നദീതടസംസ്കാരം

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

നദീതടങ്ങളിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കിത്തുടങ്ങിയ പ്രാചീന മനുഷ്യൻ സൃഷ്ടിച്ചെടുത്ത സവിശേഷ സംസ്കാരങ്ങളാണ് നദീതട സംസ്കാരങ്ങൾ. ലോകത്തെ ഒട്ടുമിക്ക സംസ്കാരങ്ങളുടെയും ഈറ്റില്ലം നദീതടങ്ങളായിരുന്നു എന്നാണു കരുതപ്പെടുന്നത്. ഗോത്രജീവിതത്തിൽ നിന്നും ആസൂത്രിതമായ ഒരു നാഗരിക ജീവിതത്തിലേക്കും മൗലികമായ സാംസ്കാരികധാരകളിലേക്കും മാനവസമൂഹം വഴിമാറിയതും നദീതടങ്ങളിൽ വച്ചായിരുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ് അവ 'വിശ്വനാഗരികതയുടെ കളിത്തൊട്ടിൽ' (cradle of world civilization) എന്നറിയപ്പെടുന്നത്.

ഉദ്ഭവവും വളർച്ചയും[തിരുത്തുക]

ഏതാണ്ടു പത്തുലക്ഷം സംവത്സരക്കാലം മനുഷ്യൻ, വേട്ടക്കാരൻ എന്ന നിലയിലാണു കഴിഞ്ഞുകൂടിയിരുന്നത്. അക്കാലത്ത് അവൻ ഒരിടത്തും ഉറയ്ക്കാതെ നീങ്ങിക്കൊണ്ടിരുന്നു. മനുഷ്യൻ അവന്റെ സ്വാഭാവിക പരിതഃസ്ഥിതിയെ നിയന്ത്രിക്കാൻ ആരംഭിച്ചതോടെയാണ് ഒരിടത്ത് സ്ഥിരമായി കഴിയാൻ തുടങ്ങിയത്.

നവീനശിലായുഗ കാലഘട്ടത്തിൽത്തന്നെ മനുഷ്യൻ ലോകത്തിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിലും അധിവാസഗ്രാമങ്ങൾ തുറന്നിരുന്നു. ആ കാലഘട്ടം അവസാനിക്കും മുമ്പ് ദേവാലയങ്ങൾ, ശവകുടീരങ്ങൾ എന്നിവ നിർമ്മിക്കുവാൻ തുടങ്ങിയിട്ടുമുണ്ടായിരുന്നു.

നവീനശിലായുഗത്തിൽ നാഗരികതയുടെ പൊടിപ്പുകൾ കാണാമെങ്കിലും ഒരു സംസ്കാരപ്പിറവി നമുക്ക് ആദ്യമായി കണ്ടെത്താനാകുന്നത് വെങ്കലയുഗത്തിലാണ്.

ഇക്കാലത്ത് സംഘടിത സമൂഹങ്ങളായിട്ടായിരുന്നു മനുഷ്യൻ ജീവിച്ചിരുന്നത്. വെങ്കലയുഗത്തിലാണ് ആധുനികസംസ്കാരത്തിന്റെ സൃഷ്ടിഘടകങ്ങളിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടവയെല്ലാം വ്യക്തമായി രൂപംകൊണ്ടതും.

തന്റെ പരിതഃസ്ഥിതികളെ തനിക്ക് അനുകൂലമാക്കിത്തീർക്കുവാനുള്ള മനുഷ്യപ്രയത്നത്തിന്റെ വിജയങ്ങൾ തുടങ്ങുന്നത് നവീനശിലായുഗത്തിലാണ്. അഗ്നിയെ നിയന്ത്രിച്ച്, അഭയസ്ഥാനങ്ങളും ഉടയാടകളും ഉപയോഗിച്ച്, സ്വന്തമായി രൂപപ്പെടുത്തിയ ഉപകരണങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച്, അവർക്ക് അക്കാലത്ത് ഒരു പരിധിവരെ പ്രകൃതിയുടെ വെല്ലുവിളികളെ അതിജീവിക്കുവാൻ കഴിഞ്ഞു. ഭക്ഷ്യവസ്തുക്കൾ താനേ വിളഞ്ഞിരുന്ന ഇടങ്ങളിൽ കഴിയുന്നതിനുപകരം മനുഷ്യർ തങ്ങൾ താമസിക്കുന്നിടത്ത് ഭക്ഷണം ഉത്പാദിപ്പിക്കുവാൻ തുടങ്ങി. എങ്കിലും നവീനശിലായുഗമനുഷ്യർ ജീവിക്കുന്നതിനുവേണ്ടി ഏറെ യത്നിക്കേണ്ടിവന്നിരുന്നു. അവരുടെ മുഴുവൻ സമയവും ഓജസ്സും, നിലനില്പിനുവേണ്ടിയുള്ള യത്നത്തിനായി ചെലവഴിക്കപ്പെട്ടുകൊണ്ടിരുന്നു. അത് നാഗരികതയിലേക്കുള്ള പ്രയാണത്തിന് ഒരു പ്രതിബന്ധം തന്നെയായിരുന്നു.

നാഗരികത നേടുന്നതിനുള്ള ആദ്യത്തെ ഉപാധി എളുപ്പത്തിൽ ജോലിചെയ്യുവാൻ കഴിയുന്ന, വിസ്തൃതവും ഫലഭൂയിഷ്ഠവുമായ ഭൂമിയാണ്. അത്തരം സ്ഥലങ്ങളിൽ ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ മണ്ണുമാത്രമല്ല കൊല്ലംമുഴുവൻ പുറത്തു ജോലി ചെയ്യുവാൻ അനുവദിക്കുന്ന കാലാവസ്ഥയും അനിവാര്യമായിരുന്നു. ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ മണ്ണ് കണ്ടെത്താനായെങ്കിലും കാലാവസ്ഥയുടെ കാര്യത്തിൽ പ്രതിസന്ധി തുടർന്നുകൊണ്ടേയിരുന്നു. ആറുമാസക്കാലം കഠിനാധ്വാനം ചെയ്തു വിളവുണ്ടാക്കിയാലും ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ പല സ്ഥലങ്ങളിലും വർഷത്തിന്റെ അവശേഷിക്കുന്ന നാളുകൾ അവരെ ചലനരഹിതരാക്കുംവിധമുള്ള തണുപ്പാർന്നതായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് അനുയോജ്യമായ മണ്ണ്; കൊല്ലം മുഴുവൻ അനുയോജ്യമായ കാലാവസ്ഥ ഇവ രണ്ടുമുള്ള സ്ഥലങ്ങൾ, മനുഷ്യൻ തേടിക്കൊണ്ടേയിരുന്നു.

അങ്ങനെയിരിക്കെ ഒരേ കാലഘട്ടത്തിൽ രണ്ടു പുത്തൻ പ്രദേശങ്ങൾ ഉയർന്നുവന്നു. തങ്ങളുടെ ഉദ്ഭവസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്ന് എക്കലും കൊണ്ട് പേർഷ്യൻ ഉൾക്കടലിലേക്ക് യൂഫ്രട്ടീസ്, ടൈഗ്രീസ് നദികൾ കടന്നുപോയ, അതിവിസ്തൃതമായ ചതുപ്പുനിലം ക്രമേണ വെള്ളം വറ്റി ഉറയ്ക്കുവാൻ തുടങ്ങിയതോടെയാണ് ഒരു പ്രദേശം പിറന്നത്. മറ്റൊന്ന് മനുഷ്യാധിവാസയോഗ്യമായി മാറിയ ഈജിപ്തിലെ ഡെൽറ്റാ പ്രദേശമായിരുന്നു. വർഷങ്ങളായി ഉണ്ടായിക്കൊണ്ടിരുന്ന വെള്ളപ്പൊക്കങ്ങൾ, തീരഭൂമിയുടെ ഫലഭൂയിഷ്ഠതയ്ക്ക് മാറ്റുകൂട്ടുന്നതായി മാറിയതാണ് അവിടെയുണ്ടായ പരിവർത്തനത്തിന് പ്രധാനകാരണം. ചെറുതും ഒറ്റതിരിഞ്ഞതുമായ ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങൾക്കുപകരം മനുഷ്യർ അതിവിസ്തൃതമായ ഈ പുത്തൻപ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് ചേക്കേറുവാൻ തുടങ്ങിയതോടെയാണ് നദീതടസംസ്കാരങ്ങളുടെ പിറവിയുടെ കഥ ആരംഭിക്കുന്നത്. അവിടങ്ങളിൽ ഇതിനുമുമ്പ് ഉണ്ടായിട്ടില്ലാത്ത വിധമുള്ള സങ്കീർണസ്വഭാവത്തോടുകൂടിയ രാഷ്ട്രീയാസ്തിത്വങ്ങൾ ഉദയം ചെയ്തു; തൊഴിലുകൾ വിദഗ്ദ്ധ തൊഴിലുകളായി; വാണിജ്യം സംവിധാനം ചെയ്യപ്പെട്ടു; എഴുത്തുവിദ്യ കണ്ടുപിടിക്കപ്പെട്ടു; നവീന ശിലായുഗത്തിലെ അലങ്കാരപ്രധാനമായ കല പ്രതീകാത്മക കലയിലേക്ക് വഴിമാറി.

