കാൽസ്യം സൾഫൈഡ്
| |
| Names | |
|---|---|
| IUPAC name
Calcium sulfide
| |
| Other names
Calcium monosulfide,
Hepar calcies, Sulfurated lime Oldhamite | |
| Identifiers | |
3D model (JSmol)
|
|
| ChEBI | |
| ChemSpider | |
| ECHA InfoCard | 100.039.869 |
| EC Number |
|
| KEGG | |
PubChem CID
|
|
| UNII | |
CompTox Dashboard (EPA)
|
|
| InChI | |
| SMILES | |
| Properties | |
| CaS | |
| Molar mass | 72.143 g/mol |
| Appearance | white crystals hygroscopic |
| സാന്ദ്രത | 2.59 g/cm3 |
| ദ്രവണാങ്കം | |
| hydrolyses | |
| Solubility | insoluble in alcohol reacts with acid |
Refractive index (nD)
|
2.137 |
| Structure | |
| Halite (cubic), cF8 | |
| Fm3m, No. 225 | |
| Octahedral (Ca2+); octahedral (S2−) | |
| Hazards | |
| Occupational safety and health (OHS/OSH): | |
Main hazards
|
H2S source |
| GHS labelling: | |
 
| |
| Warning | |
| H315, H319, H335, H400 | |
| P261, P273, P305+P351+P338 | |
| NFPA 704 (fire diamond) | |
| Related compounds | |
| Other anions | Calcium oxide |
| Other cations | Magnesium sulfide Strontium sulfide Barium sulfide |
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |
CaS എന്ന രാസസൂത്രത്തോടുകൂടിയ രാസസംയുക്തമാണ് കാൽസ്യം സൾഫൈഡ്. ഈ വെളുത്ത വസ്തു ക്രിസ്റ്റലീകരിക്കുമ്പോൾ റോക്ക് സാൾട്ട് പോലുള്ള പരലുകളാവുന്നു. സൾഫൈഡ് അയോണുകൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന പല ലവണങ്ങളെയും പോലെ, CaS നും സാധാരണയായി H2S ന്റെ ദുർഗന്ധമുണ്ട്. ഇത് ഉപ്പിന്റെ ജലവിശ്ലേഷണത്താൽ രൂപം കൊള്ളുന്ന ഈ വാതകത്തിന്റെ ചെറിയ അളവിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകുന്നു.
ഉത്പാദനം
[തിരുത്തുക]കാൽസ്യം സൾഫേറ്റിന്റെ "കാർബോതെർമിക് റിഡക്ഷൻ" വഴി കാൽസ്യം സൾഫൈഡ് നിർമ്മിക്കാം.
- CaSO4 + 2 C → CaS + 2 CO2
സോഡിയം കാർബണേറ്റ് ഉൽ‌പാദിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു കാലത്തെ പ്രധാന വ്യാവസായിക പ്രക്രിയയായ ലെബ്ലാങ്ക് പ്രക്രിയയിലെ ഒരു ഉപോൽപ്പന്നം കൂടിയാണ് CaS. ഈ പ്രക്രിയയിൽ സോഡിയം സൾഫൈഡ് കാൽസ്യം കാർബണേറ്റുമായി പ്രതിപ്രവർത്തിക്കുന്നു:
- Na2S + CaCO3 → CaS + Na2CO3
ഇങ്ങനെ നിർമ്മിക്കപ്പെടുന്ന ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ടൺ കാൽസ്യം സൾഫൈഡ് ഉപേക്ഷിക്കപ്പെടുന്നത് വ്യാപകമായ മലിനീകരണത്തിന് കാരണമാകുന്നു. [1]
പ്രതിപ്രവർത്തനവും ഉപയോഗങ്ങളും
[തിരുത്തുക]കാൽസ്യം സൾഫൈഡ് (ഈർപ്പമുള്ള വായു ഉൾപ്പെടെ) ജലവുമായി സമ്പർക്കത്തിലേർപ്പെടുമ്പോൾ Ca(SH)2, Ca (OH)2, Ca (SH) (OH) എന്നിവയുടെ മിശ്രിതം നൽകുന്നു.
- CaS + H2O → Ca(SH)(OH)
- Ca (SH) (OH) + H2O → Ca(OH)2 + H2S.
കാൽസ്യം സൾഫൈഡ് ഹൈഡ്രോക്ലോറിക് ആസിഡ് പോലുള്ള ആസിഡുകളുമായി പ്രതിപ്രവർത്തിച്ച് വിഷപദാർത്ഥമായ ഹൈഡ്രജൻ സൾഫൈഡ് വാതകം പുറപ്പെടുവിക്കുന്നു.
- CaS + 2 HCl → CaCl<sub id="mwWw">2</sub> + H2S.
കാൽസ്യം സൾഫൈഡ് ഫോസ്ഫോറസന്റ് സ്വഭാവമുള്ളതാണ്. ഇത് ഒരു പ്രകാശ സ്രോതസ്സ് നീക്കം ചെയ്തതിനുശേഷം ഒരു മണിക്കൂർ വരെ രക്തനിറത്തിൽ തിളങ്ങും. [2]
സ്വാഭാവിക സംഭവം
[തിരുത്തുക]കാൽസ്യം സൾഫൈഡിന്റെ ധാതുരൂപത്തിലുള്ള പദാർത്ഥമാണ് ഓൾഥാമൈറ്റ്. ഉൽക്കാശിലകളുടെ അപൂർവ ഘടകം കൂടിയാണിത്. സൗര നെബുലയുടെ ഗവേഷണത്തിന് ഇതിൽ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. [3] [4] കൽക്കരി മാലിന്യങ്ങൾ കത്തിക്കുമ്പോഴും കാൽസ്യം സൾഫൈഡ് ഉൽ‌പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. [5]
അവലംബം
[തിരുത്തുക]- ↑ Kiefer, David M. (January 2002). "It was all about alkali". Today's Chemist at Work. 11 (1): 45–6.
- ↑ "Red Glow in the Dark Powder - Calcium Sulfide".
- ↑ https://www.mindat.org/min-2970.html
- ↑ https://www.ima-mineralogy.org/Minlist.htm
- ↑ Kruszewski, Ł. (January 2006). "Oldhamite-periclase-portlandite-fluorite assemblage and coexisting minerals of burnt dump in Siemianowice Ślaskie-Dabrówka Wielka area (Upper Silesia, Poland) - preliminary report". Mineralogia Polonica - Special Papers. 28: 118–120.