"ജമ്മു-കശ്മീർ" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം

| settlement_type = [[States and union territories of India|സംസ്ഥാനം]]

| image_skyline = {{Photomontage

| image_alt =

| image_caption = ''Clockwise from top'': [[Rangdum|Rangdum village]]; [[Tso Moriri]]; [[Leh|Leh city]] and [[Likir Monastery]]

| image_flag = Jammu and Kashmir Flag (1952-2019).svg

| image_seal = Seal of Jammu and Kashmir color.png

| seal_alt = Seal

| image_map = IN-JK.svg

| map_alt = Jammu and Kashmir

| map_caption = Location of Jammu and Kashmir in India

| image_map1 = Kashmir_region_2004.jpg

| map_caption1 = Map of Jammu and Kashmir

| coordinates = {{coord|33.45|76.24|region:IN-JK_type:adm1st|display=inline,title}}

| coor_pinpoint = Srinagar

| coordinates_footnotes =

| subdivision_type = Country

| subdivision_name = {{flag|India}}

| established_title = Admission to Union

| established_date = 26 October 1947

| seat_type = Capital

| seat = [[Srinagar]] (May–October)<br/> [[Jammu]] (Nov-April)<ref name="Darbar Move">{{Cite news |url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/what-is-the-darbar-move-in-j-k-all-about/article18409452.ece |title=What is the Darbar Move in J&K all about? |last=Desk |first=The Hindu Net |date=2017-05-08 |newspaper=The Hindu |language=en-IN |access-date=2019-02-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171110135648/http://www.thehindu.com/news/national/other-states/what-is-the-darbar-move-in-j-k-all-about/article18409452.ece |archive-date=10 November 2017 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>

| parts_type = [[List of districts in Jammu and Kashmir|Districts]]

| parts_style = para

| p1 = [[List of districts in Jammu and Kashmir|22]]

| government_footnotes = {{ref|leg|[*]}}

| governing_body =

| leader_title = [[Governors of Jammu and Kashmir|Governor]]

| leader_name = [[Satya Pal Malik]]<ref>{{cite news |title=Satya Pal Malik sworn in as Jammu and Kashmir governor |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/satya-pal-malik-sworn-in-as-jammu-and-kashmir-governor/articleshow/65512757.cms |work=The Economic Times |agency=Press Trust of India |date=23 August 2018 |access-date=31 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180823110106/https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/satya-pal-malik-sworn-in-as-jammu-and-kashmir-governor/articleshow/65512757.cms |archive-date=23 August 2018 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>

| leader_title1 = [[Chief Ministers of Jammu and Kashmir|Chief Minister]]

| leader_name1 = [[Governor's rule|''Vacant'']]<ref>{{cite web|url=https://www.firstpost.com/politics/bjp-pdp-alliance-ends-in-jammu-and-kashmir-live-updates-modi-govt-did-everything-to-normalise-situation-says-ram-madhav-4542011.html|title=BJP-PDP alliance ends in Jammu and Kashmir LIVE updates: Mehbooba Mufti resigns as chief minister; Governor's Rule in state|work=[[Firstpost]]|accessdate=19 June 2018|date=19 June 2018}}</ref>

| unit_pref = Metric

| area_footnotes =

| area_total_km2 = 222236

| area_rank = [[List of states and territories of India by area|5th]]<ref name="short100sqkm" group="note">Jammu and Kashmir is a [[disputed territory]] between [[India]], [[Pakistan]] and [[China]]. The areas of [[Azad Kashmir]] and [[Gilgit-Baltistan]] administered by Pakistan and [[Aksai Chin]] region administered by [[China]] are included in the total area.</ref>

| elevation_max_footnotes = =<ref>{{Cite web|url=http://publications.americanalpineclub.org/articles/12197506500/Saser-Kangri|title=Saser Kangri - AAC Publications - Search The American Alpine Journal and Accidents|website=publications.americanalpineclub.org|access-date=2019-02-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20190214115923/http://publications.americanalpineclub.org/articles/12197506500/Saser-Kangri|archive-date=14 February 2019|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref>