പ്രചോദനവും അതിൽനിന്നുടലെടുത്ത വിപ്ലവവും ഒന്നുതന്നെ ആയിരുന്നെങ്കിലും നൈൽനദീതടത്തിലും യൂഫ്രട്ടീസ്, ടൈഗ്രീസ് നദീതടങ്ങളിലും സംഭവിച്ച പരിവർത്തനത്തിന്റെ പ്രവർത്തനക്രമം പ്രധാനകാര്യങ്ങളിൽ വ്യത്യസ്തമായിരുന്നു. അതിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനം രാഷ്ട്രീയസംവിധാനത്തിലുണ്ടായ വ്യത്യാസമാണ്. മെസപ്പൊട്ടേമിയയിൽ വ്യത്യസ്ത കേന്ദ്രങ്ങളിലായി പരിഷ്കൃതസമൂഹങ്ങൾ രൂപപ്പെടുകയും ആ നഗരങ്ങൾ തങ്ങളുടെ സ്വയംഭരണാവകാശം നിലനിർത്തിക്കൊണ്ട് ഓരോ രാജ്യങ്ങളായി രൂപപ്പെടുകയുമായിരുന്നു. നൈൽ നദീതടത്തിലാകട്ടെ രാജാവിന്റെ കീഴിൽ അത് ഒറ്റ രാജ്യമായി രൂപപ്പെട്ടു.

മെസപ്പൊട്ടേമിയയിലെ 'പുതുഭൂമി' രണ്ടു വ്യത്യസ്ത ജനസമൂഹങ്ങൾക്കായി വിഭജിക്കപ്പെടുകയായിരുന്നു - സുമറും അക്കാദും. ക്രമേണ അവിടങ്ങളിൽ സുമേറിയൻ സംസ്കാരവും അക്കാദിയൻ സംസ്കാരവും പിറന്നു. ക്രി.മു. 3000-മാണ്ടോടെയാണ് ഇവ രൂപപ്പെട്ടത്. ബാബിലോണിയൻ, അസീറിയൻ സംസ്കാരങ്ങളുടെ ഈറ്റില്ലവും മെസപ്പൊട്ടേമിയയായിരുന്നു.

മെസപ്പൊട്ടേമിയയ്ക്കു തൊട്ടുപിന്നാലെ വന്ന നൈൽനദീ തടസംസ്കാരം പിറന്ന ഭൂപ്രദേശത്ത് ആധുനിക ബേഹലൊമാലി വംശജരുടെ പ്രപിതാക്കന്മാരായിരുന്ന കിഴക്കൻ ആഫ്രിക്കയിലെ ജനങ്ങളുടെ വർഗത്തിൽപ്പെട്ടവരായിരുന്നു ആദിമജനത. ജലവിതാനം താഴ്ന്ന്, ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ പുത്തൻ തടം ഉണ്ടായതോടുകൂടി അയൽരാജ്യങ്ങളിൽ നിന്ന് കുടിയേറ്റമുണ്ടായി. ലിബിയക്കാർ വടക്കുപടിഞ്ഞാറു നിന്നെത്തി; സെമൈറ്റുകൾ കിഴക്കുനിന്നെത്തി. തെക്കും തെക്കുപടിഞ്ഞാറുനിന്നുമായി നുബിയർ തുടങ്ങിയവരുമെത്തി. ക്രി.പി.സു. നാലാം സഹസ്രാബ്ദത്തിന്റെ രണ്ടാം പാദത്തോടെ നൈൽ നദീതടം ഇങ്ങനെ ഒരു സമ്മിശ്രജനസമൂഹത്താൽ നിറഞ്ഞു. നാലാം ശ.-ത്തിന്റെ അവസാനത്തോടെ ശാരീരികമായ പ്രത്യേകതകൾ പോലും മനസ്സിലാക്കാനാവാത്ത വിധം അവർ ഇടകലർന്നു കഴിഞ്ഞുതുടങ്ങി. അങ്ങനെ ഉണ്ടായ ഒരു ഐക്യവംശം തനതായ സ്വഭാവങ്ങൾ വളർത്തിയെടുക്കാനും, തങ്ങൾ അധിവസിക്കുന്ന പ്രദേശത്തിന്റെ അനുകൂലസാഹചര്യങ്ങൾ ചൂഷണം ചെയ്യുവാനും തുടങ്ങിയതോടെയാണ് സവിശേഷമായ നൈൽനദീതട സംസ്കാരം യാഥാർഥ്യമായത്.

പ്രധാന നദീതടസംസ്കാരങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

പ്രധാനമായും നാല് നദീതടസംസ്കൃതികളാണ് ലോകത്തിന്റെ ഗതി മാറ്റിമറിക്കുന്നതിന് നിമിത്തമായത്. അവ ചുവടെ ചേർക്കുന്നു.

ഇത്തരത്തിലുള്ള പ്രധാന സംസ്കാരങ്ങളോരോന്നിന്റെയും മുഖ്യ സവിശേഷതകൾ പട്ടിക 1-ൽ ചേർത്തിരിക്കുന്നു.

അടിസ്ഥാന ഘടകങ്ങൾ[തിരുത്തുക]

പ്രധാനമായും എട്ട് സവിശേഷതകൾ കൂടിച്ചേരുമ്പോഴാണ് നാഗരികത രൂപപ്പെടുന്നത്. ആസൂത്രിത നഗരങ്ങൾ, സുസംഘടിതമായ ഭരണസംവിധാനം, ബഹുമതങ്ങൾ, വിദഗ്ദ്ധ തൊഴിൽ, വ്യത്യസ്ത സാമൂഹ്യവിഭാഗങ്ങൾ, കലയും വാസ്തുവിദ്യയും, പൊതുമരാമത്ത്, എഴുത്ത് (രചന) എന്നിവയാണ് അവ.

നഗരങ്ങളാണ് നാഗരികതയുടെ മുഖ്യ സവിശേഷത. നദീതീരങ്ങളിൽ കൃഷിഭൂമി കണ്ടെത്തുകയും അവിടെ കൃഷിയിറക്കുകയും ചെയ്തതോടെ പുതിയ ഒരു സംസ്കാരം രൂപപ്പെടുകയും ഇത് ജനസംഖ്യാവളർച്ചയ്ക്കും ഗ്രാമങ്ങളുടെ നഗരവത്കരണത്തിനും കാരണമാകയും ചെയ്തു. ഇത്തരം നഗരങ്ങളാണ് പില്ക്കാലത്ത് യൂഫ്രട്ടീസിന്റെയും ടൈഗ്രീസിന്റെയും തീരങ്ങളിൽ രൂപപ്പെട്ടത്.

നദീതീരങ്ങളിലെ സവിശേഷമായ അവസ്ഥ കൃഷിക്കനുയോജ്യമായിരുന്നു. നിത്യ ജലസാന്നിധ്യം നദീതടത്തെ കൂടുതൽ ഫലഭൂയിഷ്ഠമാക്കി. നദികൾ ഒരേ സമയം ഭക്ഷ്യസ്രോതസ്സും ഗതാഗതമാർഗവുമായിത്തീർന്നു. വെള്ളപ്പൊക്ക നിയന്ത്രണം, കൃഷിഭൂമിയിലേക്കു വെള്ളം എത്തിക്കൽ തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങൾ ആദ്യകാലത്തു ബുദ്ധിമുട്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ ഇത്തരം വെല്ലുവിളികളെ അതിജീവിക്കുന്നതിനായി കനാലുകളും ജലസംഭരണികളും മറ്റും നിർമിച്ചു. ഇത്തരം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു നേതൃത്വവും ഭരണസംവിധാനവും ആവശ്യമായിരുന്നു.

