അയ്റം
അയ്റം Այրում | |
|---|---|
 A view of Ayrum | |
  അയ്റം | |
| Coordinates: 41°11′42″N 44°53′33″E / 41.19500°N 44.89250°E | |
| Country |  അർമേനിയ |
| Province | Tavush |
| Founded | 1937 |
| • ആകെ | 1.3 ച.കി.മീ.(0.5 ച മൈ) |
| ഉയരം | 550 മീ(1,800 അടി) |
| • ആകെ | 2,126 |
| • ജനസാന്ദ്രത | 1,600/ച.കി.മീ.(4,200/ച മൈ) |
| സമയമേഖല | UTC+4 (AMT) |
| അയ്റം at GEOnet Names Server | |
അയ്റം (അർമേനിയൻ: Այրում), അർമേനിയയിലെ താവുഷ് പ്രവിശ്യയിലെ ഒരു പട്ടണവും നഗര മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുമാണ്. തലസ്ഥാനമായ യെറിവാനിൽ നിന്ന് 206 കി.മീ (128 മൈൽ) വടക്കുകിഴക്കായും പ്രവിശ്യാ തലസ്ഥാനമായ ഇജെവാനിന് 73 കി.മീ (45 മൈൽ) വടക്ക് ഭാഗത്തുമായി ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. അർമേനിയ-ജോർജിയ അതിർത്തിയിൽ നിന്ന് 2 കിലോമീറ്റർ (1 മൈൽ) മാത്രം അകലെ ഡെബെഡ് നദിയോരത്താണ് ഇത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. 2011 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം, അയ്റമിലെ ജനസംഖ്യ 2,126 ആയിരുന്നു. 2016-ലെ ഔദ്യോഗിക കണക്കനുസരിച്ച്, അയ്റമിലെ ജനസംഖ്യ 2,000 ആണ്. മുഴുവൻ റിപ്പബ്ലിക്കിനുമുള്ള വടക്കുകിഴക്കൻ ഗേറ്റും റെയിൽവേ ഹബ്ബും എന്ന നിലയിലുള്ള ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ സ്ഥാനത്താണ് പട്ടണത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം ഉരുത്തിരിഞ്ഞത്. ഒരു വടക്കുകിഴക്കൻ പ്രവേശനകവാടം എന്ന നിലയിലുള്ള ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ സ്ഥാനമാണ് പട്ടണത്തിന്റെ പ്രാധാന്യത്തിന് കാരണം.
ചരിത്രം[തിരുത്തുക]
ചരിത്രപരമായി, ആധുനിക അയ്റം നിലനില്ക്കുന്ന പ്രദേശം ഗ്രേറ്റർ അർമേനിയയുടെ 13-ാമത്തെ പ്രവിശ്യയായിരുന്ന പുരാതന ഗുഗാർക്കിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു. ഡെബെഡ് നദിയാൽ വേർതിരിക്കപ്പെട്ട, അയ്റം പട്ടണത്തിൻറെ കിഴക്കൻ പകുതി, ചരിത്രപ്രധാനമായ പ്രവിശ്യയിലെ കോഘ്ബാപോർ (അർമേനിയൻ: Կողբափոր) കന്റോണിന്റെ ഭാഗവും പടിഞ്ഞാറൻ പകുതി അതേ പ്രവിശ്യയിലെ ഡ്സോബോപോർ (അർമേനിയൻ: Ձոբոփոր) കാന്റണിന്റെയും ഭാഗമായിരുന്നു.
1501-02-ൽ, ഷാ ഇസ്മായിൽ ഒന്നാമന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇറാനിൽ ഉയർന്നുവന്ന സഫാവിദ് രാജവംശം ഡ്സോബോപോർ എന്ന ചരിത്ര പ്രദേശം ഉൾപ്പെടെയുള്ള മിക്ക കിഴക്കൻ അർമേനിയൻ പ്രദേശങ്ങളും അതിവേഗം കീഴടക്കി.[2]
അയൽരാജ്യമായ ജോർജിയയ്‌ക്കൊപ്പം ഇന്നത്തെ ലോറിയുടെയും തവുഷിന്റെയും പ്രദേശങ്ങൾ 1800-01-ൽ റഷ്യൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഭാഗമായി. 1804-13 ലെ റുസ്സോ-പേർഷ്യൻ യുദ്ധത്തെത്തുടർന്ന് 1813 ഒക്ടോബറിൽ റഷ്യൻ സാമ്രാജ്യവും ഖജർ പേർഷ്യയും തമ്മിൽ ഒപ്പുവച്ച ഗുലിസ്ഥാൻ ഉടമ്പടി പ്രകാരം ഈ പ്രദേശങ്ങൾ റഷ്യയുടെ ഔദ്യോഗിക പ്രദേശമായി മാറി.[3] 1840-ൽ, യെലിസാവെറ്റ്പോൾസ്കി ഉയസ്ഡ് രൂപീകരിക്കപ്പെട്ടതോടെ താവുഷിന്റെ ഭൂരിഭാഗം പ്രദേശങ്ങളും റഷ്യൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പുതുതായി സ്ഥാപിതമായ ഭരണവിഭാഗത്തിൻറെ കീഴിലായി. പിന്നീട് 1868-ൽ എലിസബത്ത് പോൾ ഗവർണറേറ്റ് സ്ഥാപിക്കപ്പെടുകയും താവുഷ് ഗവർണറേറ്റിൽ പുതുതായി രൂപീകരിക്കപ്പെട്ട കസാഖ്‌സ്‌കി ഉയസ്‌ഡിന്റെ ഭാഗമാവുകയും ചെയ്തു.