| elevation_max_m = 7,672

| elevation_max_ft =

| elevation_max_point = <!-- for denoting the measurement point -->

| elevation_max_rank =

| elevation_min_footnotes = =<ref name="Lowest elevation">{{Cite web |url=http://www.koausa.org/Geography/ch1.6.html |title=Climate Patterns and Climatic Divisions |last=Raina |first=A.N |access-date=5 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180616224706/http://www.koausa.org/Geography/ch1.6.html |archive-date=16 June 2018 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>

| elevation_min_m = 300

| elevation_min_ft =

| elevation_min_point = <!-- for denoting the measurement point -->

| elevation_min_rank =

| population_total = 12541302

| population_as_of = 2011

| population_footnotes =

| population_density_km2 = 56

| population_rank = [[List of states and union territories of India by population|19th]]

| population_note =

| timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]]

| utc_offset1 = +05:30

| iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-JK]]

| unemployment_rate =

| blank_name_sec1 = [[List of Indian states and territories by Human Development Index|HDI]]

| blank_info_sec1 = {{increase}} 0.684<ref name="snhdi-gdl">{{cite web |title=Sub-national HDI – Area Database |url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/ |website=Global Data Lab |publisher=Institute for Management Research, Radboud University |accessdate=25 September 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/ |archive-date=23 September 2018 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> (<span style="color:#FFA500">medium</span>)

| blank1_name_sec1 = HDI rank

| blank1_info_sec1 = [[List of Indian states and territories by Human Development Index|17th]] (2017)

| blank_name_sec2 = [[Literacy in India|Literacy]]

| blank_info_sec2 = 68.74 (30th)

| blank1_name_sec2 = {{nowrap|[[Official languages]]}}

| blank1_info_sec2 = [[Urdu]]<ref name=langoff50>{{cite web|url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |title=Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013) |publisher=Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |page=49 |accessdate=14 January 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160708012438/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |archivedate= 8 July 2016 |df= }}</ref>

| website = {{URL|jk.gov.in/}}

| footnotes =

| seat1_type =

| seat1 =

| leader_title2 = [[Jammu and Kashmir Legislature|Legislature]]

| leader_name2 = [[Bicameralism|Bicameral]] (87 seats in the [[Jammu and Kashmir Legislative Assembly|Assembly]] + 36 seats in the [[Jammu and Kashmir Legislative Council|Council]]), (Currently Assembly is Dissolved by the [[Governor of Jammu and Kashmir|Governor of J&K]])

| leader_title3 = [[15th Lok Sabha|Parliamentary constituency]]

| leader_name3 = [[Rajya Sabha]] (4) <br /> [[Lok Sabha]] (6)

| leader_title4 = [[High Courts of India|High Court]]

| leader_name4 = [[Jammu and Kashmir High Court]]