ആദ്യകാലത്ത് മതപുരോഹിതർ തന്നെയായിരുന്നു അധികാരികൾ. പിന്നീട് പോരാളികളായ രാജാക്കന്മാരുടെ ആഗമനത്തോടെ അവർ ഭരണം ഏറ്റെടുക്കുകയും അധികാരം തലമുറകളിലേക്ക് കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു. അവർ നിയമവ്യവസ്ഥയും നികുതി വ്യവസ്ഥയും നടപ്പിലാക്കി. ഇതിനായി ഉദ്യോഗസ്ഥരെ നിയമിക്കുകയുംകൂടി ചെയ്തതോടെ സമൂഹത്തിൽ സുസംഘടിതമായ ഒരു ഭരണസംവിധാനം നിലവിൽവന്നു. തങ്ങൾക്ക് അധികാരം ലഭിച്ചത് ദൈവത്തിൽ നിന്നാണെന്ന വാദം ഇവർ ഉയർത്തിയതോടെ മതത്തിനുമേലുള്ള അധികാരവും ഇവർക്കുകൈവന്നു.

ശിലായുഗത്തിലേതുപോലെ ഇവരും ബഹുദൈവാരാധകരായിരുന്നു. സൂര്യദേവനെയും ജലദേവതകളെയും മറ്റു പ്രകൃതി ശക്തികളെയുമായിരുന്നു ഇവർ ആരാധിച്ചിരുന്നത്.

രാഷ്ട്രസംവിധാനം[തിരുത്തുക]

ജനവർഗങ്ങൾ രാഷ്ട്രജീവിതത്തിലേക്കു പ്രവേശിച്ചപ്പോൾ നദീതീരങ്ങളിൽ രൂപംകൊണ്ട രാഷ്ട്രങ്ങൾ വളരെ ചെറുതായിരുന്നു. നാലായിരം വർഷങ്ങൾക്കുമുമ്പ് ഗംഗാനദിക്കരയിൽ മഗധ, കാശി, അവന്തി, വത്സലം, വിദർഭ, വിദേഹം, പാഞ്ചാലം തുടങ്ങിയ അനേകം കൊച്ചു രാഷ്ട്രങ്ങൾ ചരിത്രത്തിൽ ഇടം തേടിയിട്ടുണ്ട്. കാലാന്തരത്തിൽ ഇത്തരം കൊച്ചുരാഷ്ട്രങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള സമരങ്ങൾ ആരംഭിച്ചു. ഈ സമരങ്ങളിൽ ശക്തരായ രാഷ്ട്രങ്ങൾ സമീപത്തുള്ള ദുർബലരാഷ്ട്രങ്ങളെ ആക്രമിച്ചു കീഴടക്കി; സാമ്രാജ്യങ്ങൾ പിറന്നു. ഈജിപ്ത്, സുമേറിയ തുടങ്ങിയവയായിരുന്നു ആദ്യകാലനദീതട സാമ്രാജ്യങ്ങൾ. ബി.സി. 753-ൽ ഇറ്റലിയിലെ ടെമ്പർ നദീതീരത്തു നിലവിൽവന്ന റോം എന്ന കൊച്ചു രാഷ്ട്രം എ.ഡി. ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആരംഭത്തിൽ റോമാ സാമ്രാജ്യമായിമാറി. ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ തുംഗഭദ്രാ നദീതീരത്ത് ഹരിഹരൻ, ബുക്കൻ എന്നീ സഹോദരന്മാർ ചേർന്നു രൂപീകരിച്ച വിജയനഗരം എന്ന ചെറിയ രാഷ്ട്രം പില്ക്കാലത്ത് വിജയനഗര സാമ്രാജ്യമായിമാറി. പരമ്പരാഗതമായി അധികാരത്തിൽവന്ന ചക്രവർത്തിമാരായിരുന്നു ഇത്തരം സാമ്രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണാധികാരികൾ. ഭരണപരവും മതപരവും ആയ അധികാരങ്ങൾ അവരിൽ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരുന്നു. ചക്രവർത്തി നിർമിച്ചതും മതങ്ങൾ അംഗീകരിച്ചിരുന്നവയും ആയിരുന്നു അക്കാലത്തെ സാമ്രാജ്യത്തിലെ നിയമങ്ങൾ. സാമ്രാജ്യത്തിലെ അംഗങ്ങളായിരുന്ന പ്രജകൾക്ക് ഭരണാധികാരിയെ അനുസരിക്കുകയെന്ന ചുമതലമാത്രമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളു. അവർ തങ്ങളുടെ അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ച് ബോധവാന്മാരായിരുന്നില്ല. തങ്ങളുടെ കൈകളിൽ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരുന്ന വമ്പിച്ച സമ്പത്തും, സൈനികബലവുംകൊണ്ട് ഈ ചക്രവർത്തിമാർ പ്രജകളെ അടക്കിഭരിച്ചു. അപൂർവം ചില ഭരണാധികാരികൾ മാത്രം പ്രജാക്ഷേമത്തിൽ തത്പരരായിരുന്ന ദയാലുക്കളായ സ്വേച്ഛാധിപതികൾ ആയിരുന്നു. ഈ ചക്രവർത്തിമാർ ദയാലുക്കളായി മാറിയത് പ്രജകളിൽ നിന്നുമുള്ള സമ്മർദംകൊണ്ടല്ല, പ്രത്യുത തങ്ങളുടെ ഇച്ഛകൊണ്ടുമാത്രമായിരുന്നു. ചക്രവർത്തിമാർ അയൽരാഷ്ട്രങ്ങളെ ആക്രമിച്ചു കീഴടക്കുക പതിവായിരുന്നതിനാൽ കീഴടക്കപ്പെട്ട ജനങ്ങൾ സംഘടിച്ച് വിപ്ലവം നടത്തുന്ന പതിവ് അക്കാലത്തുണ്ടായിരുന്നു. പുരാതന റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്ന ഇസ്രായേലി യഹൂദന്മാർ സംഘടിച്ച് റോമൻ പട്ടാളക്കാർക്കെതിരെ പോരാടിയിരുന്ന കാര്യം ബൈബിളിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

പല പ്രാദേശിക ജനവിഭാഗങ്ങളെയും ഒരുമിച്ചുകൂട്ടിയായിരുന്നു പുരാതന നദീതടസാമ്രാജ്യങ്ങൾ സംഘടിപ്പിച്ചിരുന്നത്. അതിനാൽ ഇത്തരം സാമ്രാജ്യങ്ങളിലെ ജനങ്ങളിൽ ഐകമത്യമനോഭാവവും ദേശീയബോധവും കുറവായിരുന്നുവെന്നുവേണം കരുതാൻ. പലപ്പോഴും ഭരണാധികാരിയും വിവിധ ദേശങ്ങളിലെ ജനങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധങ്ങൾ നികുതിപിരിവിൽ മാത്രം ഒതുങ്ങിനിന്നിരുന്നു. പല സാമ്രാജ്യങ്ങളിലും പിൻതുടർച്ചാവകാശത്തെ സംബന്ധിച്ച വ്യക്തമായ നിയമങ്ങളൊന്നും ഇല്ലാതിരുന്നതിനാൽ ഒരു സമ്രാട്ടു മരിക്കുമ്പോൾ അവകാശികൾ തമ്മിൽ അധികാരത്തിനുവേണ്ടിയുള്ള മത്സരങ്ങൾ നടത്തിയിരുന്നു.

ഓരോ നദീതട സാമ്രാജ്യവും വളരെ സമ്പന്നമായിരുന്നു. ധനവും സൈനികബലവും ആയിരുന്നു സമ്രാട്ടിന്റെ അധികാരത്തിനാധാരം. രാഷ്ട്രത്തിലെ സമ്പത്തിന്റെ അധികഭാഗവും ചക്രവർത്തിയുടെയും കുറെ പ്രഭുക്കന്മാരുടെയും കൈകളിലാണു കേന്ദ്രീകരിച്ചിരുന്നത്. സമ്പന്നർ കൂടുതൽ ശക്തിയാർജിച്ചു. സാമ്രാജ്യപ്രഭുക്കന്മാരും തങ്ങളുടെ ഭൂസംബന്ധങ്ങൾ വർധിപ്പിക്കുന്നതിനുവേണ്ടി സാധാരണ കർഷകരിൽ നിന്ന് വളരെയേറെ നികുതികൾ പിരിച്ചെടുത്തിരുന്നു. രാജ്യങ്ങളുടെ ക്ഷേമം സംരക്ഷിക്കുന്നതിലല്ല, പ്രത്യുത പ്രജകളെ അടിച്ചമർത്തുന്നതിലായിരുന്നു സമ്രാട്ടിന്റെയും പ്രഭുക്കന്മാരുടെയും ശ്രദ്ധ.

