ഉപേന്ദ്രവജ്ര (വൃത്തം)

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

ത്രിഷ്ടുപ്ഛന്ദസ്സിലുള്ള ഒരു വൃത്തമാണ് ഉപേന്ദ്രവജ്ര. ഒരു വരിയിൽ മൂന്ന് അക്ഷരം വീതമുള്ള മൂന്ന് ഗണങ്ങളും രണ്ട് ഗുരുവും ചേർന്ന് വരുന്ന വൃത്തമാണിത്. ഉപേന്ദ്രവജ്ര ഒരു സംസ്കൃതവൃത്തമാണ്. സംസ്കൃതത്തിൽ ഇത് ഉപേന്ദ്രവജ്രാ (उपेन्द्रवज्रा) എന്നറിയപ്പെടുന്നു.

ലക്ഷണം[തിരുത്തുക]

ലക്ഷണം സംസ്കൃതത്തിൽ:

ജഗണം, തഗണം, ജഗണം രണ്ട് ഗുരുക്കൾ എന്നിവ ക്രമത്തിൽ വരുന്നത് ഉപേന്ദ്രവജ്ര. ഇന്ദ്രവജ്രയും ഉപേന്ദ്രവജ്രയും തമ്മിൽ അല്പവ്യത്യാസമേ ഉള്ളൂ. പാദാദ്യാക്ഷരം ഗുരുവായാൽ ഇന്ദ്രവജ്ര. ലഘുവായാൽ ഉപേന്ദ്രവജ്ര. ബാക്കിയെല്ലാം തുല്യം. ഒരു ശ്ലോകത്തിൽ ഈ രണ്ടു വൃത്തങ്ങളും കലർന്നുവരുമ്പോൾ 'ഉപജാതി'യാകുന്നു. ഇന്ദ്രവജ്രയുടെയും ഉപേന്ദ്രവജ്രയുടെയും ഉപജാതിയുടെയും ലക്ഷണവും ഉദാഹരണവും ഒറ്റ ശ്ലോകത്തിൽ ഒതുക്കിയിരിക്കുന്നൂ കേരളപാണിനി വൃത്തമഞ്ജരിയിൽ-

ഈ ശ്ലോകത്തിലെ ഒന്നും മൂന്നും പാദങ്ങൾ ഇന്ദ്രവജ്ജ്രയും രണ്ടും നാലും പാദങ്ങൾ ഉപേന്ദ്രവജ്ജ്രയുമാണ്. എന്നാൽ ഒരുശ്ലോകത്തിൽ ഈ രണ്ടുവൃത്തങ്ങളും കലർന്നു വന്നതുകൊണ്ട് ശ്ലോകത്തിന്റെ വൃത്തം ഉപജാതിയാണ്.

കൊടുങ്ങല്ലൂർ കൊച്ചുണ്ണി തമ്പുരാന്റെ കാന്തവൃത്തം എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിലെ ലക്ഷണം

ഇന്ദ്രവജ്രയിൽ പറഞ്ഞതുപോലെ 3, 6, 7, 9, എന്നീസ്ഥാനത്തുള്ള അക്ഷരങ്ങൾ ലഘുവാക്കണം. എന്നാൽ ഒന്നാമത്തെ അക്ഷരവും ലഘുവാക്കിയാൽ അത് ഉപേന്ദ്രവജ്രയാകും.

ഉദാഹരണങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

ഉദാ:-1

ഉദാ:-2

ഇവകൂടി കാണുക[തിരുത്തുക]


"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഉപേന്ദ്രവജ്ര_(വൃത്തം)&oldid=3851185" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്