| blank2_name_sec2 = Other spoken

| blank2_info_sec2 = [[Kashmiri language|Kashmiri]], [[Hindi]], [[Dogri language|Dogri]], [[Punjabi language|Punjabi]], [[Pahari language (JK)|Pahari]], [[Gujari language|Gojri]], [[Balti language|Balti]], Dadri, [[Ladakhi language|Ladakhi]]<ref name=langoff50/><ref name="Languages">{{Cite book |url=https://books.google.co.in/books?id=RRbIAAAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA184#v=onepage&q&f=false |title=The Parchment of Kashmir: History, Society, and Polity |last=Khan |first=N. |date=2012-08-06 |publisher=Springer |isbn=9781137029584 |page=184 |language=en |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190223184947/https://books.google.co.in/books?id=RRbIAAAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA184#v=onepage&q&f=false |archive-date=23 February 2019 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref><ref name="Dadri">{{Cite book |url=https://books.google.co.in/books?id=XNqOjvaAb9cC&lpg=PP1&pg=PA6#v=onepage&q&f=false |title=Modern History of Jammu and Kashmir: Ancient times to Shimla Agreement |last=Aggarwal |first=J. C. |last2=Agrawal |first2=S. P. |date=1995 |publisher=Concept Publishing Company |isbn=9788170225577 |language=en |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190224001711/https://books.google.co.in/books?id=XNqOjvaAb9cC&lpg=PP1&pg=PA6#v=onepage&q&f=false |archive-date=24 February 2019 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> [[Zangskari]],<ref>{{Cite encyclopedia |title=Zangskari |url=http://www.ethnologue.com/language/zau |language=en}}</ref> [[Bhadarwahi]],<ref>{{Cite encyclopedia |title=Bhadrawahi |url=http://www.ethnologue.com/language/bhd |language=en}}</ref> [[Purgi language|Purgi]],<ref>{{Cite encyclopedia |title=Purik |url=http://www.ethnologue.com/language/prx |language=en}}</ref> [[Standard Tibetan|Tibetan]],<ref>{{Cite encyclopedia |title=Tibetan (Bhoti)—An Endangered Script in Trans-Himalaya |encyclopedia=The Tibet Journal |last=Shakspo |first=Nawang Tsering |date=2005 |volume=30 |issue=1 |pages=61–64 |issn=0970-5368|jstor=43301113 |publisher=Library of Tibetan Works and Archives }}</ref> [[Bateri language|Bateri]],<ref>{{Cite encyclopedia |title=Bateri |url=http://www.ethnologue.com/language/btv |language=en}}</ref> [[Shina language|Shina]],<ref name="Crane1956">{{cite book|last=Crane|first=Robert I.|title=Area Handbook on Jammu and Kashmir State|year=1956|publisher=University of Chicago for the Human Relations Area Files|language=English|page=179|quote=Shina is the most eastern of these languages and in some of its dialects such as the Brokpa of Dah and Hanu and the dialect of Dras, it impinges upon the area of the Sino-Tibetan language family and has been affected by Tibetan with an overlay of words and idioms.}}</ref> [[Burushaski]],<ref>{{Cite encyclopedia |title=Pakistan's "Burushaski" Language Finds New Relatives |url=https://www.npr.org/2012/06/20/155454736/pakistans-burushaski-language-finds-new-relatives |language=en}}</ref> [[Brokskat]]<ref>{{Cite encyclopedia |title=Brokskat |url=http://www.ethnologue.com/language/bkk |language=en}}</ref> and [[Khowar language|Khowar]]<ref name="SimonsFenning2017">{{cite book|last1=Simons|first1= Gary F. |last2=Fennig|first2=Charles D. |title=Ethnologue: Languages of the World, Twentieth Edition|year=2017|publisher=[[SIL International]]|location= Dallas|language=English}}</ref>

| demographics_type1 = GDP

| demographics1_footnotes = <ref name="GDP 2018-19">{{Cite web |url=https://www.prsindia.org/parliamenttrack/budgets/jammu-and-kashmir-budget-analysis-2018-19 |title=Jammu and Kashmir Budget Analysis 2018-19 |date=2018-01-19 |website=PRSIndia |language=en |access-date=2019-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190224173809/https://www.prsindia.org/parliamenttrack/budgets/jammu-and-kashmir-budget-analysis-2018-19 |archive-date=24 February 2019 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>

| demographics1_title1 = [[List of Indian states and union territories by GDP|Total]] {{nobold|(2018–19)}}