സാമൂഹിക ഘടന[തിരുത്തുക]

ഓരോ നാഗരികതയിലും അതിന്റെ സാമൂഹിക ഘടന രൂപംകൊണ്ടിരുന്നത് അവിടത്തെ തൊഴിലിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലായിരുന്നു. എന്നാൽ രാജ്യത്തെ സൈനികർ, പുരോഹിതർ എന്നീ വിഭാഗങ്ങൾക്ക് സമൂഹത്തിൽ പ്രത്യേക പദവി നല്കിയിരുന്നതായി മിക്കവാറും എല്ലാ നാഗരികതകളിലും കാണാനാവും.

പ്രാചീന രാജവംശങ്ങളുടെ കാലത്ത് ഈജിപ്തിൽ പ്രധാനമായും രണ്ടു വിഭാഗം ആളുകളാണുണ്ടായിരുന്നത്. ഭരണകർത്താക്കളും ഭരണീയരും. ഫറോവമാരായിരുന്നു ഇവിടത്തെ ഭരണാധികാരികൾ. ഭരണീയരിൽ രാജാവിന്റെ ഭടന്മാർ, പുരോഹിതർ, രാജാവിന്റെ കുടിയാന്മാർ, മറ്റു തൊഴിലാളികൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള തട്ടുകളാണുണ്ടായിരുന്നത്. പ്രഭുക്കളെയും അടിമകളെയും ഈ വിഭജനത്തിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിരുന്നില്ല.

മെസപ്പൊട്ടേമിയയിലെ സാമൂഹിക ഘടനയ്ക്ക് ആധുനിക വ്യവസ്ഥിതിയുമായി ഏറെ സാമ്യമുണ്ട്. അവിടെ പ്രഭു, അഭിജാതൻ, മുഷ്കേനുകൾ എന്നിങ്ങനെയായിരുന്നു സമൂഹവിഭജനം. പ്രഭുക്കൾ സമൂഹത്തിലെ ഏറ്റവും ഉന്നതരും ഭരണാധികാരികളും ഭൂവുടമകളുമായിരുന്നു. അഭിജാതർ മധ്യവർഗ സമൂഹം. രാജ്യത്തെ ഗുമസ്തന്മാരായിരുന്നു അവർ. മുഷ്കേനുകൾ അഥവാ ഭാഗികമായി സ്വതന്ത്രരായ സാധാരണക്കാർ സമൂഹത്തിൽ ഏറ്റവും കീഴ്ത്തട്ടിൽ ഉണ്ടായിരുന്നവരായിരുന്നു. ഇവരിൽ അധികവും അടിമകളായിരുന്നു; അവർക്കും അടിമകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു.

മിക്കവാറും എല്ലാ നദീതടസംസ്കാരങ്ങളിലും അടിമസമ്പ്രദായം നിലനിന്നിരുന്നതായി കാണാം. അവിടുത്തെ സാമൂഹികവും സാമ്പത്തികവുമായ സുസ്ഥിരത ഉറപ്പുവരുത്തുന്നതിൽ ഇതിന് കാര്യമായ പങ്കുമുണ്ടായിരുന്നു.

നൈൽനദീതീരങ്ങളിലെ തദ്ദേശീയരധികവും അടിമകളായിരുന്നു. വിദേശികളായ യുദ്ധത്തടവുകാരായിരുന്നു മറ്റ് അടിമകൾ. സുഡാൻ, ലിബിയ, സിറിയ തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിൽനിന്നുള്ളവരായിരുന്നു അവരിലധികവും. അടിമകളിൽ ചിലരെ ഫറോവ തന്റെ ആസ്ഥാന സദസ്യർക്ക് ദാനം ചെയ്യുകയും അവർ തങ്ങളോടൊപ്പം ജോലിചെയ്യുന്ന ഈജിപ്തുകാരുമായി മിശ്രവിവാഹത്തിൽ ഏർപ്പെടുകയും ചെയ്തിരുന്നു.

മെസപ്പൊട്ടേമിയയിൽ അടിമ വെറും ക്രയവിക്രയ വിധേയമായ ഒരു ചരക്കും യജമാനന്റെ സ്വകാര്യസ്വത്തും നിയമപരമായ യാതൊരു അവകാശവുമില്ലാത്തവരുമായിരുന്നു.

ഭദ്രമായ സാമൂഹികഘടന ഉറപ്പുവരുത്താൻ മിക്കവാറും എല്ലാ നാഗരികതകളിലും നിയമങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നതായി വിവിധ പഠനങ്ങളിൽ നിന്നും മനസ്സിലാക്കാം. എന്നാൽ ഒരു സംഹിതയുടെ രൂപത്തിലുള്ള പ്രാമാണിക സിദ്ധാന്തങ്ങളുടെ അഭാവത്തിൽ അതിന്റെ യഥാർഥ സ്വഭാവം മനസ്സിലാക്കാൻ പ്രയാസമാണ്. നദീതടസംസ്കാരങ്ങളിലെ സാമൂഹിക ഘടനയിൽ നിർണായകസ്ഥാനം സൈന്യത്തിനുണ്ടായിരുന്നു. തങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചെടുത്ത തനതു സംസ്കാരം അധിനിവേശങ്ങളിലൂടെ നാമാവശേഷമാകാതിരിക്കുന്നതിൽ വലിയ പങ്കാണ് പട്ടാളം വഹിച്ചിട്ടുള്ളത്.

ഈജിപ്തിൽ മതാധിഷ്ഠിത നിയമഘടനയാണ് നിലനിന്നിരുന്നതെങ്കിലും ഇവിടെ എല്ലാ നിയമങ്ങളും പിറവിയെടുത്തതും നിലനിന്നിരുന്നതും ഫറോവയുടെ ഇച്ഛയ്ക്കു വിധേയമായിട്ടായിരുന്നു. നിയമത്തിന്റെ പരമാധികാരം ഫറോവയിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ട് പ്രധാനമന്ത്രിമാരിലും നിക്ഷിപ്തമായിരുന്നു.

പ്രാചീന സുമേറിയയിലെ നീതിന്യായ ഭരണം പുരോഹിതന്മാരുടെ പ്രത്യേക അവകാശമായിരുന്നു.

ശാസ്ത്രം[തിരുത്തുക]

ശാസ്ത്രവിജ്ഞാനരംഗത്ത് നാഗരിക ജനവിഭാഗങ്ങളുടെ വളർച്ച പരിമിതമായിരുന്നുവെങ്കിലും ശാസ്ത്രചരിത്രത്തിന്റെ നാഴികക്കല്ലുകളായ നിരവധി നേട്ടങ്ങൾ അവർക്ക് കൈവരിക്കാനായിട്ടുണ്ട്. ചുറ്റുപാടുകളെ സമൂലം മാറ്റാൻ കഴിവുള്ള വസ്തുതകൾ കണ്ടുപിടിക്കുന്നതിലേറെ അവർക്കു താത്പര്യം തങ്ങളുടെ ജീവിത സാഹചര്യങ്ങൾക്ക് യോജിച്ച വസ്തുതകൾ വളർത്തിയെടുക്കുന്നതിലായിരുന്നു. ഉദാഹരണമായി, കൃഷിയെ ആശ്രയിക്കുന്ന സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയോടുകൂടിയ ഏതു ജനതയ്ക്കും വ്യത്യസ്ത കാലാവസ്ഥകളെക്കുറിച്ച് അറിയേണ്ടതുണ്ട്. കൃഷിക്കാരന് പ്രവർത്തനങ്ങൾ കൃത്യമായി ആസൂത്രണം ചെയ്യേണ്ടതിനാൽ അയാൾക്ക് കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനങ്ങളെ സംബന്ധിച്ച് മുന്നറിയിപ്പു നല്കുന്ന ഒരു കലണ്ടർ ആവശ്യമായിരുന്നു. വിവിധ നാഗരിക സമൂഹങ്ങൾ ഇതിനായി വിവിധ രീതിയിലുള്ള കലണ്ടറുകൾ ആവിഷ്കരിച്ചതായി കാണാനാകും. സിറിയസ് നക്ഷത്രത്തിന്റെ ഉദയവും നൈൽനദിയിലെ വെള്ളപ്പൊക്കവും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വച്ചുകൊണ്ട് ഈജിപ്തുകാർ ഒരു വർഷത്തിന്റെ ദൈർഘ്യം 365 ദിവസമാണെന്നു നിർണയിക്കുകയുണ്ടായി.

