ നാസറിന് ശോഭിക്കാനായില്ലെങ്കിലും അയാളുടെ സഹോദരന്‍ ഇസ്മാഈലിന് സഫാറിദുകളെ പരാജയപ്പെടുത്തി ഈ ഉദ്ദേശം സാക്ഷാത്കരിക്കാനായി. ഇതോടെ ഖുറാസാന്റെ പൂര്‍ണമായ ഭരണച്ചുമതല, ഖലീഫ, ഇസ്മാഈലിനു നല്‍കി[1].

ഭരണം

സഫാറിദുകളെ തോല്‍പ്പിച്ചതോടെ, ഇസ്ലാമികഭരണകൂടത്തിന്റെ വടക്കുകിഴക്കന്‍ മേഖലയിലെ ഫലത്തിലുള്ള ഭരണാധികാരിയായി. ഇസ്മാഈല്‍ മാറി. തുടര്‍ന്നുള്ള ഒരു നൂറ്റാണ്ടുകാലം കിഴക്കന്‍ ഇറാന്‍ പ്രദേശം ശാന്തിയുടെ കാലഘട്ടമായിരുന്നു. ഇവരുടെ ഭരണപാടവത്തിന്റെ പേരില്‍ വാഴ്ത്തപ്പെടുന്നു. ഇവരുടെ കാലത്ത് കൃഷിയും വാണിജ്യവും മേക്ഖലയില്‍ കാര്യമായ പുരോഗതി പ്രാപിച്ചു.

സമാനിദ് രാജാക്കന്മാര്‍, സേനാനായകന്‍ എന്നര്‍ത്ഥമുള്ള അമീര്‍ എന്നാണ് സ്വയം അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. ബാഗ്ദാദിലെ ഖലീഫയുടെ മേല്‍കോയ്മ അംഗീകരിക്കുന്നതിന്റെ സൂചകമായിരുന്നു ഇത്. ബുഖാറയും സമര്‍ഖണ്ടുമായിരുന്നു ഇവരുടെ ഭരണകേന്ദ്രങ്ങള്‍.

വടക്കുനിന്നുള്ള തുർക്കിക് വംശജരായ അടിമകളെ സമാനിദുകള്‍ സൈനികരംഗത്തും മറ്റു ജോലികൾക്കും വളരെയേറെ ആശ്രയിച്ചിരുന്നു. അടിമക്കച്ചവടം ഇക്കാലത്ത് വ്യാപകമായിരുന്നു. മദ്ധ്യേഷ്യയില്‍ നിന്നും വൻതില്‍ തുർക്കിക് വംശജരായ അടിമകളെ ഇക്കാലത്ത് പേര്‍ഷ്യയിലേക്കും അറേബ്യയിലേക്ക്കും എത്തിച്ചിരുന്നു. മേഖലയിലെ മിക്കവാറൂം എല്ലാ ഭരണാധികാരികളും അടിമകളായും സൈനികരായും തുര്‍ക്കിക് വംശജരെ വ്യാപകമായി ഉപയോഗപ്പെടുത്താന്‍ തുടങ്ങി. പ്രദേശത്തെ തുർക്കിക് ജനസംഖ്യ ഇക്കാലത്ത് ഗണ്യമായി ഉയർന്നു. അഫ്ഘാനിസ്താനിലെ ഘസ്നി കേന്ദ്രീകരിച്ച് ഉടലെടുത്ത ഘാസ്നവിദ് സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ സ്ഥാപകനേതാവായ ആല്പ്റ്റ്ജിന്‍ ഒരു സമാനിദ് സൈനികനായിരുന്നു. സമാനിദുകളുടെ അന്ത്യം വരെയും ഘാസ്നവിദ് ഭരണാധികാരികള്‍ സമാനിദുകളുടെ മേല്‍കോയ്മ അംഗീകരിച്ചിരുന്നു.

പേര്‍ഷ്യന്‍ ഭാഷയുടെ നവോത്ഥാനത്തിനും ഇക്കാലം സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു. കിഴക്കന്‍ ഇറാന്‍ പ്രദേശത്തെ പൊതുഭാഷയായി പേര്‍ഷ്യന്‍ (ഫാഴ്സി) പരിണമിച്ചു. സാഹിത്യരചനകള്‍ക്കും പേര്‍ഷ്യന്‍ ഉപയോഗിക്കാനാരംഭിച്ചു[1].

അധഃപതനം

999-മാണ്ടില്‍ ഖ്വാറക്കനിഡ് തുര്‍ക്കികള്‍ ആക്രമിച്ചു തോല്പ്പിച്ചതോടെയാണ്‌ സമാനിദ് സാമ്രാജ്യത്തിന്‌ അന്ത്യമായത്[1].

അവലംബം

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Vogelsang, Willem (2002). "12 - The Iranian Dynasties". The Afghans. LONDON: Willey-Blackwell, John Willey & SOns, Ltd, UK. pp. 192–195. ISBN 978-1-4051-8243-0. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (help)
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=സമാനി_സാമ്രാജ്യം&oldid=513212" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്