| demographics1_info1 = {{INRConvert|1.16|lc}}

'''ജമ്മു-കശ്മീർ''' ([[ദോഗ്രി]]: जम्मू और कश्मीर; [[ഉറുദു]]: مقبوضہ کشمیر) ) [[ഇന്ത്യ|ഇന്ത്യയുടെ]] വടക്കേ അതിർത്തിയിൽ [[ഹിമാലയം|ഹിമാലയൻ പർവതനിരകളിലും]] താഴ്വാരങ്ങളിലുമായി വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന ഒരു സംസ്ഥാനമാണ് .തെക്ക് ഹിമാചൽ[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്|പ്രദേശ്]], പടിഞ്ഞാറ് [[പാകിസ്താൻ]], വടക്ക്‌ [[ചൈന]] കിഴക്ക് [[ലഡാക്ക്]] എന്നിവയാണ് ജമ്മു-കാശ്മീരിന്റെ അതിർത്തികൾ. [[ജമ്മു]], [[കശ്മീർ]], എന്നിങ്ങനെ രണ്ടു പ്രദേശങ്ങളുടെ സഞ്ചയമാണീ സംസ്ഥാനം. വേനൽക്കാലത്ത് [[ശ്രീനഗർ|ശ്രീനഗറും]] മഞ്ഞുകാലത്ത് [[ജമ്മു|ജമ്മുവുമാണ്]] തലസ്ഥാനം. മനോഹരങ്ങളായ തടാകങ്ങളും മഞ്ഞു മലകളും പച്ചതാഴ്വാരങ്ങളുംഹരിതാഭമായ താഴ്വാരങ്ങളും നിറഞ്ഞ ഈ പ്രദേശം ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പ്രകൃതിരമണീയമായ സംസ്ഥാനങ്ങളിലൊന്നാണ്പ്രദേശങ്ങളിലൊന്നാണ്. പ്രമുഖ തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളായ [[വൈഷ്ണൊ ദേവി|വൈഷ്ണോ ദേവി]], [[അമർനാഥ് ഗുഹാക്ഷേത്രം|അമർനാഥ്‌]] എന്നിവ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് ഇവിടെയാണ് <ref>{{cite news

ഇന്ത്യ സ്വതന്ത്രമായതിനുശേഷം ഏറ്റവുമേറെ വിവാദങ്ങളുണ്ടാക്കിയ ഒരു ഭൂപ്രദേശമാണിത്. [[ഇന്ത്യ]], [[പാകിസ്താൻ]], [[ചൈന]] എന്നീ മൂന്നു രാജ്യങ്ങളുൾപ്പെടുന്ന തർക്കപ്രദേശമെന്ന നിലയിലും ഇതിന്റെ ഫലമായുള്ള സംഘർഷങ്ങളുടെ പേരിലും രാജ്യാന്തര ശ്രദ്ധയാകർഷിക്കുന്നു. ജമ്മു-കാശ്മീരിനെ ഇന്ത്യ അതിന്റെ അവിഭാജ്യ ഘടകമായി കരുതുന്നു. എന്നാൽ ഈ ഭൂപ്രദേശത്തിന്റെ പകുതിയോളമേ ഇന്ത്യയുടെ നേരിട്ടുള്ള നിയന്ത്രണത്തിലുള്ളൂ. എന്നാൽ ജമ്മു-കാശ്മീരിന്റെ മേലുള്ള ഇന്ത്യയുടെ അവകാശവാദത്തെ അയൽ രാജ്യങ്ങളായ പാകിസ്താനും ചൈനയും വർഷങ്ങളായി എതിർക്കുന്നു. വടക്കു പടിഞ്ഞാറുള്ള പ്രദേശങ്ങൾ പാകിസ്താന്റെ നിയന്ത്രണത്തിലുമാണ്. ഇന്ത്യ ഈ പ്രദേശത്തെ പാക്ക് അധിനിവേശ കശ്മീർ എന്നു വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു. കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള [[അക്സായി ചിൻ]] പ്രദേശം ചൈനയുടെ നിയന്ത്രണത്തിലുമാണ്. ഇവയ്ക്കൊക്കെ പുറമേ സ്വതന്ത്ര കാശ്മീരിനായി പോരാടുന്നവരും തീവ്രവാദ സംഘങ്ങളും ഇവിടെ സജീവമാണ്. ചുരുക്കത്തിൽ അതിർത്തി തർക്കങ്ങളും വിഘടനവാദ പ്രവർത്തനങ്ങളും തീവ്രവാദവും സൈനിക കടന്ന് കയറ്റങ്ങളും മൂലം ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും അരക്ഷിതമായ പ്രദേശമായി മാറിയിട്ടുണ്ട് ഈ സംസ്ഥാനം. ഭൂരിപക്ഷവും മുസ്ലിംകളാണ്. ഹിന്ദു, സിഖ് എന്നിവയാണ് ഇവിടുത്തെ മറ്റ് മതങ്ങൾ.