മെസപ്പൊട്ടേമിയയിൽ ആദ്യകാലത്ത് ചന്ദ്രനെ അടിസ്ഥാനമാക്കി അവിടുത്തെ പുരോഹിതന്മാർ ഒരു കലണ്ടർ നിർമിച്ചു. എന്നാൽ ബാബിലോണിയർ ക്രമേണ സൌരവർഷ കലണ്ടർ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. ഈജിപ്തിൽ ഫറോവ കാലഘട്ടത്തിലും ചൈനയിൽ ഷാങ് രാജവംശ കാലത്തും കലണ്ടറുകൾ ഗണിച്ചതായി വിവിധ ചരിത്രകാരന്മാർ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. കലണ്ടറുകളെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകളിൽ, കലണ്ടർ നിർമാതാക്കൾക്ക് സഹായകരമായിത്തീർന്നത് ജ്യോതിശ്ശാസ്ത്രപരമായ നിരീക്ഷണങ്ങളാണെന്നു കാണാം. ഈ അന്വേഷണം എത്തിനില്ക്കുന്നത് ജ്യോതിശ്ശാസ്ത്രത്തിൽ നാഗരിക സമൂഹങ്ങൾക്കുള്ള ഗണ്യമായ അറിവിലാണ്. ഇവർ ഗ്രഹണങ്ങൾ വരെ മുൻകൂട്ടി പ്രവചിച്ചിരുന്നു. ബാബിലോണിയൻ ജനതയാണ് ജ്യോതിശ്ശാസ്ത്രത്തിൽ കൂടുതൽ സംഭാവനകൾ നടത്തിയത്.

നാഗരിക സമൂഹം ശാസ്ത്രവിജ്ഞാനത്തിൽ നേട്ടങ്ങൾ കൈവരിച്ച മറ്റ് രണ്ട് പ്രധാന മേഖലകൾ ഗണിതശാസ്ത്രവും വൈദ്യശാസ്ത്രവുമായിരുന്നു ഈജിപ്തിൽ തങ്ങളുടെ പിരമിഡുകൾ അവർ സംവിധാനം ചെയ്യുകയും പണിയുകയും ചെയ്തത് അളവിന്റെയും കണക്കുകൂട്ടലിന്റെയും കാര്യത്തിൽ പറയത്തക്ക അബദ്ധങ്ങൾ ഇല്ലാതെയാണ്. വിസ്തീർണവും വലിപ്പവുമെല്ലാം കൃത്യമായി കണക്കുകൂട്ടാൻ അവർക്കു കഴിഞ്ഞുവെന്നത്, ജ്യാമിതിയുടെ വളർച്ചയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. അങ്കഗണിതത്തിലും അവർക്ക് സ്വന്തം രീതികളുണ്ടായിരുന്നു. അക്കങ്ങൾക്കെല്ലാം പ്രത്യേകം ചിഹ്നങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. മൊസൊപ്പൊട്ടേമിയക്കാർ അങ്കഗണിതത്തിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി ബീജഗണിതത്തിലൂടെയാണ് ഗണിതശാസ്ത്രത്തെ സമീപിച്ചത്.

വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്തും ഔഷധ നിർമ്മാണരംഗത്തും സുമേറിയൻ നാഗരിക സമൂഹം ഏറെ നേട്ടങ്ങൾ കൈവരിച്ചതായി കാണാം.

സാങ്കേതിക വിദ്യകൾ[തിരുത്തുക]

നവീനശിലായുഗത്തിലെ ഭൂരിപക്ഷം ആളുകളുടെയും മുഖ്യതൊഴിൽ കൃഷിയായതിനാൽ കാർഷിക രംഗത്താണ് കൂടുതലായും സാങ്കേതിക വിദ്യകൾ പരീക്ഷിച്ചത്. കൃഷി സ്ഥലത്തേക്കാവശ്യമായ വെള്ളമെത്തിക്കുന്നതിനുള്ള വിവിധ ജലസേചന പദ്ധതികളായിരുന്നു ഇതിൽ മുഖ്യം. മിക്കവാറും എല്ലാ നദീതടസംസ്കാര ജനവിഭാഗങ്ങൾക്കും ഇതിൽ സമാനസ്വഭാവമാണ് കാണാൻ കഴിയുന്നത്. മണ്ണിൽ കോലുകൊണ്ടുകുത്തി കുഴിയുണ്ടാക്കി അതിൽ വിത്തുകൾ ഓരോന്നായിട്ട് മുളപ്പിക്കുന്നതിനുപകരം ചാലുകൾ കീറി വിത്തുകൾ എറിഞ്ഞു വിതക്കുന്ന രീതി ആദ്യമായി അവലംബിച്ചത് യൂഫ്രട്ടീസ് നദീതീരത്താണ്. കലപ്പപോലുള്ള കാർഷിക യന്ത്രങ്ങളുടെ കണ്ടുപിടിത്തം കൂടുതൽ വിസ്തൃതിയിൽ കൃഷി ചെയ്യാൻ അവരെ പ്രാപ്തരാക്കി. നിലം ഉഴുന്നതോടുകൂടിത്തന്നെ വിതകൂടി നടത്താൻ സൗകര്യപ്പെടുത്തത്തക്കവണ്ണം കലപ്പയോട് ചേർത്ത് തുളയുള്ള ഒരു ഉപകരണം കൂടി ഘടിപ്പിച്ച് അതിൽ ആവശ്യമുള്ള വിത്ത് നിറയ്ക്കാനും സംവിധാനമുണ്ടായിരുന്നു.

ഭവനനിർമ്മാണത്തിനും മറ്റുമായി ഇഷ്ടിക നിർമിച്ചതാണ് സാങ്കേതിക രംഗത്തെ ഇവരുടെ മറ്റൊരു സംഭാവന. ചൂളയിൽ ചുട്ടെടുത്ത ഇഷ്ടികകൾ ആദ്യമായി നിർമിച്ചത് സുമേറിയക്കാരാണെന്നാണ് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നത്. ഈജിപ്തിൽ രാജവാഴ്ച അവസാനിക്കുന്നതിനു തൊട്ടുമുൻപാണ് ഈ സാങ്കേതിക വിദ്യ ഉടലെടുത്തത്. അതുവരെ ചുള്ളിക്കമ്പുകൾ പിണച്ചു ചെളിതേച്ചുള്ള പണിയാണ് അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നത്. മോഹൻജോദരൊയിലും ഹാരപ്പയിലുമെല്ലാം കണ്ടെടുത്ത അവശിഷ്ടങ്ങളിൽ ഇടതടവില്ലാതെയുള്ള ഇഷ്ടികപ്പണികൾ കാണാൻ കഴിയും.

ഈജിപ്തുകാർ കളിമൺപാത്ര നിർമ്മാണത്തിലെന്നപോലെ സ്ഫടിക നിർമ്മാണത്തിലും വിദഗ്ദ്ധരായിരുന്നു ഈ സാങ്കേതികവിദ്യ പിന്നീട് ഇറ്റലിയിലേക്കും മറ്റ് യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലേക്കും ഇന്ത്യയിലേക്കും വ്യാപിച്ചു. ചൈനയിൽ നിന്നും ലഭിച്ചിട്ടുള്ള ചില അവശിഷ്ടങ്ങളിൽ നിന്നും ഇത് കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഈജിപ്തിലെ ശില്പികൾ ശിലാപാത്ര നിർമ്മാണത്തിലും വൈദഗ്ദ്ധ്യം പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു. നദീതടങ്ങളിൽ ലോഹനിർമ്മാണ ശാസ്ത്രവും വളർന്നുതുടങ്ങിയിരുന്നു. ചെമ്പ് ചുട്ടുപഴുപ്പിച്ച് പതംവരുത്തുന്ന ലോഹസംസ്കരണപ്രക്രിയയാണ് അവയിൽ ആദ്യത്തേത്.