ഭൂമിശാസ്ത്രം[തിരുത്തുക]
വടക്കുകിഴക്കൻ അർമേനിയയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന അയ്റം പട്ടണം 206 കിലോമീറ്റർ (128 മൈൽ) റോഡ് ദൂരത്തിൽ തലസ്ഥാനമായ യെറിവാന് വടക്കുകിഴക്കായും 73 കിലോമീറ്റർ (45 മൈൽ) ദൂരത്തിൽ പ്രവിശ്യാ തലസ്ഥാനമായ ഇജെവാന് വടക്കുഭാഗത്തായുമാണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഡെബെഡ് നദിയുടെ തീരത്ത്, അർമേനിയ-ജോർജിയ അതിർത്തിയിൽ നിന്ന് വെറും 2 കിലോമീറ്റർ (1 മൈൽ) തെക്കായും, അസർബെയ്ജാനുമായുള്ള അതിർത്തിയിൽ നിന്ന് 10 കിലോമീറ്റർ (6 മൈൽ) പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്തായുമാണ് ഇതിൻറെ സ്ഥാനം. ഏകദേശം 1.3 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (0.5 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തൃതിയുള്ള ഈ പട്ടണം സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് ഏകദേശം 550 മീറ്റർ (1,804 അടി) ഉയരത്തിലാണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. വേനൽക്കാലത്ത് ശരാശരി 24 °C (75 °F) താപനിലയുള്ള നേരിയ താപനിലയാണ് അയ്‌റമിനുള്ളത്. ശൈത്യകാലത്ത് വളരെ തണുത്തതും മഞ്ഞുവീഴ്ചയുള്ളതുമായ താപനില ശരാശരി 1 °C (34 °F) ആണ്.
ജനസംഖ്യാശാസ്ത്രം[തിരുത്തുക]
പ്രധാനമായും കാർഷികവൃത്തികളിലേർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നന അയ്റമിലെ പൗരന്മാർ പ്രധാനമായും വംശീയ അർമേനിയക്കാരാണ്. അവരുടെ പൂർവ്വികർ 1960 കളിൽ യെറിവാനിൽ നിന്നും സമീപ ഗ്രാമമായ ആർച്ചിസിൽ നിന്നും ഈ പട്ടണത്തിൽ എത്തി. നിലവിലെ ജനസംഖ്യയുടെ ഏകദേശം 12 ശതമാനം പ്രധാനമായും അസർബൈജാനലെ ബാക്കു, സുംഖായിറ്റ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിൽനിന്നെത്തിയ അർമേനിയൻ അഭയാർത്ഥികളാണ്.[4] അവർ ഒന്നാം നഗോർണോ-കറാബാക്ക് യുദ്ധത്തിൽ തങ്ങളുടെ വാസസ്ഥലങ്ങൾ ഉപേക്ഷിക്കാൻ നിർബന്ധിതരായി. നഗരത്തിൽ ഒരു ചെറിയ റഷ്യൻ സമൂഹവും ഉണ്ട്.
അവലംബം[തിരുത്തുക]
- ↑ Statistical Committee of Armenia. "2011 Armenia census, Tavush Province" (PDF).
- ↑ Steven R. Ward. Immortal, Updated Edition: A Military History of Iran and Its Armed Forces pp 43. Georgetown University Press, 8 January 2014 ISBN 1626160325
- ↑ (in Russian)Акты собранные Кавказской Археографической Коммиссиею. Том 1. Тифлис, 1866. С. 436-437. Грузия разделяется на 5 уездов, из коих 3 в Карталинии: Горийский, Лорийский и Душетский, и 2 в Кахетии: Телавский и Сигнахский.
- ↑ "Communities of Tavush". Archived from the original on 2021-11-14. Retrieved 2021-11-14.