തുണി നിർമ്മാണരംഗത്ത് ഏറെ മുന്നിട്ടുനിന്ന ഈജിപ്തിൽ നെയ്ത്ത് ഒരു വ്യവസായമായി വളർന്നിരുന്നു. സിറിയയിലും മൊസൊപ്പൊട്ടേമിയയിലും കമ്പിളി ഉത്പാദനമായിരുന്നു ഏറിയ പങ്കും.

സമ്പദ്ഘടന[തിരുത്തുക]

നദീതട നാഗരിക ജനങ്ങളുടെ സമ്പദ്ഘടനയുടെ അടിസ്ഥാനസ്രോതസ്സ് കാർഷിക വിളകളുടെ വ്യാപാരം തന്നെയായിരുന്നു. വ്യാപാരത്തോട് വിവിധ രാജ്യങ്ങൾക്ക് വ്യത്യസ്ത സമീപനമാണ് ഉണ്ടായിരുന്നത്. ആഭ്യന്തര വ്യാപാരം ഈജിപ്തിനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഫറോവയുടെ സ്വകാര്യ സ്വത്തായിരുന്നു. ഇവിടെ നിന്നും വിദേശ വ്യാപാരം കൂടുതലും നടന്നിരുന്നത് സിറിയയിലേക്കായിരുന്നു. എന്നാൽ, മെസപ്പൊട്ടേമിയയിൽ പൂർണ സ്വാതന്ത്ര്യത്തോടുകൂടി ഒരു വ്യാപാരിക്ക് തന്റെ ജോലി നിർവഹിക്കാമായിരുന്നു. നിയമത്തിന്റെ പരിധിക്കകത്തുനിന്നുകൊണ്ടും പൊതുതാത്പര്യത്തിന്റെ പേരിൽ രാഷ്ട്രം ചുമത്തുന്ന നികുതി വ്യവസ്ഥകൾക്കു വിധേയമായും മാത്രമായിരിക്കണം എന്നു മാത്രം.

മെസപ്പൊട്ടേമിയയിൽ ന്യായമായ കച്ചവടം ഉറപ്പുവരുത്താൻ പ്രത്യേക സേനയെ നിയോഗിച്ചിരുന്നു. വിദേശ വ്യാപാരാഭിവൃദ്ധിക്കുവേണ്ടി വിപുലവും വിശുദ്ധവുമായ ചട്ടങ്ങൾ ഇവിടെ ഏർപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. വ്യാപാരാവശ്യങ്ങൾക്കായുള്ള ഗതാഗതരീതികളും പല രാജ്യങ്ങളിലും വ്യത്യസ്തമായിരുന്നു. കരമാർഗ്ഗമുള്ള യാത്ര ദുഷ്കരമായിരുന്നു. മെസപ്പൊട്ടേമിയക്കാർ ഉരുചക്രവാഹനങ്ങൾ നേരത്തെതന്നെ വികസിപ്പിച്ചിരുന്നെങ്കിലും ദീർഘയാത്ര അസാധ്യമായിരുന്നു. അതുകൊണ്ടുതന്നെ മെസപ്പൊട്ടേമിയയിലും ഈജിപ്തിലുമെല്ലാം കരമാർഗ്ഗമുള്ള ചരക്കുഗതാഗതത്തിനായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നത് കഴുതകളെയും ഒട്ടകങ്ങളെയുമായിരുന്നു.

ജലഗതാഗതം ചെലവുകുറഞ്ഞതായതിനാൽ സാധ്യമായ സ്ഥലങ്ങളിലേക്കെല്ലാം ചരക്കുകൾ കടത്തിയിരുന്നത് ജലമാർഗ്ഗമായിരുന്നു. തങ്ങളുടെ രാജ്യങ്ങളിൽ ഉടനീളം രണ്ടു മഹാനദികൾ ഒഴുകിയിരുന്നുവെന്നുള്ളതും അനറ്റോളിയുടെ കിഴക്കൻ പകുതി മുഴുവനും സിറിയയുടെ ഉത്തരഭാഗവും സ്പർശിക്കുന്ന ഒരു സമ്പൂർണ ജലഗതാഗതമാർഗ്ഗം തങ്ങൾക്കുണ്ടായിരുന്നുവെന്നുള്ളതും സുമേറിയക്കാർക്കും ബാബിലോണിയക്കാർക്കും വലിയ അനുഗ്രഹമായിരുന്നു.

എഴുത്തുസമ്പ്രദായങ്ങളും വിദ്യാഭ്യാസവും[തിരുത്തുക]

എഴുത്തുസമ്പ്രദായമെന്നു വിളിക്കാവുന്ന ഒന്ന് ആദ്യമായി രൂപപ്പെടുത്തിയത് സുമേറിയക്കാർ ആയിരുന്നു. സ്വത്തവകാശത്തിന്റെ ഉറപ്പിനായുള്ള അന്വേഷണങ്ങളിൽ നിന്നാണ് എഴുത്തുവിദ്യ പിറന്നത്. ചിത്രവേല ചെയ്യപ്പെട്ട വ്യക്തിപരമായ മുദ്രകളായിട്ടായിരുന്നു അതിന്റെ തുടക്കം. വിവിധതരം സംഭരണികളിലെ അടപ്പ്, ഭാണ്ഡങ്ങളിലെ കുടുക്കിന്റെ പ്രത്യേകത എന്നിവ ആദ്യം ഉടമസ്ഥനെ തിരിച്ചറിയുന്നതിനുള്ള അടയാളങ്ങളായി. പിന്നീട് ഉടമസ്ഥാവകാശം സൂചിപ്പിക്കുന്നതിനായി കളിമണ്ണുകൊണ്ട് പൂശിയ ചില അടയാളങ്ങൾ നിലവിൽ വന്നു. അത് വംശീയമായ പ്രതീകങ്ങളുടെ പിറവിക്ക് വഴിതെളിച്ചു. ചിത്രമായ അത്തരം പ്രതിനിധീകരണങ്ങളിൽ നിന്ന് ചിത്രലിപിയും തുടർന്ന് എഴുത്തുകലയും ആരംഭിക്കുകയായിരുന്നു. തെക്കൻ മെസപ്പൊട്ടേമിയയിലായിരുന്നു എഴുത്തുകല ബീജാവാപം ചെയ്തതെന്നാണ് ചരിത്രപണ്ഡിതരുടെ അഭിപ്രായം. നോ: അക്ഷരകല

സുമേറിയയിലും ഈജിപ്തിലും നിലവിൽ വന്ന അതിവിപുലമായ എഴുത്തുകല അതു ചെയ്യുന്നതിനുള്ള വിദഗ്ദ്ധപരിശീലനം നേടുകയെന്നത് ഒരു അനിവാര്യതയാക്കി. എഴുത്തുകലയുടെ ആദ്യപ്രായോജകർ പുരോഹിതരായിരുന്നു. അവരിൽ നിന്ന് അതു പഠിക്കുന്നതിനു വിശേഷപരിശീലനവും, ഗുരുകുല രീതിയിലുള്ള പ്രായോഗിക പരിശീലനവും ആവശ്യമായി വന്നു. അങ്ങനെ പുരോഹിത വർഗത്തോടൊപ്പം എഴുത്തുജോലിക്കാർ എന്നൊരു വിഭാഗവും ഉണ്ടായി. അതുകൊണ്ട് വിദ്യാഭ്യാസ കുത്തക പുരോഹിതന്മാരുടെ കൈയിലായി. നോ: വിദ്യാഭ്യാസം

മതവിശ്വാസങ്ങളും അനുഷ്ഠാനങ്ങളും[തിരുത്തുക]

ഓരോ നദീതടസംസ്കാരത്തിലും നിലനിന്നിരുന്ന സാമൂഹികഘടനയാണ് അവിടത്തെ മതപരമായ ആശയങ്ങളെ ഏറിയകൂറും രൂപപ്പെടുത്തിയത്.

ഈജിപ്തുകാരുടെ ആദ്യകാല മതസങ്കല്പം വളരെ സങ്കീർണമായിരുന്നു. ദുർജ്ഞേയമായ പ്രപഞ്ചരഹസ്യങ്ങൾക്കൊക്കെ അവർ ദൈവികത്വം നല്കി. രാജാവ് പ്രധാനദൈവമായ ഹോറസിന്റെ പ്രതിപുരുഷനായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു. പില്ക്കാലത്ത് അവർ ഏകമതവിശ്വാസത്തിലേക്ക് എത്തുകയുണ്ടായി.

ഈശ്വരൻ എല്ലാറ്റിലുമുണ്ടെന്നും എല്ലാം ഈശ്വരമയമാണെന്നുമുള്ള വിശ്വദേവതാവാദികളായിരുന്നു സുമേറിയൻ ജനത. പ്രപഞ്ച പരിപാലനത്തിനു നാല് ദൈവങ്ങളെ അവർ സൃഷ്ടിച്ചിരുന്നു. അനു (ആകാശം), കി (ഭൂമിദേവി), എൻലിൽ (വായുഭഗവാൻ) എങ്കി (ജലദേവത) ഇങ്ങനെയായിരുന്നു ദൈവസങ്കല്പം. ഓരോ നഗരവും ഓരോ ദൈവത്തിന്റെ പരിരക്ഷയിലായിരുന്നു. കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനങ്ങളെല്ലാം ദൈവങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയാണ് അവർ നല്കിയിരുന്നത്. ദുമു-സി (സംഹാരമൂർത്തി) ഇനന്ന ദേവിയെ വിവാഹം കഴിക്കുന്നതോടെ ശൈത്യകാലം തുടങ്ങും. ജനങ്ങൾക്കും ഭൂമിക്കും സമൃദ്ധിയുടേതാണ് ഇക്കാലം. ദേവിയെ (ഇനന്ന) പ്രസാദിപ്പിക്കാൻ ദുമു-സിക്ക് കഴിയാതെ വരുന്നു. ഇതോടെ ദേവി കോപിഷ്ടയും അസംതൃപ്തയുമായി ഭർത്താവിനോട് കുറച്ചുകാലം (ആറ്മാസം) പാതാളത്തിലേക്ക് പോകാൻ കല്പിക്കുന്നു. ഇക്കാലം വേനൽക്കാലമാകും.

സിന്ധുനദീതടസംസ്കാരത്തിൽ ദൈവിക സങ്കല്പങ്ങൾക്ക് മുന്തിയ പ്രാധാന്യമാണുണ്ടായിരുന്നത്. മൂന്ന് തലകളുണ്ടായിരുന്ന പശുപതി(ശിവൻ)യായിരുന്നു പ്രധാന ആരാധനാമൂർത്തി. മരങ്ങളെയും മൃഗങ്ങളെയും ആരാധിക്കുന്ന സമ്പ്രദായവും നിലനിന്നിരുന്നു. ആൽമരങ്ങൾ, പാലമരങ്ങൾ തുടങ്ങിയ മരങ്ങളും ആരാധിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ലിംഗപൂജയും നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു.

ചൈനീസ് സംസ്കാരത്തിലെ മതചിന്തകളുടെ ആവിർഭാവം പിതൃപൂജയിൽ തുടങ്ങുന്നു എന്നാണു നിഗമനം. ഒരാളുടെ യഥാർഥ ശക്തി ആരംഭിക്കുന്നത് അയാളുടെ മരണാനന്തരമാണെന്ന വിശ്വാസമായിരുന്നു അതിനടിസ്ഥാനം. അങ്ങനെ പരേതാരാധനയും പരേതർക്കായുള്ള ബലിതർപ്പണങ്ങളും നിലവിൽ വന്നു. മറ്റൊരു സംസ്കാരത്തിനും അവകാശപ്പെടാനാവാത്തവിധമുള്ള പാരമ്പര്യത്തിന്റെ തുടർച്ചയും രാഷ്ട്രീയവിസ്ഫോടനങ്ങൾക്കെതിരായ ദൃഢപ്രതിജ്ഞയും ചൈനീസ് സംസ്കാരത്തിന് സമ്മാനിച്ചത് പരേതാരാധനയിലൂന്നി വികസിച്ച ഈ മതസമ്പ്രദായമാണെന്നു വിലയിരുത്തപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.

കലയും സാഹിത്യവും[തിരുത്തുക]

പ്രയോജനക്ഷമതയ്ക്ക് മുൻതൂക്കം നല്കുന്ന, അഥവാ പ്രയോജനകരമായ പദാർഥങ്ങളെ മോടിപിടിപ്പിക്കുന്നതരം, പ്രയുക്തകലയിൽ നിന്ന് സുന്ദരകലയിലേക്കുള്ള പരിണാമമാണ് നദീതടസംസ്കാരങ്ങൾ സമ്മാനിച്ച കലാപരമായ അടിസ്ഥാന സംഭാവന.

ചുണ്ണാമ്പുകല്ലിൽത്തീർത്ത മെസപ്പൊട്ടേമിയൻ പൂപ്പാത്രങ്ങൾ, മാടമ്പിമാരുടെ ശവക്കല്ലറകൾക്കായിത്തീർത്ത ഈജിപ്ഷ്യൻ പ്രതിമകൾ, വിവിധ സംസ്കാരങ്ങളിലെ ദേവാലയ ചിത്ര-ശില്പവേലകൾ, ചമയപ്പെട്ടികൾ, കരണ്ടിപ്പിടികൾ, ചഷകങ്ങൾ എന്നിവയിലെ കൊത്തുപണികൾ തുടങ്ങിയവയൊക്കെ നദീതടസംസ്കാരങ്ങളിലെ കലാവൈവിധ്യത്തിനു നിദർശനമായിരുന്നു.

ഈജിപ്തിനും മെസപ്പൊട്ടേമിയയ്ക്കും പ്രദർശിപ്പിക്കാൻ കഴിഞ്ഞതിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായ സുകുമാര കലാമാതൃകകളാണ് ക്രീറ്റിലുണ്ടായിരുന്നത്. അവിടെ നിന്നും ലഭ്യമായിട്ടുള്ള ദന്ത-ലോഹശില്പങ്ങളിലും ചുവർചിത്രങ്ങളിലും ആധ്യാത്മികഭാവങ്ങൾക്ക് ലവലേശം ഊന്നൽ കൊടുക്കാത്ത, ദേശസംസ്കാര ബാഹ്യമായ ഒരു ആത്മബോധത്തിൽ നിന്നും പിറന്ന കലാശൈലി കാണാം.

പില്ക്കാല ദ്രാവിഡകലയുടെ ഉദയത്തിനു വഴിതെളിച്ച ഒരു വിശിഷ്ട പ്രതിഭാസമായിരുന്നു ഹാരപ്പാകല. ചൈനീസ് കലയുടെ സവിശേഷത അതിന്റെ സാങ്കേതികമികവായിരുന്നു.

മാരിക്കൊട്ടാരത്തിലെ ചുവർചിത്രങ്ങൾ മെസപ്പൊട്ടേമിയൻ ചിത്രകലയുടെ ശൈലി സങ്കീർണമായിരുന്നു എന്നത് വ്യക്തമാക്കുന്നു. ശിലാശില്പങ്ങൾ, കളിമൺവിഗ്രഹങ്ങൾ, ഫലകങ്ങളിലെ കൊത്തുപണികൾ എന്നിവയാണ് സുമേറിയൻകലയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മറ്റ് ലഭ്യമാതൃകകൾ.

സംഗീതകലയുടെ രംഗത്തുണ്ടായിരുന്ന കുതിപ്പുകളെക്കുറിച്ചും ധാരാളം സൂചനകൾ ഇവിടങ്ങളിൽ നിന്ന് ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. മറ്റിടങ്ങളിൽ സ്വരപഞ്ചക സമ്പ്രദായം നിലവിലിരുന്നപ്പോൾ, ഇവിടങ്ങളിൽ സപ്തസ്വരസമ്പ്രദായം നിലവിൽ വന്നിരുന്നു എന്നാണ് അനുമാനിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്. വിവിധ നദീതടസംസ്കാരങ്ങളിലെ സമ്പന്നമായ സംഗീതപാരമ്പര്യത്തിനു നിദർശനമായി നിരവധി വാദ്യോപകരണങ്ങൾ ലഭ്യമായിട്ടുണ്ട്. അവയിൽ ഇലത്താളം, പലതരം ചെണ്ടകൾ, പടഹം, പെരുമ്പറ, ഗഞ്ചിറ, ഓടക്കുഴൽ, വിവിധതരം കുഴലുകൾ, കാഹളങ്ങൾ, കൊമ്പുകൾ, സാരംഗി, വീണ, ഹാർവ്, ലയർ, ലൂട്ട് തുടങ്ങിയവ ഉൾപ്പെടുന്നു.

വെങ്കലയുഗകാലത്ത് ഈജിപ്തിനും മെസപ്പൊട്ടേമിയയ്ക്കും ലഭിച്ച മുഖ്യസാഹിത്യരചനകൾ പ്രാചീനേതിഹാസങ്ങളായിരുന്നു. ഓർത്തുവയ്ക്കാൻ എളുപ്പമായതിനാൽ പദ്യരചനകളായിരുന്നു ധാരാളമായി ഉണ്ടായിരുന്നതെന്നും കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. പദ്യരചനകളിൽ ഈരടികളും ചതുഷ്പദികളും കാണാം.

പതനം[തിരുത്തുക]

സമ്പദ്സമൃദ്ധങ്ങളായിരുന്ന ഈ സാമ്രാജ്യങ്ങൾ അന്യരാഷ്ട്രങ്ങളുടെ അസൂയയ്ക്കു പാത്രമായി. അതിന്റെ ഫലമായി ഓരോ സാമ്രാജ്യത്തിനും നിരവധി വിദേശീയാക്രമണങ്ങളെ നേരിടേണ്ടിവന്നു. സാമ്രാജ്യങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള യുദ്ധങ്ങളും ഇക്കാലത്തുണ്ടായി. ഒരു യുദ്ധത്തിൽ വിജയിക്കുന്ന സാമ്രാജ്യം മറ്റൊരുഘട്ടത്തിൽ മറ്റേതെങ്കിലും സാമ്രാജ്യത്തോടു പരാജയപ്പെട്ടിരുന്നു. സാമ്രാജ്യങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള യുദ്ധങ്ങളുടെ ഫലമായി അവ ഓരോന്നും തകർന്നുതുടങ്ങി. ചില സാമ്രാജ്യങ്ങൾ ആഭ്യന്തര കലാപങ്ങൾകൊണ്ടും തകർന്നിട്ടുണ്ട്. അമിത സമൃദ്ധി പലപ്പോഴും ജനതയുടെ ജാഗ്രതയും ഉന്മേഷവും അധ്വാനശീലവും നഷ്ടമാക്കിയതും തകർച്ചകൾക്ക് കാരണമായിട്ടുണ്ട്.

ഓരോ പുരാതന നദീതടസാമ്രാജ്യവും തകർന്നതിനെത്തുടർന്ന് ഭൂപ്രദേശത്ത് വീണ്ടും ചെറിയ ദേശീയ രാഷ്ട്രങ്ങൾ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു. എന്നാൽ ഇന്ത്യയിലും ചൈനയിലുംമാത്രം സാമ്രാജ്യശക്തികൾ തുടർന്നും നിലനിന്നു, ഉദാഹരണമായി ഇന്ത്യയിൽ മൗര്യസാമ്രാജ്യത്തിന്റെ അധഃപതനത്തിനുശേഷം കനിഷ്കന്റെ കുശാന സാമ്രാജ്യം, ഗുപ്ത സാമ്രാജ്യം, ഹർഷവർധനന്റെ സാമ്രാജ്യം തുടങ്ങിയവ ഇടയ്ക്കിടയ്ക്ക് അധികാരത്തിൽ വന്നിട്ടുണ്ട്. ചൈനയിലും ഇതുപോലുള്ള സാമ്രാജ്യങ്ങൾ നിലവിൽ വന്നിരുന്നു. കാലക്രമത്തിൽ ശാസ്ത്രീയവിജ്ഞാനത്തിന്റെ വളർച്ചയെത്തുടർന്ന് പുരാതന നദീതട സംസ്കാരങ്ങളുടെ പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞു. ഉദാഹരണമായി വിദ്യുച്ഛക്തി കണ്ടുപിടിച്ചതോടുകൂടി വ്യവസായ കേന്ദ്രങ്ങൾ നദീതീരങ്ങളിൽ നിന്നും മറ്റുസ്ഥലങ്ങളിലേക്കു മാറ്റിത്തുടങ്ങി. റെയിൽവേ ഗതാഗതവും വ്യോമഗതാഗതവും വ്യാപിച്ചതോടുകൂടി നദികളിൽക്കൂടിയുള്ള ഗതാഗതവും ഏറെക്കുറഞ്ഞു. അതിന്റെ ഫലമായി നദീതടസംസ്കാരങ്ങൾ മറ്റു പ്രദേശങ്ങളിലെ സംസ്കാരത്തിനു സമാനമായി മാറി.

പ്രാചീന നദീതടസംസ്കൃതികൾ പലതും ഭൗതികമായി മണ്ണടിഞ്ഞുവെങ്കിലും അവ നാഗരികതയുടെ കളിത്തൊട്ടിലുകൾ എന്ന രീതിയിലും പില്ക്കാല നാഗരികതയ്ക്ക് അടിസ്ഥാനവും പ്രചോദനവുമായ ഒന്നെന്ന രീതിയിലും അനശ്വരങ്ങളാണ്. പില്ക്കാലചരിത്രത്തിലും നദികളും നഗരസംസ്കൃതിയും തമ്മിലുള്ള ഒരു ദൃഢബന്ധം കാണാം. പല വിശ്വനഗരികളും നദീതീരങ്ങളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത് ഇതിനുദാഹരണമാണ്. അത്തരം ചില പ്രധാന നഗരങ്ങൾ ഇവയാണ്. ആംസ്റ്റർഡാം (ആംസ്റ്റെൽ നദി-നെതർലൻഡ്), ബാംഗ്കോക്ക് (chao phraya-തായ്‌ലൻഡ്), ബർലിൻ (സ്പ്രീ, ഹാവെൽ നദികൾ-ജർമനി), ബുഡാപെസ്റ്റ് (ദാന്യുബ് നദി-ഹംഗറി), ബ്യൂണസ് അയേഴ്സ് (റിയോ ഡി ലാപ്ളാറ്റ നദി-അർജന്റീന), കൊൽക്കത്ത (ഹൂഗ്ളി നദി-ഇന്ത്യ), ഡൽഹി (യമുനാ നദി, ഇന്ത്യ), ഹോചിമിൻ സിറ്റി (സൈഗോൺ നദി-വിയറ്റ്നാം), ജക്കാർത്ത (ലിവ്യുങ് നദി- ഇംഗ്ളണ്ട്), മോസ്കോ (മസ്ക്വ നദി-റഷ്യ), പാരീസ് (സെയ്ൻ നദി-ഫ്രാൻസ്), സാന്റിയോഗോ (മാപോചോ-ചിലി), ടോക്കിയോ (സുമിദ നദി-ജപ്പാൻ), വിയന്ന (ഡാന്യൂബ് നദി-ആസ്ട്രിയ). നോ: അസീറിയ, അസീറിയൻ കല, അസീറോ-ബാബിലോണിയൻ ഭാഷാസാഹിത്യം, അസീറിയൻ സംസ്കാരം, ഈജിപ്ത്, ഈജിപ്ഷ്യൻ കല, ഈജിപ്ഷ്യൻ ഭാഷയും സാഹിത്യവും, ഈജിപ്ഷ്യൻ വാസ്തുവിദ്യ, ഈജിപ്ഷ്യൻ സംസ്കാരം, ചൈനീസ് കലകൾ, ബാബിലോണിയൻ സംസ്കാരം, നഗരം, നദികൾ, നാഗരികത, മെസപ്പൊട്ടേമിയൻ സംസ്കാരം, സിന്ധുനദീതടസംസ്കാരം, സുമേറിയൻ സംസ്കാരം.

അവലംബം[തിരുത്തുക]

കടപ്പാട്: കേരള സർക്കാർ ഗ്നൂ സ്വതന്ത്ര പ്രസിദ്ധീകരണാനുമതി പ്രകാരം ഓൺലൈനിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മലയാളം സർ‌വ്വവിജ്ഞാനകോശത്തിലെ നദീതടസംസ്കാരം(orginal) എന്ന ലേഖനത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം ഈ ലേഖനത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക് പകർത്തിയതിന് ശേഷം പ്രസ്തുത ഉള്ളടക്കത്തിന് സാരമായ മാറ്റങ്ങൾ വന്നിട്ടുണ്ടാകാം.
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=നദീതടസംസ്കാരം&oldid=3740636" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്